Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

uniemożliwiającą załączenie łącznika po zadziałaniu zabezpieczeń zwarciowych, ziemnozwarciowych lub
upływowych i metanometrycznych.
2. Przepis ust. 1 stosuje się do urządzenia odbiorczego zainstalowanego w wyrobiskach, w których nie
występuje zagrożenie metanowe, lub w wyrobiskach ze stopniem „a” niebezpieczeństwa wybuchu, a kabel
zasilający zainstalowany jest w wyrobisku ze stopniem „b” lub „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu.
§ 609. W szybach przewietrzanych wentylacją odrębną maszyny oraz urządzenia elektroenergetyczne o
napięciu powyżej 1 kV:
1) zasila się kablami lub przewodami ekranowanymi;
2) ustawia się w pomieszczeniach zamkniętych.
§ 610. Aparaturę łączeniową w instalacjach elektroenergetycznych o napięciu do 1 kV, w wyrobiskach ze
stopniem „b” lub „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu, wyposaża się w samoczynną blokadę załączenia
łącznika po zadziałaniu zabezpieczeń zwarciowych i upływowych.
§ 611.1. Wyłącznik wentylatora lutniowego oraz główny wyłącznik sieci zasilającej maszyny i urządzenia
elektryczne w wyrobisku z wentylacją odrębną lokalizuje się w opływowym prądzie powietrza doprowadzanego
od szybu wdechowego w odległości co najmniej 10 m przed wejściem do wyrobiska od strony dopływu
powietrza oraz oznacza w sposób odróżniający je od pozostałych urządzeń.
2. W polach metanowych wyłączenie spod napięcia maszyn i urządzeń elektrycznych zainstalowanych w
wyrobisku z wentylacją odrębną, w razie zadziałania zabezpieczeń metanometrycznych, nie może spowodować
przerwy w ruchu wentylatora lutniowego.
3. Po zatrzymaniu ruchu wentylatora lutniowego powinno nastąpić samoczynne wyłączenie z ruchu, w tym
spod napięcia, wszystkich maszyn i urządzeń zainstalowanych w wyrobisku z wentylacją odrębną, z wyjątkiem
urządzeń telekomunikacyjnych i systemów bezpieczeństwa.
4. W zakładach górniczych, w których nie występuje zagrożenie metanowe, decyzję o niestosowaniu
wymagań określonych w ust. 3 może podjąć kierownik ruchu zakładu górniczego; w przypadku podjęcia decyzji
stan wyłączenia pracy wentylatora powinien być sygnalizowany u dyspozytora.
5. Warunki oraz sposób ponownego załączenia pod napięcie maszyn i urządzeń elektrycznych,
zainstalowanych w wyrobisku z wentylacją odrębną, określa instrukcja zatwierdzona przez kierownika ruchu
zakładu górniczego.
§ 612.1. Zewnętrzne obwody sterowania maszyn i urządzeń eksploatowanych w wyrobiskach zasila się
bardzo niskim napięciem bezpiecznym SELV lub PELV.
2. W wyrobiskach ze stopniem „b” lub „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu zewnętrzne obwody
sterowania powinny być iskrobezpieczne.
3. W jednym przewodzie oponowym ekranowanym, mającym indywidualne ekrany ochronne, służącym do
zasilania maszyny lub urządzenia budowy przeciwwybuchowej, dopuszcza się wspólne prowadzenie obwodów
zewnętrznych sterowania, o których mowa w ust. 1 i 2, z obwodami elektroenergetycznymi, pod warunkiem
zastosowania automatycznej kontroli stanu izolacji między żyłami elektroenergetycznymi a żyłą uziemiającą i
ekranami.
§ 613.1. Ogólnozakładowa łączność telefoniczna oraz ogólnozakładowy system dyspozytorski powinny
mieć stałą obsługę.
