Poselski projekt ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

2
2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Odnosząc się do zmiany art. 39 oraz dodania art. 61a Konstytucji, należy
uwzględnić Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej oraz dyrektywę
95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w
sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i
swobodnego przepływu tych danych (Dz. Urz. WE L 281 z 23.11.1995 r., str. 31
oraz Dz. Urz. UE L 284 z 31.10.2003 r., str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie
specjalne rozdz. 13, t. 15, str. 355 oraz rozdz. 1, t. 4, str. 447).
Karta praw podstawowych, proklamowana w Nicei w dniu 7 grudnia
2000 r. (Dz. Urz. WE C 364 z 18.12.2000 r., str. 1), nie stanowi samodzielnego,
wiążącego źródła prawa w Unii Europejskiej. Artykuł 3 Karty stanowi, że
każdy ma prawo do poszanowania swej integralności fizycznej i psychicznej.
Ponadto zastrzega, że w dziedzinie medycyny i biologii muszą być szanowane
w szczególności: a) swobodna i świadoma zgoda osoby zainteresowanej,
wyrażona zgodnie z procedurami określonymi przez ustawę, b) zakaz praktyk
eugenicznych, w szczególności tych, których celem jest selekcja osób, c) zakaz
wykorzystywania ciała ludzkiego i jego poszczególnych części jako źródła
zysku, d) zakaz reprodukcyjnego klonowania istot ludzkich.
Dyrektywa 95/46/WE w art. 1 ust. 1 stanowi, że państwa członkowskie
są zobowiązane chronić podstawowe prawa i wolności osób fizycznych, w
szczególności ich prawo do prywatności w odniesieniu do przetwarzania danych
osobowych.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Proponowany art. 39 ust. 2 Konstytucji zakłada przyjęcie ustawy
określającej przypadki, w których sąd może nakazać poddanie osoby, która ze
względu na zaburzenia psychiczne stwarza zagrożenie dla życia, zdrowia lub
nietykalności cielesnej innych osób, zabiegom medycznym służącym
zmniejszeniu tego zagrożenia. W kontekście obowiązującej treści art. 39
Konstytucji, który – zgodnie z projektem – stanie się ustępem pierwszym tego
artykułu, zaproponowany art. 39 ust. 2 otwiera możliwość daleko idącej
ingerencji w prawo człowieka do integralności – także w stopniu sprzecznym z
art. 3 Karty praw podstawowych. Jednocześnie należy zaznaczyć, że w
obowiązującym stanie prawnym Karta nie stanowi źródła prawa UE (zob. pkt 2
niniejszej opinii), dlatego nie można mówić o sprzeczności proponowanego
przepisu z tym prawem.
Proponowany art. 61a ust. 1 Konstytucji stanowi, że obywatel „ma
prawo do pełnej wiedzy” o określonych działaniach partii komunistycznej i

1 Karta praw podstawowych Unii Europejskiej została uroczyście proklamowana przez Parlament Europejski,
Radę i Komisję w dniu 7.12.2007 r. (Dz. Urz. UE C 303 z 14.12.2007 r., str. 1). Zgodnie z art. 6 ust. 1 Traktatu
z Lizbony (Dz.Urz. UE C 306 z 17.12.2007 r., str. 1) Unia miała uznać prawa, wolności i zasady określone w
Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 r., w brzmieniu dostosowanym 12 grudnia 2007
r. w Strasburgu. Karta miała mieć taką samą moc prawną jak Traktaty.


3
podporządkowanego jej aparatu przymusu państwowego. Należy uznać że w
pojęciu „pełna wiedza” zawarte są także dane dotyczące konkretnych osób, a
więc także dane osobowe w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o
ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 Nr 101, poz. 926) i dyrektywy
95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. Zgodnie z proponowanym art. 61a
ust. 2 prawo do „pełnej wiedzy” może być ograniczone ustawą i tylko w takim
zakresie, w jakim jest to konieczne ze względu na szczególną ochronę dóbr osób
pokrzywdzonych lub ze względu na ochronę wiadomości szczególnie istotnych
dla bezpieczeństwa państwa. Oznacza to, że ochrona dóbr osób innych niż
pokrzywdzone nie będzie podstawą do ograniczenia korzystania z prawa do
„pełnej wiedzy”. Można stąd wyprowadzić wniosek, że ochrona danych
osobowych gwarantowana ustawą o ochronie danych osobowych byłaby
wyłączona w przypadku korzystania z prawa określonego w proponowanym art.
61a ust. 1 Konstytucji.
Dyrektywa 95/46/WE, zobowiązując państwa członkowskie do ochrony
prawa do prywatności w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych (art. 1
dyrektywy), w art. 2 definiuje przetwarzanie danych jako każdą operację lub
zestaw operacji dokonywanych na danych osobowych, jak np. gromadzenie,
rejestracja, porządkowanie, przechowywanie, wykorzystywanie, ujawnianie
poprzez transmisję, rozpowszechnianie lub udostępnianie w inny sposób. Jednak
w sytuacjach, o których mowa w proponowanym przepisie Konstytucji
dyrektywa nie będzie miała zastosowania ze względu na treść jej art. 3. Artykuł
3 ten wyłącza stosowanie dyrektywy w przypadkach przetwarzania danych
osobowych w ramach działalności wykraczającej poza zakres prawa
wspólnotowego. Materia, o której mowa w proponowanym przepisie art. 61a
Konstytucji jest poza zakresem prawa wspólnotowego.

4. Konkluzja
Przedmiot projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

Sporządził: Zespół Prawa Europejskiego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski
Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, projekt ustawy, Konstytucja, Instytut Pamięci
Narodowej, informacja publiczna, postępowanie karne, zaburzenia psychiczne, prawa
człowieka, ochrona danych osobowych, samorząd zawodowy

Warszawa, 30 października 2008 r.
BAS-WAEM-3012/08

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu – czy
poselski projekt ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Przemysław Gosiewski) jest
projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej

Projekt przewiduje zmianę artykułów: 17, 39, 60, 65 i 67 oraz dodanie
artykułu 61a w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
(Dz. U. Nr 78, poz. 483, ze zmianami). Zmiany dotyczą: wyznaczenia granic
kompetencji samorządów zawodowych, reprezentujących osoby wykonujące
zawody zaufania publicznego; wprowadzenia podstawy konstytucyjnej
uchwalenia ustaw określających: 1) przypadki, w których sąd może nakazać
poddanie osoby z zaburzeniami psychicznymi, stwarzającej zagrożenie dla
życia, zdrowia lub nietykalności cielesnej innych osób, zabiegom medycznym
służącym zmniejszeniu tego zagrożenia, 2) ograniczenia prawa dostępu do
służby publicznej osób, które brały udział w działaniach partii komunistycznej i
aparatu przymusu; prawa obywateli do pełnej informacji o działaniach partii
komunistycznej i podporządkowanego jej aparatu przymusu państwowego oraz
kompetencji Instytutu Pamięci Narodowej w tym zakresie; zakazu czerpania
szczególnych korzyści w zakresie zabezpieczenia społecznego z tytułu służby
lub pracy w strukturach prowadzących takie działania.
Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.
Projekt ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie jest
projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.
Sporządził: Zespół Prawa Europejskiego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych




Michał Królikowski

Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, projekt ustawy, samorząd zawodowy, Konstytucja,
Instytut Pamięci Narodowej, informacja publiczna, postępowanie karne, zaburzenia
psychiczne