Rządowy projekt ustawy o zasadach finansowania nauki

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które oddziałuje projektowana regulacja
Projektowana ustawa dotyczy wszystkich podmiotów działających w sferze nauki, w tym
jednostek naukowych oraz podmiotów prowadzących badania naukowe.

2. Zakres konsultacji społecznych
W trakcie prac nad ustawą przeprowadzone zostały konsultacje z przedstawicielami
środowiska, na które przede wszystkim będą miały wpływ projektowane rozwiązania m. in.:
Polską Akademią Nauk, Polską Akademią Umiejętności, Radą Główną Szkolnictwa
Wyższego, Radą Główną Jednostek Badawczo-Rozwojowych, Krajową Sekcją Nauki NSZZ
„Solidarność”, Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych, Federacją
Związków Nauczycielstwa Polskiego Szkół Wyższych i Nauki, Związkiem Zawodowym
Pracowników Polskiej Akademii Nauk, Konferencją Rektorów Akademickich Szkół Polskich,
Fundacją na Rzecz Nauki Polskiej, Konferencją Rektorów Zawodowych Szkół Polskich.
Do projektu ustawy uwagi zgłosili partnerzy społeczni:
Krajowa Sekcja Nauki NSZZ „Solidarność”,
Krajowa Sekcja NSZZ „Solidarność” Polskiej Akademii Nauk,
Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych,
Konfederacja Pracodawców Polskich,
Polska Akademia Nauk,
Polska Akademia Umiejętności,
Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich,
Rada Główna Jednostek Badawczo-Rozwojowych.

1. Konfederacja Pracodawców Polskich uważa, że wbrew deklaracjom, iż celem zmian jest
decentralizacja, ustawa przenosi w całości ciężar zarządzania nauką na Ministra poprzez
wybierany jednoosobowo Komitet ewaluacji jednostek naukowych wraz z ich
przewodniczącym. Zdaniem konfederacji stanowi to powrót do centralizacji. KPP uważa, że
ocenę jednostek naukowych powinny przeprowadzać środowiskowe komisje akredytacyjne,
które swoje opinie przekazywałyby następnie Komitetowi.
2. Wiele uwag dotyczyło braku zapisów dotyczących finansowania projektów celowych
i rozwojowych. Uwagi takie zgłosiło Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych,

11
Krajowa Sekcja Nauki NSZZ „Solidarność”, Rada Główna Jednostek Badawczo-
Rozwojowych. Uwagi wynikały z przyzwyczajenia do dotychczasowych sformułowań. Nie
zwrócono uwagi na to, że zadania o tym charakterze będzie finansować Narodowe Centrum
Badań i Rozwoju.
3. Rada Główna Jednostek Badawczo-Rozwojowych zwróciła uwagę na bardzo istotne
zmiany dotyczące zasad finansowania działalności statutowej jednostek naukowych. Zdaniem
RGJBR brak finansowania w ramach działalności statutowej zadań badawczych ujętych
w rocznych planach zadaniowych nie będzie sprzyjać rozwojowi naukowemu jednostek
naukowych. Finansowanie statutowe zorientowane głównie na utrzymanie bazy badawczej
nie wymusi rozliczenia przyznanych środków poprzez zrealizowane zadania badawcze.
Natomiast wysokość tych środków będzie zależeć od posiadanej infrastruktury badawczej,
a nie od efektywności jej wykorzystania. RGJBR podkreśla także, że środki finansowe
kierowane do NCBiR powinny być znacznie wyższe od środków przeznaczanych dla NCN na
finansowanie badań podstawowych od posiadanej bazy badawczej bez względu na
efektywność jej wykorzystania.
4. Ponadto uwagi do projektu były składane przez wszystkie zainteresowane podmioty oraz
osoby fizyczne drogą elektroniczną. W wyniku elektronicznych konsultacji do dnia
30 października uzyskano ogółem 57 opinii, w tym od osób fizycznych 26 i 29 od osób
prawnych.
Generalnie wszystkie przesłane listy zawierają poparcie dla samej idei zreformowania
systemu finansowania nauki.
Jako zalety proponowanych rozwiązań wymienia się:
− wyraźniejsze wskazanie na konieczność powiązania badań naukowych z potrzebami
gospodarczymi i społecznymi kraju,
− próbę stworzenia mechanizmów mających na celu wspomaganie dobrych zespołów
badawczych,
− ustawowe próby odmłodzenia kadry pracowników naukowych.
Zaznaczono, że ustawodawca widzi potrzebę zwiększenia nakładów na naukę (większość
osób biorących udział w konsultacjach wskazuje przede wszystkim na konieczność
zwiększenia poziomu finansowania nauki).
Część nadesłanych uwag nie odnosiła się bezpośrednio do projektu ustawy o zasadach
finansowania nauki, lecz do spraw związanych z bardzo niskim poziomem wynagrodzeń
pracowników nauki – odpływu młodych naukowców z obszaru nauki, wyjazdów do

12
ośrodków naukowych za granicą. Zwracano też uwagę na różnice płacowe między
pracownikami uczelni a osobami pracującymi w jednostkach Polskiej Akademii Nauk oraz na
warunki, jakie proponuje się doktorantom.
Uwagi szczegółowe partnerów społecznych oraz innych podmiotów i osób fizycznych
zostały częściowo uwzględnione.
Projekt został również opublikowany na stronach internetowych Ministerstwa Nauki
i Szkolnictwa Wyższego w Biuletynie Informacji Publicznej zgodnie z art. 5 ustawy z dnia
7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169,
poz. 1414). W trybie tej ustawy żaden podmiot nie zgłosił uwag.