2. Oprogramowanie i dane w systemach łączności, alarmowania, bezpieczeństwa i wspomagania pracy służb
dyspozytorskich oraz innych układów funkcjonujących na podstawie technik informatycznych chroni się w
następujący sposób:
1) systemy pracują w wydzielonych sieciach;
2) dostęp do danych z tych systemów jest możliwy wyłącznie z wewnętrznej sieci zakładu górniczego, przy
czym:
a) dane udostępnia się z wydzielonego serwera „lustrzanego”, na który systemy te będą przesyłać
informacje w układzie jednokierunkowym bez możliwości dostępu do systemów podstawowych,
b) dostęp do oprogramowania systemów jest możliwy jedynie ze stanowisk zabudowanych wewnątrz sieci
podstawowej, a system będzie zapisywał automatycznie wszystkie czynności dokonywane z tych
stanowisk;

101
3) nadzór serwisowy producenta nad eksploatowanym w zakładach górniczych sprzętem (systemami
komputerowymi) realizuje się bezpośrednio na terenie zakładu górniczego. W przypadku konieczności
zdalnego nadzoru, kanał łączności konfigurują ręcznie pracownicy obsługi zakładu górniczego po
telefonicznym uzgodnieniu przez serwis producenta, natomiast połączenie i dokonane czynności zostaną
automatycznie odnotowane w systemie;
4) sposób zabezpieczenia, o którym mowa w pkt 3, zatwierdza kierownik ruchu zakładu górniczego.
3. Systemy bezpieczeństwa, kontroli parametrów produkcji, łączności alarmowo - rozgłoszeniowej oraz
łączności kierownika akcji ratowniczej są synchronizowane w czasie rzeczywistym z dokładnością ± 1 sek.
§ 614.1. Kable telekomunikacyjne systemów dyspozytorskich, łączności ogólnozakładowej oraz kable
systemów kontroli parametrów bezpieczeństwa prowadzi się co najmniej dwoma szybami.
2. Do poszczególnych rejonów zakładu górniczego kable telekomunikacyjne prowadzi się co najmniej
dwoma drogami (nie wyłączając z tego tras powierzchniowych).
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego wskaże w rejonach oddziałów wydobywczych urządzenia końcowe,
które powinny być podłączone do linii kablowych doprowadzonych innymi wyrobiskami.
4. Tory transmisyjne różnych systemów telekomunikacyjnych mogą być prowadzone we wspólnych
kablach, jeżeli przez to nie nastąpi naruszenie funkcjonalności poszczególnych systemów.
5. Kierownik ruchu zakładu górniczego w przypadkach uzasadnionych, po powiadomieniu właściwego
organu nadzoru górniczego, może odstąpić od stosowania wymagań określonych w ust. 1
§ 615. W zakładach górniczych prowadzących roboty górnicze w polach metanowych stosuje się urządzenia
telekomunikacyjne tylko w wykonaniu przeciwwybuchowym, z tym że:
1) instalacje telekomunikacyjne powinny być wykonane jako iskrobezpieczne;
2) urządzenia telekomunikacyjne systemów łączności i systemów bezpieczeństwa powinny posiadać budowę
przeciwwybuchową, umożliwiającą ich eksploatację przy dowolnej koncentracji metanu.
§ 616. Prowadzenie torów transmisyjnych iskrobezpiecznych i nieiskrobezpiecznych w jednym kablu lub
przewodzie jest niedopuszczalne.
§ 617.1. Aparaty telefoniczne w wyrobiskach:
1) powinny być podłączone do jednej ogólnozakładowej łącznicy;
2) nie powinny być łączone w ruchu automatycznym zarówno wychodzącym, jak i przychodzącym z
abonentami innych central telefonicznych.
2. Łącznicę ogólnozakładową pracującą w ruchu półautomatycznym wyposaża się przynajmniej w jedno
stanowisko łączeniowe przeznaczone wyłącznie do obsługi ruchu dołowego.
3. Łącznicę ogólnozakładową pracującą w ruchu automatycznym wyposaża się przynajmniej w jedno
stanowisko łączeniowe, przeznaczone wyłącznie do obsługi ruchu dołowego, w przypadku prowadzenia akcji
ratowniczej.
4. Łącznica ogólnozakładowa powinna być podłączona do sieci zewnętrznych przynajmniej dwóch
operatorów lub dwóch central telefonicznych jednego operatora
§ 618.1. Łącznica ogólnozakładowa ma wyznaczony co najmniej jeden kanał, przeznaczony wyłącznie do
zgłaszania meldunków specjalnych w warunkach zagrożenia.
2. Urządzenia końcowe, osiągane po wybraniu numeru kanału, o którym mowa w ust. 1, i zainstalowane w
pomieszczeniach dyspozytora oraz kierownika akcji ratowniczej, powinny spełniać wymagania określone w
planie akcji ratowniczej.
§ 619. Kierownik ruchu zakładu górniczego wyznacza miejsca, w których ze względów bezpieczeństwa
instaluje się aparaty telefoniczne, podłączone do łącznicy ogólnozakładowej.
