Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych oraz ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego

9
wową zmianą jest nowelizacja art. 33f ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 pkt 1 lit. a w zmie-
nianej ustawie, określających sposób naliczania ewentualnej płatności wyrów-
nawczej, powstającej w przypadku gdy produkcja surowca tytoniowego jest niż-
sza niż ilość objęta umowami na uprawę tytoniu na dany rok zbioru (art. 2
pkt 10 projektu). Zgodnie z wyjaśnieniami uzyskanymi z Komisji Europejskiej,
ograniczenie poziomu płatności związanych z produkcją (maksymalnie 60%)
dotyczy jedynie poziomu sektorowej koperty finansowej przeznaczonej na te
płatności, lecz nie dotyczy wysokości stawki płatności. Zatem mimo ogranicze-
nia wysokości płatności związanych do maksymalnego poziomu 60%, istnieje
możliwość określenia stawki tych płatności na maksymalnym poziomie stoso-
wanym w całej Unii Europejskiej, co umożliwi lepsze wykorzystanie środków
przeznaczonych na te płatności, w przypadku niższej produkcji tytoniu w danym
roku zbioru. Jednocześnie stawka ta będzie podlegać odpowiedniej redukcji
w przypadku przekroczenia maksymalnej 60% koperty płatności związanych
z produkcją. Wprowadzenie takiego rozwiązania wymaga jednak zmiany algo-
rytmu określającego sposób obliczania płatności wyrównawczej, co znalazło
odzwierciedlenie w nowelizacji art. 33f ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 pkt 1 lit. a zmie-
nianej ustawy.
Ponadto proponuje się wprowadzenie warunku, że surowiec tytoniowy podlega-
jący płatnościom związanym z produkcją ma zostać odebrany przez pierwszych
przetwórców w obecności uprawnionego pracownika Agencji Rynku Rolnego
(art. 30 ust. 1 i 6a-6c oraz art. 32 pkt 3 zmienianej ustawy). Objęcie całego sku-
pu tytoniu kontrolą polegającą na obecności pracownika Agencji zdecydowanie
zmniejszy możliwość wystąpienia nieprawidłowości w tym zakresie (dotychczas
kontrole obejmowały jedynie część skupu). Konsekwencją dodania tego przepi-
su są zmiany w art. 27 oraz art. 33h ust. 1 pkt 2 zmienianej ustawy. Z uwagi na
przewidywany termin wejścia w życie projektowanej ustawy proponuje się, aby
przepisy te obowiązywały dopiero w odniesieniu do zbiorów 2008 r., tj. od dnia
1 września 2008 r. (art. 9 projektu).
W nowelizowanym art. 33b ust. 8 zmienianej ustawy dotychczasowy, dziesię-
ciodniowy termin na przekazanie dyrektorowi oddziału terenowego Agencji
Rynku Rolnego dokumentów potwierdzających nabycie prawa do uzyskania
płatności związanej został wydłużony do 14 dni. Ponadto doprecyzowano spo-

10
sób postępowania, w przypadku gdy prawo do uzyskania płatności związanej
zostało nabyte w drodze dziedziczenia (art. 33b ust. 9 i 10). Dotychczasowa
praktyka wykazała, że obowiązek dotrzymania tego terminu jest zbyt uciążliwy
dla producentów, szczególnie w przypadkach nabycia w drodze dziedziczenia
(długotrwałe procedury związane z dziedziczeniem). Jednocześnie dostarcze-
nie dokumentów potwierdzających nabycie prawa do uzyskania płatności jest
warunkiem wpisania do rejestru producentów, a to z kolei warunkiem uzyskania
płatności niezwiązanej, tym samym niezwłoczne załatwienie wszelkich formal-
ności jest w interesie samego nabywcy prawa.
W odniesieniu do niezwiązanej z produkcją części płatności projekt ustawy za-
kłada wypłatę tych płatności w formie tzw. „na gospodarstwo”, a więc dotych-
czasowym producentom lub ich następcom proporcjonalnie do produkcji tytoniu
w historycznym okresie referencyjnym. Rozwiązanie takie pozwoli na skierowa-
nie płatności do dotychczasowych plantatorów, bez zmiany wysokości całkowi-
tych dopłat, jakie mogliby uzyskać w dotychczasowym systemie.
Proponuje się, aby płatności niezwiązane przysługiwały producentom rolnym
wpisanym do rejestru podmiotów posiadających prawo do uzyskania płatności
niezwiązanej (dodawany art. 33fa pkt 1) oraz spełniającym warunki do przyzna-
nia jednolitej płatności obszarowej, określone w przepisach o płatnościach do
gruntów rolnych i płatności cukrowej (dodawany art. 33fa pkt 2). Uzależnienie
przyznania płatności niezwiązanej od spełniania warunków do przyznania jed-
nolitej płatności obszarowej jest zgodne z programem płatności stosowanych
w Polsce zaakceptowanym przez Komisję Europejską. Przyjęcie takiego roz-
wiązania oznacza, że podmiot ubiegający się o przyznanie płatności niezwiąza-
nej ma spełniać takie same warunki jak w przypadku ubiegania się o przyznanie
jednolitej płatności obszarowej, natomiast nie oznacza to konieczności uzyska-
nia jednolitej płatności obszarowej. Z uwagi na fakt, że wspomniane przepisy
o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej nie mają bezpośrednie-
go zastosowania do płatności uzupełniających dla producentów surowca tyto-
niowego, było konieczne wprowadzenie odwołania do tych przepisów zawarte-
go w art. 33fa pkt 2.

