Rządowy projekt ustawy o Służbie Celnej

uszczegółowienie regulacji nie jest uzasadnione merytorycznie. Nie mogły również zostać
zaakceptowane propozycje wykreślenia w/w postanowień. Odnośnie uwagi dotyczącej
dokumentacji związanej z prowadzeniem działalności podlegającej kontroli, nie została
uwzględniona, z uwagi na fakt, że kontrola powyższa będzie oparta na analizie ryzyka, tym
samym Minister Finansów powinien mieć możliwość wprowadzenia dokumentacji w zakresie
niezbędnym do jej sprawnego wykonywania, co jest szczególnie istotne ze względu na fakt, iż
projektowane regulacje w znacznej mierze spowodują odejście od kontroli wykonywanych w
formie stałego nadzoru na rzecz kontroli wykonywanych doraźnie.
Uwzględniona została propozycja w zakresie nadania nowego brzmienia przepisowi
regulującemu obowiązek zapewnienia przez kontrolowanego warunków do wykonywania
czynności kontrolnych. Uwzględniono również uwagę redakcyjną dotyczącą obowiązku
zapewnienia, przez kontrolowanego, odczynników i sprzętu technicznego oraz
w

przypadkach przewidzianych przez odrębne przepisy legalizowanych przyrządów
pomiarowych, niezbędnych do kontroli ilości i jakości surowców, półproduktów i wyrobów
gotowych.

3. Wpływ aktu normatywnego na:
a) sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa
Mając na uwadze projektowane zmiany zakłada się, iż wpłyną one pozytywnie na sektor
finansów publicznych, poprzez usprawnienie mechanizmów kontroli. Na budżet państwa
wpłyną w szczególności te rozwiązania, które dotyczą wdrożenia jednolitego trybu dla
wszystkich kontroli prowadzonych przez Służbę Celną, chociaż skala tego oddziaływania jest
trudna do oszacowania. Proponowane rozwiązania, tj. kompleksowe objęcie poszczególnych
obszarów zakresem działania administracji celnej czy uproszczenie procedury kontrolnej,
mają na celu zwiększenie zakresu posiadanych oraz wymienianych informacji i doświadczeń
funkcjonariuszy, co z kolei wpłynie na zwiększenie skuteczności kontroli. Jednocześnie
projektowane zmiany organizacyjne umożliwią osiągnięcie większej wydajności kontroli bez
skutku w postaci obciążenia budżetu państwa z tego tytułu. Korzyści dla sektora finansów
publicznych mogą być również udziałem rozszerzanej na całą działalność Służby Celnej
analizy ryzyka, która w sposób istotny przyczyni się do właściwego ukierunkowania
prowadzonych kontroli. Nie bez znaczenia dla budżetu państwa będzie również zwiększenie
uprawnień Służby Celnej, dzięki czemu wykonywane kontrole będą efektywne
i kompleksowe.

111
Na realizację zmian w obszarze kontroli celnej zakłada się w 2009 r. dodatkowe wydatki, w
szczególności na wyposażenie Służby Celnej w broń, które szacuje się na kwotę 5 000 tys. zł.
Jeśli chodzi o obowiązek powołania w każdym państwie członkowskim Unii Europejskiej
jednostki specjalnej (Służby Specjalnej) wynikający z art. 11 rozporządzenia Rady (EWG) Nr
485/2008 z dnia 26 maja 2008 r. w sprawie kontroli przez Państwa Członkowskie transakcji
stanowiących część systemu finansowania przez Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji,
należy wyjaśnić, że służba ta będzie odpowiedzialna za monitorowanie stosowania
niniejszego rozporządzenia, jak również za: koordynowanie i ogólny nadzór kontroli
przeprowadzanych przez urzędników innych służb; szkolenie urzędników krajowych
odpowiedzialnych za przeprowadzanie kontroli określonych w niniejszym rozporządzeniu w
sposób umożliwiający im zdobycie dostatecznej wiedzy do wykonywania swoich
obowiązków; zarządzanie sprawozdaniami z kontroli i innymi dokumentami dotyczącymi
kontroli przewidzianych i przeprowadzanych na mocy niniejszego; przygotowanie i
przekazywanie do Komisji Europejskiej „Programów kontroli na poszczególne okresy
kontrolne” oraz rocznych sprawozdań z ich realizacji.
Ustawowe wskazanie organu pełniącego rolę Służby Specjalnej jest neutralne dla realizacji
zadań wykonywanych przez inne organy kontrolne. Obowiązujący podział zadań, dokonany
przez Ministra Finansów oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, przedstawia się
następująco: do przeprowadzania kontroli wynikających z rozporządzenia Rady (EWG) Nr
485/2008, wyznaczone zostały trzy służby kontrolne (kontrola skarbowa i Służba Celna –
podległe Ministrowi Finansów oraz Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-
Spożywczych – podległa Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi):
1) Służba Celna – w zakresie kontroli mechanizmu handlu zagranicznego (refundacje w
przypadku wywozu produktów rolnych do państw trzecich);
2) kontrola skarbowa – w zakresie kontroli działań związanych z Planem Rozwoju Obszarów
Wiejskich;
3) Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych – w zakresie kontroli
mechanizmów wewnętrznych (np. interwencje w zakresie regulacji rynków rolnych).
Także wprowadzenie nowych, transparentnych zasad organizacji i funkcjonowania
administracji celnej ukierunkowane jest na wzrost efektywności i jakości działań Służby
Celnej, co niewątpliwie skutkować będzie korzyściami, również finansowymi, dla budżetu
państwa. W związku z tym w szczególności przewidziano rozwiązania mające na celu
dostosowanie systemu szkoleń do nowych potrzeb Służby Celnej poprzez chociażby
skrócenie z 3 do 2 lat służby przygotowawczej oraz możliwość zwolnienia z obowiązku jej