§ 620.1. Wzdłuż głównych wyrobisk umieszcza się znaki informujące o kierunku i odległości do
najbliższego aparatu telefonicznego lub sygnalizatora alarmowego; miejsca zainstalowania aparatów
telefonicznych oznakowuje się.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego określa główne wyrobiska górnicze, o których mowa w ust. 1.

102
§ 621.1. Dla realizacji połączeń specjalnych, przy prowadzeniu akcji ratowniczej wydziela się w sieci
telefonicznej co najmniej jeden tor transmisyjny dla każdego poziomu zakładu górniczego.
2. Tor, o którym mowa w ust. 1, powinien być sprawny i niewykorzystywany do innych celów.
3. W skrzynkach rozdzielczych zaciski torów, o których mowa w ust. 1, oznacza sie kolorem czerwonym, a
pokrywy skrzynek paskiem pionowym koloru czerwonego.
§ 622.1. Ogólnozakładowy system dyspozytorski zapewnia:
1) bezpośrednią łączność w systemie ogólnozakładowej łączności telefonicznej;
2) łączność dyspozytorską i alarmowo-zgłoszeniową niezależną od systemu ogólnozakładowej łączności
telefonicznej, umożliwiającą:
a) przekazanie do dyspozytora meldunku o zagrożeniu w wyrobisku,
b) przekazanie przez dyspozytora sygnału alarmowego do zagrożonych wyrobisk,
c) porozumienie się z pracownikami przebywającymi w wyrobiskach za pomocą łączności głośno
mówiącej,
d) bezpośrednią łączność pomiędzy dyspozytornią zakładu górniczego a dyspozytornią ruchu innego
zakładu górniczego, jeżeli zakłady te połączone są ze sobą wyrobiskami;
3) zdalną kontrolę parametrów bezpieczeństwa pracy.
2. Kierownik ruchu zakładu prowadzącego roboty podziemne z zastosowaniem techniki górniczej oraz
likwidowanego zakładu górniczego wydobywającego kopalinę niepalną określa zakres urządzeń i środków
wymienionych w ust. 1, niezbędnych dla zapewnienia bezpieczeństwa ludzi, mienia i środowiska,
powiadamiając właściwy organ nadzoru górniczego.
§ 623. Sygnalizatory alarmowe rozmieszcza się na stałych stanowiskach pracy, na drogach ucieczkowych, w
miejscach wyznaczonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, a ich liczba powinna umożliwić
słyszalność sygnału alarmowego.
§ 624.1. Sygnalizatory alarmowe oznacza się w sposób umożliwiający ich identyfikację oraz zabudowuje w
taki sposób, aby łatwe było nadanie sygnału i meldunku alarmowego.
2. Pracownicy zatrudnieni w wyrobiskach powinni znać miejsca zainstalowania najbliższych sygnalizatorów
alarmowych oraz innych środków łączności ogólnokopalnianej.
§ 625.1. Dyspozytor powinien mieć możliwość lokalizacji sygnalizatora, z którego został nadany sygnał
alarmowy.
2. Rozmowa z dyspozytorem, po wywołaniu alarmowym z sygnalizatora jest samoczynnie rejestrowana.
§ 626. W wyrobisku zaliczonym do III stopnia zagrożenia wodnego sygnalizatory alarmowe odpowiednio
oznakowuje się, a uruchomienie przycisku alarmowego powinno powodować samoczynne nadanie sygnału
alarmowego przez wszystkie sygnalizatory w zagrożonym rejonie.
§ 627.1. Poszczególne węzły technologiczne wyposaża się w systemy łączności lokalnej, wykonane jako
przewodowe lub radiowe.
2. W strefach szczególnego zagrożenia tąpaniami węzły technologiczne wymagające stałej obserwacji
wyposaża się w systemy telewizji przemysłowej.
3. Węzły technologiczne i zasady stosowania systemów, o których mowa w ust. 1 i 2, określa kierownik
ruchu zakładu górniczego.
§ 628. W wyrobiskach, w których prowadzony jest transport linowy, zapewnia się bezpośrednią łączność
telefoniczną lub głośno mówiącą między stanowiskiem obsługi napędu a wszystkimi stanowiskami nadawczymi,
odbiorczymi i pośrednimi.
§ 629. Na każdym poziomie, w którym stosowana jest kolej podziemna, instaluje się lokalną łączność
zapewniającą bezpośrednie połączenie między dysponentem ruchu a posterunkami ruchu wskazanymi przez
kierownika ruchu zakładu górniczego oraz:
1) dyspozytorem zakładu;
2) zajezdnią, ładownią akumulatorów i warsztatem naprawy lokomotyw.