3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym na budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego.
Projektowana ustawa nie będzie miała większego wpływu na sektor finansów publicznych,
w tym na budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego. Ustawodawca
przewiduje, iż koszty wprowadzenia w życie ustawy będą niewielkie, jednakże projektowane
zmiany zdecydowanie zwiększą stopień efektywności i racjonalności wydatkowanych
środków finansowych z budżetu państwa na naukę, jak również stopniowe zwiększanie
finansowania nauki w Polsce, co przyczyni się do zbliżenia do celów nakreślonych
w Strategii Lizbońskiej, a mianowicie wskaźnika 2% PKB na naukę i szkolnictwo wyższe
w perspektywie do 2013 r. Jednostki samorządu terytorialnego z tytułu wejścia w życie
ustawy nie poniosą żadnych wydatków. Można się jednak spodziewać, że ich wpływy mogą
wzrosnąć. Ewentualne skutki finansowe wejścia w życie ustawy o zasadach finansowania
nauki zostaną sfinansowane ze środków planowanych w budżecie państwa na naukę.

4. Wpływ regulacji na rynek pracy
Regulacje zaproponowane w projekcie ustawy nie będą miały większego wpływu na rynek
pracy, aczkolwiek zmiany zasad finansowania jednostek naukowych wymuszą szybsze
przekształcenia strukturalne najsłabszych jednostek naukowych.

5. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw
Projektowana ustawa będzie miała wpływ na konkurencyjność gospodarki
i przedsiębiorczość, co w perspektywie długofalowej przyczyni się do wzrostu potencjału
naukowego jednostek naukowych. Zaproponowane regulacje będą miały w przyszłości duże

13
znaczenie dla rozwoju gospodarczego, przede wszystkim poprzez zwiększenie roli produktu
naukowego. Rozwiązania w zakresie ochrony własności intelektualnej, a co za tym idzie –
wzmocnienia roli patentów oraz wprowadzenia skutecznych modeli zarządzania procesami,
których celem jest wdrożenie i wprowadzenie produktu na rynek, przyczyni się do
zainicjowania wymiany między sektorami nauki i gospodarki. W efekcie, przy zastosowaniu
nowoczesnych standardów i trendów w nauce, regulacje wpłyną na podniesienie
konkurencyjności polskich przedsiębiorstw.
Zaproponowane regulacje zabezpieczają prowadzenie przez przedsiębiorstwa
i
jednostki naukowe inwestycji wysokiego ryzyka, szczególnie przy zakupie dużej
infrastruktury badawczej, tudzież specjalnej aparatury badawczej, co ma na celu podniesienie
jakości produktu naukowego. Projektowana ustawa stwarza możliwość inwestowania w nowe
technologie (high-tech), co w założeniu ma wprowadzić przedsiębiorstwa i jednostki naukowe
na nowy, międzynarodowy, a co za tym idzie bardzo konkurencyjny rynek. Sukcesy
odnoszone przy wykorzystaniu inwestycji w nowe technologie bezpośrednio przyczynią się
do wzrostu gospodarczego kraju i podniesienia konkurencyjności polskiej gospodarki.
Prawidłowe inwestowanie w badania o charakterze podstawowym wpłynie na
poprawę sytuacji ekonomicznej wysokiej klasy naukowców oraz na procesy tworzenia
w Polsce centrów badań, których wyniki wzmocnią pozycję i rolę polskiej nauki w Europie
i na świecie, co przyczyni się bezpośrednio do zmniejszenia emigracji polskich uczonych.

6. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny
Projektowana ustawa, dzięki zastosowaniu przejrzystych zasad finansowania badań
najwyższej jakości w połączeniu z racjonalną polityką inwestowania w infrastrukturę
badawczą, doprowadzi do bardziej efektywnego inwestowania w badania prowadzone w
parkach technologicznych oraz klastrach, co przyczyni się do wzmocnienia potencjału
gospodarczo-technologicznego regionów wiedzy. Wzmocni to pozycję regionów i ich
konkurencyjność, stanowić też będzie element polityki zrównoważonego rozwoju
realizowanego przez Państwo.

7. Wpływ regulacji na zdrowie ludzi
Projektowana ustawa nie będzie miała bezpośredniego wpływu na zdrowie ludzi. W sposób
pośredni, poprzez podniesienie poziomu naukowego badań z zakresu medycyny, w dalszej
perspektywie wpłynie dodatnio na poprawienie poziomu opieki medycznej w Polsce.


14

8. Wpływ regulacji na stan/ochronę środowiska naturalnego
Projektowana ustawa nie będzie miała bezpośredniego wpływu na stan i ochronę środowiska
naturalnego. Przyczyni się natomiast w sposób pośredni do podniesienia poziomu ochrony
środowiska przy wykorzystaniu rozwiązań naukowych.




21/12/BS

15