112
odbywania, osób które z racji posiadanych umiejętności i wiedzy albo z powodów
określonych w przepisach odrębnych, są niezbędne w Służbie Celnej. Biorąc pod uwagę, że
istotny odsetek funkcjonariuszy pozostaje w służbie przygotowawczej i że część osób
zostanie w ogóle zwolniona z jej odbywania, przyjąć należy że przyniesie to oszczędności dla
budżetu państwa.
Jednocześnie wyrazić należy przekonanie, że powyższe ulgi w stosunku do funkcjonariusza
w służbie przygotowawczej nie wpłyną negatywnie na przygotowanie zawodowe funkcjo-
nariuszy.
Projekt przewiduje bowiem, analogicznie zresztą jak obecnie obowiązująca w tym zakresie
regulacja, obowiązek odbycia przez funkcjonariusza szkolenia praktycznego oraz złożenie
egzaminu zawodowego (po ukończeniu kursu bądź w trybie eksternistycznym) oraz egzaminu
ze znajomości języka obcego w zakresie umożliwiającym wykonywanie obowiązków
służbowych. Funkcjonariusz w służbie przygotowawczej podlega jednocześnie okresowemu
opiniowaniu. Mianowanie do służby stałej jest więc uzależnione od uzyskania pozytywnych
wyników egzaminów oraz opinii służbowej stwierdzającej przydatność do służby.
Jednocześnie projekt przewiduje obligatoryjne zwolnienie funkcjonariusza ze służby w
przypadkach niespełnienia obowiązków w zakresie odbycia szkolenia praktycznego, złożenia
egzaminu zawodowego oraz egzaminu ze znajomości języka obcego.
Z jednej strony istnieje więc możliwość zastosowania ulg wobec funkcjonariusza w służbie
przygotowawczej, w sytuacji gdy będzie się wyróżniał wiedzą i doświadczeniem
zawodowym, z drugiej strony, gdy nie spełni warunków wynikających z ustawy można
zwolnić go ze służby.
Należy podkreślić, że w każdym przypadku, ulgi stosuje Szef Służby Celnej, o ile zaistnieją
szczególne okoliczności.
Zmiany w zakresie organizacji i funkcjonowania administracji celnej wygenerują
jednocześnie pewne wydatki. Objęcie systemem dodatków funkcjonariuszy realizujących
szczególnie istotne zadania z punktu widzenia Służby Celnej, m.in. funkcjonariuszy
pełniących służbę w oddziałach celnych granicznych, komórkach zwalczania przestępczości,
egzekucji oraz wprowadzenie dodatków funkcyjnych dla osób pełniących funkcje
kierownicze, skutkować będzie w 2009 r. dodatkowymi kosztami: w przypadku dodatków
motywacyjnych, tzw. „zadaniowych” o szacunkowej wysokości 10 311 tys. zł, a dodatków
funkcyjnych o szacunkowej wysokości 12 760 tys. zł.

Przyznanie funkcjonariuszom celnym określonych uprawnień, stanowiących element
motywacji do pozostania w szeregach Służby Celnej, wiąże się z poniesieniem pewnych