103
§ 630.1. Niezależnie od łączności, o której mowa w § 629, w kolei podziemnej stosuje się łączność radiowo-
telefoniczną, umożliwiającą porozumienie się maszynisty lokomotywy z dysponentem.
2. W przypadku braku możliwości zastosowania łączności, o której mowa w ust. 1, kierownik ruchu zakładu
górniczego ustala zasady łączności maszynisty lokomotywy z dysponentem ruchu.
§ 631. Urządzenia łączności radiowo-telefonicznej stosowane w kolei podziemnej specjalnie oznacza się.
§ 632. W przypadku stwierdzenia uszkodzenia maszyny, urządzenia lub instalacji, osoba stwierdzająca
uszkodzenie niezwłocznie wyłącza urządzenia, o ile jest upoważniona do ich wyłączania, i powiadamia osoby
dozoru ruchu.
§ 633.1. W przypadku samoczynnego awaryjnego wyłączenia maszyny, urządzenia lub instalacji mogą być
one ponownie włączone przez upoważnionego pracownika, po uprzednim ich zbadaniu i usunięciu przyczyny
wyłączenia.
2. W przypadku samoczynnego awaryjnego wyłączenia maszyny, urządzenia lub instalacji, po
przekroczeniu dopuszczalnej zawartości metanu, mogą być one ponownie włączone po:
1) sprawdzeniu, przez osobę dozoru ruchu górniczego, że zawartość metanu nie przekracza dopuszczalnej
wielkości;
2) ustąpieniu lub usunięciu przyczyny wyłączenia;
3) zezwoleniu dyspozytora.
§ 634.1. Kable i przewody chroni się przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz przysypaniem urobkiem.
2. Przewody zasilające maszyny ruchome, przenośne i ręczne zabezpiecza się przed wyrwaniem.
§ 635. Rozłączanie i łączenie pod napięciem sprzęgników zainstalowanych na maszynach, urządzeniach lub
przewodach jest niedozwolone.
§ 636.1. Wykonywanie w wyrobiskach prac pod napięciem jest dozwolone tylko w obwodach i instalacjach
elektrycznych typu SELV lub PELV.
2. W wyrobiskach ze stopniem „b” lub „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu:
1) nie można wykonywać żadnych prac przy wyposażeniu elektrycznym maszyn, urządzeń i instalacji
elektrycznych znajdujących się pod napięciem, z wyjątkiem prac przy urządzeniach iskrobezpiecznych;
2) niedopuszczalne jest otwieranie maszyn i urządzeń budowy przeciwwybuchowej znajdujących się pod
napięciem, z wyjątkiem urządzeń iskrobezpiecznych;
3) dopuszczalne jest otwieranie maszyn i urządzeń wyłączonych spod napięcia, przy zabezpieczonym stanie
wyłączenia, po stwierdzeniu przez osobę upoważnioną do pomiaru metanu, że jego stężenie nie przekracza
wartości 1,5%.
3. Badania i pomiary wielkości elektrycznych i nieelektrycznych w wyrobiskach ze stopniem „b” lub „c”
niebezpieczeństwa wybuchu metanu prowadzi się w sposób określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia.
§ 637. Kierownik działu wentylacji powiadamia kierownika działu energomechanicznego o planowanych
sposobach przewietrzania wyrobisk, w których są zainstalowane maszyny, urządzenia i instalacje elektryczne i
telekomunikacyjne, oraz o zmianach zaliczenia tych wyrobisk do stopni niebezpieczeństwa wybuchu metanu.
Rozdział 7
ródła promieniowania jonizującego
§ 638. W zakładzie górniczym mogą być stosowane źródła promieniowania jonizującego obejmujące: źródła
promieniotwórcze, urządzenia zawierające zamknięte źródła promieniotwórcze (urządzenia izotopowe) oraz
urządzenia wytwarzające promieniowanie jonizujące, na stosowanie których zakład ma zezwolenie określone w
odrębnych przepisach.
§ 639.1. Układy i elementy wyposażenia elektrycznego urządzeń izotopowych lub urządzeń wytwarzających
promieniowanie jonizujące powinny spełniać wymagania określone dla urządzeń elektrycznych stosowanych w
podziemnych zakładach górniczych.
2. Pojemniki ze źródłami promieniotwórczymi oraz urządzenia izotopowe zabezpiecza się przed
uszkodzeniami mechanicznymi, działaniem agresywnych czynników i wysokich temperatur, mogących
spowodować, pod względem ochrony radiologicznej, pogorszenie własności eksploatacyjnych.