11
Prawo do uzyskania płatności niezwiązanych z produkcją nabędą z mocy usta-
wy producenci surowca tytoniowego wpisani do rejestru producentów w dniu
31 marca 2007 r., a więc uprawnieni do uzyskania płatności uzupełniających do
tytoniu w dotychczasowym systemie (dodawany art. 33fb ust. 1 pkt 1). Propo-
nowany termin (koniec marca 2007 r.) jest ostatecznym terminem, na który wy-
raziła zgodę Komisja Europejska, co ma gwarantować historyczny charakter
doboru beneficjentów płatności niezwiązanych z produkcją. Przyjęcie terminu
późniejszego oznaczałoby zaliczenie do grona uprawnionych rolników wszyst-
kich obecnych (produkujących surowiec tytoniowy w 2007 r.), a nie historycz-
nych plantatorów. Nabycie prawa do uzyskania płatności niezwiązanych będzie
stwierdzone decyzją dyrektora oddziału terenowego Agencji Rynku Rolnego
wydaną zgodnie z projektowanymi przepisami art. 33fb ust. 2-4.
Jednocześnie proponuje się przyznanie praw do płatności niezwiązanych jedy-
nie tym plantatorom, którzy byli aktywnymi producentami surowca tytoniowego
(zawarli umowę na uprawę tytoniu) przynajmniej w jednym z dwóch lat okresu
2005-2006 (dodawany art. 33fb ust. 1 pkt 2).
Proponuje się, aby prawo do uzyskania płatności niezwiązanej było niepodziel-
ne, dziedziczne i mogło być zbywane wyłącznie z jednoczesnym zbyciem całe-
go gospodarstwa rolnego. Znalazło to odzwierciedlenie w dodawanym art. 33fc
ust. 1. Jednocześnie został ustanowiony wyjątek dla tych producentów, którzy
w okresie od dnia 31 marca 2007 r. do dnia wejścia w życie projektowanej
ustawy zbyli swoje dotychczasowe prawa do uzyskania płatności (art. 5 projek-
tu). Plantatorzy ci nabędą z mocy ustawy prawo do uzyskania płatności nie-
związanych, ponieważ znajdowali się w rejestrze producentów surowca tyto-
niowego w dniu 31 marca 2007 r., jednak jeszcze przed wejściem w życie pro-
jektowanych przepisów zrezygnowali z przysługujących im płatności uzupełnia-
jących dla producentów surowca tytoniowego, zbywając prawo do ich uzyska-
nia. Ustanowiony wyjątek umożliwi tym producentom przekazanie prawa do
uzyskania płatności niezwiązanej nabytego po wejściu w życie projektowanej
ustawy, w ślad za wcześniej przekazanym dotychczasowym prawem do uzy-
skania płatności.