113
kosztów. I tak, wprowadzenie zasiłku na zagospodarowanie dla funkcjonariuszy celnych
kończących etap służby przygotowawczej, zrodzi szacunkowy koszt, w skali roku w kwocie
1 800 tys. zł przy założeniu, że 600 funkcjonariuszy zakończy służbę przygotowawczą. Prawo
do nieodpłatnego wyżywienia lub równoważnika pieniężnego w zamian za wyżywienie dla
funkcjonariuszy w czasie wykonywania zadań służbowych, wprowadzone zamiast ryczałtu na
pokrycie kosztów wyżywienia i innych drobnych wydatków przysługującego wyłącznie
funkcjonariuszowi, który na podstawie innych przepisów wykonuje stałe zadania służbowe
poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, spowoduje w 2009 r. szacunkowy koszt w kwocie
550 tys. zł. Prawo do zwrotu kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby w komórkach
organizacyjnych usytuowanych na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej, jeżeli
funkcjonariusz i członkowie jego rodziny nie zamieszkują lub nie posiadają lokalu
mieszkalnego w miejscu pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej, wygeneruje w 2009 r.
szacunkowe koszty w kwocie 3 223 tys. zł, z uwzględnieniem realizacji uprawnienia przez
575 funkcjonariuszy. Wypłata uposażenia za przedłużony czas służby (prawo wyboru
sposobu odbioru „godzin nadliczbowych”, tj. czasu wolnego od służby w tym samym
wymiarze lub uposażenia za przedłużony czas służby, należy do funkcjonariusza) szacowana
jest w 2009 r. na kwotę 10 479 tys. zł, przy założeniu wypłaty uposażenia dla 20%
funkcjonariuszy. Z kolei zmodyfikowanie sposobu określania wysokości dodatku za
wieloletnią służbę, związane z obniżeniem dolnego progu naliczania dodatku z 5 do 2 lat oraz
górnego z 20 lat do 30 lat (25 %), upodobniające rozwiązania w Służbie Celnej do
funkcjonujących w innych służbach mundurowych, szacuje się na kwotę 10 721 tys. zł
w skali roku, przy założeniu średniego wynagrodzenia na poziomie 3500 zł. Ponadto
zwiększenie ochrony prawnej funkcjonariuszy celnych, poprzez zwrot kosztów poniesionych
na ochronę prawną w sytuacji, gdy postępowanie karne zostanie wszczęte przeciwko niemu
o przestępstwo popełnione w związku z wykonywaniem czynności służbowych, a następnie
zostanie zakończone prawomocnym orzeczeniem o umorzeniu wobec braku ustawowych
znamion czynu zabronionego lub niepopełnienia przestępstwa albo wyrokiem
uniewinniającym, zrodzi szacunkowy koszt w latach 2009 – 2013 w kwocie 909 tys. zł przy
założeniu zakończenia 50 % spraw „uniewinnieniem”, w tym w 2009 roku 210 tys. zł.

Ustawa statuuje również restytucję praw osób zwolnionych ze służby na postawie art.
25 ust. 1 pkt 8a i 8b ustawy o Służbie Celnej, co stanowi kontynuację nowelizacji ustawy o
Służbie Celnej, eliminującej z niej art. 25 ust. 1 pkt 8a i 8b. Związana z nią wypłata
uposażenia funkcjonariuszom celnym przywróconym do służby, szacowana jest w całości na

114
kwotę 5 300 tys. zł w latach 2009 - 2013, przy założeniu zakończenia 50% spraw jeszcze nie
rozstrzygniętych wyrokiem uniewinniającym. Na rok 2009 szacowana jest kwota 1 200 tys.zł.

b) na rynek pracy
Przedstawione zmiany rozwiązań prawnych w projekcie ustawy powinny wpłynąć na
zmniejszenie fluktuacji kadr w Służbie Celnej. Ponadto, pomimo zwiększenia obszarów
kontroli wykonywanych przez Służbę Celną, ze względu na dokonanie zmian
instytucjonalnych, nie przewiduje się potrzeby dodatkowego zatrudnienia.
W pozostałym zakresie nie zakłada się zasadniczego wpływu projektu na rynek pracy.

c) konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorstw
Objęcie kontrolą wykonywaną przez Służbę Celną podmiotów dotychczas nią nieobjętych
może spowodować w początkowym okresie nałożenie na podmioty dodatkowych
obowiązków związanych z wdrożeniem nowych rozwiązań wobec tych podmiotów, jednakże
w dłuższym okresie zmiany te przyczynią się, przy zastosowaniu analizy ryzyka w Służbie
Celnej, zwiększeniu konkurencyjności podmiotów na skutek eliminacji z rynku podmiotów
podejmujących działalność wbrew warunkom i formom określonym przepisami prawa.
Zwiększenie, dzięki licznym rozwiązaniom projektu, stabilności warunków prowadzenia
działalności, umożliwi podmiotom gospodarczym bardziej racjonalne planowanie działań
gospodarczych.

d) sytuację i rozwój regionalny



Wejście w życie ustawy nie będzie miało wpływu na sytuację i rozwój regionów.

4. Wskazanie źródeł finansowania.
Projektowane zmiany spowodują dodatkowe skutki finansowe dla budżetu państwa. Część
kosztów, tj. dodatki funkcyjne i nowe dodatki związane z miejscem pełnienia służby, dodatki
za wieloletnią służbę, uposażenie za przedłużony czas służby, a także wyposażenie
funkcjonariuszy celnych w broń, zostanie sfinansowana w ramach środków przewidzianych w
projekcie uchwały Rady Ministrów o ustanowieniu "Programu modernizacji Służby Celnej w
latach 2009-2011".
Koszty związane z nieodpłatnym wyżywieniem lub przyznaniem równoważnika za to
wyżywienie zostanie sfinansowana w ramach środków przewidzianych na finansowanie izb

115