104
§ 640.1. Kierownik ruchu zakładu górniczego, w którym stosowane są źródła promieniowania jonizującego,
wyznacza osobę dozoru ruchu posiadającą, wymagane na podstawie odrębnych przepisów, przeszkolenie z
zakresu ochrony radiologicznej (zakładowy inspektor ochrony radiologicznej) do sprawowania kontroli nad
właściwym wykorzystywaniem tych źródeł.
2. Osoba dozoru ruchu, o której mowa w ust. 1:
1)
opracowuje regulamin pracy ze źródłami promieniowania jonizującego i instrukcję postępowania
awaryjnego;
2) prowadzi ewidencję źródeł promieniotwórczych i urządzeń izotopowych znajdujących się w zakładzie
górniczym;
3) oznakowuje miejsce zainstalowanych źródeł promieniowania jonizującego oraz wyznacza i oznakowuje
strefy ograniczonego czasu przebywania;
4) zaznacza na odpowiednich mapach miejsca zainstalowania źródeł promieniowania jonizującego oraz
aktualizuje na bieżąco te mapy;
5) prowadzi bieżącą kontrolę stanu technicznego pojemników ze źródłami promieniotwórczymi i urządzeń
izotopowych oraz wykonuje okresowe pomiary skażeń promieniotwórczych tych pojemników i urządzeń;
6)
opracowuje lub opiniuje właściwe dokumentacje dotyczące pracy z otwartymi źródłami
promieniotwórczymi wymagające zatwierdzenia przez kierownika ruchu zakładu górniczego;
7) prowadzi rejestr osób objętych kontrolą narażenia indywidualnego, wraz z ewidencją otrzymywanych przez
te osoby dawek promieniowania jonizującego;
8) czytelnie i widocznie oznakowuje urządzenia izotopowe i pojemniki ze źródłami promieniotwórczymi
znakami ostrzegawczymi.
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego oraz zakładowy inspektor ochrony radiologicznej przechowują
aktualny wykaz źródeł promieniowania jonizującego oraz mapy z uwidocznionymi miejscami ich
rozmieszczenia.
4. Kierownik ruchu zakładu górniczego informuje pracowników o istniejącym rozmieszczeniu w zakładzie
źródeł promieniowania jonizującego.
5. Regulamin pracy i instrukcję postępowania awaryjnego, o których mowa w ust. 2 pkt 1, zatwierdza
kierownik ruchu zakładu górniczego.
§ 641. Instalowanie, demontaż i konserwacja urządzeń izotopowych oraz wymiana i badanie źródeł
promieniotwórczych mogą być wykonywane wyłącznie przez upoważnione do tego jednostki, zgodnie z
odrębnymi przepisami.
§ 642. Kierownik ruchu zakładu górniczego wyznacza, na wniosek zakładowego inspektora ochrony
radiologicznej, pracowników przeszkolonych w zakresie ochrony radiologicznej do obsługi urządzeń
izotopowych lub wytwarzających promieniowanie jonizujące.
§ 643. Niedozwolone jest dokonywanie przez użytkowników urządzeń izotopowych lub urządzeń
wytwarzających promieniowanie jonizujące jakichkolwiek zmian konstrukcyjnych w tych urządzeniach.
§ 644.1. ródła promieniotwórcze stosowane dla sprawdzenia aparatury radiometrycznej przechowuje się w
odpowiednio zabezpieczonym i zamkniętym pomieszczeniu znajdującym się na powierzchni zakładu
górniczego.
2.
ródła promieniotwórcze wycofane z ruchu zakładu górniczego przekazuje się do zakładu
unieszkodliwiania odpadów promieniotwórczych.
§ 645.1. W przypadku stwierdzenia uszkodzenia pojemnika ze źródłem promieniotwórczym, urządzenia
izotopowego lub urządzenia wytwarzającego promieniowanie jonizujące, niezwłocznie powiadamia się
zakładowego inspektora ochrony radiologicznej i kierownika ruchu zakładu górniczego.
2. Zakładowy inspektor ochrony radiologicznej podejmuje działania, zgodnie z instrukcją postępowania
awaryjnego i powiadamia natychmiast:
1) Ośrodek Dyspozycyjny Służby Awaryjnej w Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej;
2) wojewódzkiego inspektora sanitarnego;
3) właściwy organ nadzoru górniczego.

105