12
W ust. 4 dodawanego art. 33fc przewidziano zasadę, że w przypadku powsta-
nia sporu co do łącznego posiadania prawa do uzyskania płatności niezwiąza-
nej, każdy z podmiotów, którym to prawo przysługuje, będzie mógł żądać roz-
strzygnięcia przez sąd. Zasada ta jest analogiczna do zasady przyjętej w odnie-
sieniu do dotychczas obowiązującego prawa do uzyskania płatności. Przepis
ten nie powinien spowodować znaczącego wzrostu obciążenia sądów sprawami
z tego zakresu. Z informacji Agencji Rynku Rolnego wynika bowiem, że dotych-
czas nie toczyło się żadne postępowanie na podstawie analogicznego przepisu
obowiązującego w odniesieniu do dotychczasowych płatności uzupełniających
(przepis ten obowiązuje od 2006 r.) i można przypuszczać, że sytuacja w od-
niesieniu do projektowanych płatności niezwiązanych będzie podobna.
Dodatkowo określono, że postępowania w wyżej wymienionych sprawach, będą
prowadzone w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępo-
waniu nieprocesowym (art. 33fc ust. 5 zmienianej ustawy). Analogicznego do-
precyzowania dokonano w odniesieniu do sporów związanych z łącznym posia-
daniem prawa do uzyskania płatności związanej (art. 33b ust. 7a zmienianej
ustawy).
Projekt ustawy przewiduje utworzenie rejestru podmiotów posiadających prawo
do uzyskania płatności niezwiązanej, który będzie prowadzony przez dyrektora
oddziału terenowego Agencji Rynku Rolnego zgodnie z projektowanymi przepi-
sami art. 33fd.
Proponuje się, aby środki finansowe przeznaczone na płatności niezwiązane
z produkcją (określane corocznie przez Radę Ministrów na podstawie upoważ-
nienia zawartego w dodawanym art. 33ff ust. 6) były dzielone między uprawnio-
nych rolników, którzy złożyli wnioski o przyznanie płatności niezwiązanej, pro-
porcjonalnie do indywidualnej ilości referencyjnej określonej dla każdego
z nich zgodnie z projektowanym art. 33fe. W ust. 2 pkt 1 tego artykułu proponu-
je się, aby do określania indywidualnych ilości referencyjnych przyjąć ilość su-
rowca tytoniowego wyprodukowanego w 2006 r. Począwszy od 2006 r. w Pol-
sce przestał obowiązywać mechanizm kwotowania produkcji surowca tytonio-
wego (wysokość produkcji nie była ograniczona kwotą), a więc okres ten najle-

13
piej odzwierciedla faktyczne możliwości produkcyjne poszczególnych plantato-
rów.
Przyjęcie jednorocznego okresu referencyjnego, o którym mowa w dodawanym
art. 33fe ust. 2 pkt 1, może jednak skutkować nieobjęciem systemem płatności
tych producentów, którzy z przyczyn losowych, np. choroba, nie podjęli produk-
cji surowca tytoniowego w 2006 r., mimo że figurowali w rejestrze producentów
surowca tytoniowego prowadzonym przez Agencję Rynku Rolnego. Ponadto na
przyjęciu krótkiego okresu referencyjnego mogą ucierpieć producenci, których
produkcja w 2006 r. była wyjątkowo niska, np. z powodu gradu, suszy, chorób
tytoniu. W celu wyeliminowania tych negatywnych skutków proponuje się:
– przyjęcie roku 2005 jako podstawy do wyliczenia indywidualnej ilości refe-
rencyjnej dla tych producentów, którzy z różnych przyczyn nie podjęli upra-
wy tytoniu w 2006 r. (art. 33fe ust. 2 pkt 2), oraz
– wprowadzenie
zasady,
że indywidualna ilość referencyjna nie może być niż-
sza niż ilość surowca tytoniowego objętego umową na uprawę tytoniu po-
mniejszona o 30% (art. 33fe ust. 2).
Płatności niezwiązane z produkcją będą przyznawane rolnikom do maksymal-
nej całkowitej wysokości wynikającej z Traktatu Akcesyjnego i zatwierdzanej
corocznie przez Komisję Europejską.
Sposób przyznawania płatności niezwiązanej z produkcją został określony
w projektowanych przepisach art. 33ff ust. 1-5. Proponuje się, aby wnioski
o przyznanie płatności niezwiązanej były składane w terminie od dnia 15 marca
do dnia 15 maja roku zbioru (ust. 1), co pokrywa się z terminem składania wnio-
sków o przyznanie płatności wynikających z przepisów o płatnościach do
gruntów rolnych i płatności cukrowej. Takie rozwiązanie wymaga jednak
wprowadzenia przepisu przejściowego określającego późniejszy termin
składania wniosków o przyznanie płatności niezwiązanej za 2007 r. W art. 4
proponuje się przyjęcie okresu 60 dni od dnia wejścia w życia projektowanej
ustawy, co wydaje się być rozwiązaniem gwarantującym odpowiedni czas na
złożenie wniosku, biorąc pod uwagę przewidywany termin wejścia w życie
ustawy, a jednocześnie nie wydłuża nadmiernie przyznawania płatności
niezwiązanych za 2007 r. Zaproponowany termin nie narusza ogólnej zasady
stosowanej w całej Unii Europejskiej, że płatności bezpośrednie nie mogą być