Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz o zmianie niektórych innych ustaw

UZASADNIENIE

Uchwalona w dniu 10 marca 2006 r. ustawa o zmianie ustawy o pracowni-
kach samorządowych, ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli oraz ustawy o służbie
cywilnej już od momentu złożenia jej projektu do laski marszałkowskiej budziła
liczne kontrowersje i wątpliwości. W tym także wątpliwości, co do jej zgodności
z przepisami Konstytucji RP.
Suma wątpliwości i zastrzeżeń została wyłożona w skardze konstytucyjnej,
którą grupa posłów Klubu Poselskiego Sojuszu Lewicy Demokratycznej złożyła
do Trybunału Konstytucyjnego 17 maja 2006 r. Dzień później podobny w treści
wniosek o stwierdzenie niezgodności ustawy z Konstytucją do Trybunału skie-
rowała grupa posłów Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej.
W obu wystąpieniach wnioskodawcy zwracali uwagę, po pierwsze – na naru-
szenia procedur legislacyjnych, prawdopodobne działania niezgodne z wyrażoną
w art. 2 Konstytucji zasadą demokratycznego państwa prawnego, na naruszenie
zasady legalizmu, a więc obowiązku działania organów władzy publicznej na
podstawie i w granicach prawa, o czym mówi art. 7 Konstytucji, a w konsekwen-
cji także na działanie niezgodne z art. 83 Konstytucji, który mówi o tym, że obo-
wiązkiem każdego (a więc również i Sejmu) jest przestrzeganie prawa Rzeczypo-
spolitej, a po drugie – na szereg rozwiązań które dewastując ideę służby cywilnej
mogą doprowadzić do likwidacji zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i poli-
tycznie neutralnego Korpusu Służby Cywilnej.
Posłowie wnioskodawcy, mimo upływu półtora roku od złożenia wyżej
wspomnianych wniosków do Trybunału Konstytucyjnego nie doczekali się ich
rozpatrzenia. Stąd też projekt ustawy przedkładanej dziś Wysokiej Izbie zmierza
do naprawienia oczywistych, naszym zdaniem, błędów i nieprawidłowości, do-
stosowania przepisów prawa do treści Konstytucji RP ale i potrzeb demokratycz-
nego państwa.
To mając na uwadze, posłowie wnioskodawcy proponują Wysokiej Izbie
przyjęcie następujących rozwiązań:

1.
Przywrócenie i zachowanie otwartego i konkurencyjnego dostępu do
służby cywilnej, jawnego i równego dla każdego zainteresowanego, spełniające-
go warunki i kryteria określone w ustawie. Jednocześnie wprowadzenie zmiany
eliminującej możliwość pozakonkurencyjnego dostępu do służby cywilnej pra-
cowników samorządowych i pracowników Najwyższej Izby Kontroli – gdzie do-
tychczas stosowane rozwiązania umożliwiały omijanie wymogów formalnych ale
i merytorycznych przy naborze do służby cywilnej. Należy zaznaczyć, że propo-
nowana zmiana jest zgodna z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z 12
grudnia 2002 r. (sygn. akt 9/02).

2.
Wprowadzenie powszechności odbywania służby przygotowawczej
przez osoby po raz pierwszy podejmujące pracę w służbie cywilnej. Od tej zasa-
dy odstępstwem może być jedynie zwolnienie ze służby przygotowawczej absol-
wentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej oraz zwolnienie z obowiązku,
bądź skrócenie okresu służby przygotowawczej w stosunku do pracowników,
którzy wykazują się szczególnie wysoką wiedzą i umiejętnościami określonymi
programem służby przygotowawczej.

3.
Wprowadzenie do ustawy o służbie cywilnej przepisów regulujących
powołanie, kompetencje i cele działania Rady Służby Publicznej, jako organu
opiniodawczo-doradczego Prezesa Rady Ministrów, a także nadzorującego pra-
widłowość przebiegu postępowań kwalifikacyjnych i konkursowych oraz naboru
do służby cywilnej.

4.
Przywrócenie do zbioru stanowisk właściwych dla służby cywilnej wyż-
szych stanowisk w administracji rządowej szczebla kontrolnego i w terenie.
W ocenie posłów wnioskodawców, przyjęcie tego rozwiązania ma kardynalne
znaczenie dla rzeczywistego przywrócenia roli oraz znaczenia służbie cywilnej i
Korpusowi Służby Cywilnej. Nie można mówić o istnieniu i działaniu służby
cywilnej po wyeliminowaniu z niej wyższych i samodzielnych stanowisk urzęd-
niczych. Tak znaczne zdeprecjonowanie i podporządkowanie politycznym inten-
cjom wszystkich centrów kierowania i zarządzania w służbie cywilnej de facto
zapoczątkowało proces likwidacji całego Korpusu Służby Cywilnej. Efektem
świadczącym o ograniczeniu rangi i znaczenia służby cywilnej w ostatnich
dwóch latach były: dramatyczny spadek ilości kandydatów ubiegających się o
mianowania na urzędników służby cywilnej, konieczność trzykrotnego zmniej-
szania rocznych limitów mianowań na urzędników służby cywilnej (z 3 tys. osób
do 1 tys.), masowa ucieczka już mianowanych urzędników służby cywilnej do
pracy poza strukturami administracji rządowej, a w końcu wyraźnie pogarszająca
się jakość efektów pracy wielu resortów i urzędów centralnych administracji rzą-
dowej. I nie jest prawdą, że głównym i jedynym czynnikiem zniechęcającym do
pracy w administracji rządowej są relatywnie niskie wynagrodzenia oferowane
dla tam zatrudnianych. Likwidacja wyraźnie określonej szansy awansu i kariery
zawodowej jest bodaj czy nie najistotniejszym motywem takich a nie innych de-
cyzji osób rezygnujących z pracy w Korpusie Służby Cywilnej. W przekonaniu
posłów wnioskodawców, Polski nie stać na takie marnotrawstwo. I dlatego, ma-
jąc na uwadze powyższe, proponuje się, żeby przywrócić regulacje stanowiące,
że obsada wyższych stanowisk w służbie cywilnej będzie mogła mieć miejsce
wyłącznie w drodze rozstrzygnięć konkursowych, a stającymi do konkursu, poza
dwoma wyjątkami, byliby urzędnicy służby cywilnej. Wyjątkiem od tej zasady
może być, po pierwsze – w przypadku braku rozstrzygnięcia dwóch kolejnych
konkursów – dopuszczenie do trzeciego konkursu osób nie będących urzędnika-
mi służby cywilnej, po drugie – dopuszczenie do konkursu wymagającego na
konkretnym stanowisku osoby o szczególnych i niezbędnych doświadczeniach i
umiejętnościach zawodowych, także osób nie będących urzędnikami służby cy-
wilnej. Proponuje się, aby przygotowania do konkursu, jego przebieg, zgłoszenia
uczestników konkursu, wyniki konkursu oraz decyzje w sprawie naboru były w
pełni transparentne i publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej. Wszystkie
procedury związane z konkursem mają podlegać obserwacji i ocenie przedstawi-
cieli Rady Służby Publicznej. Wprowadza się równocześnie prawo zaskarżenia
rozstrzygnięć konkursowych, a także – w przypadku stwierdzenia istotnych nie-
prawidłowości – możliwość powtórzenia konkursu.

5.
Uchylenie w całości ustawy o państwowym zasobie kadrowym. W za-
myśle autorów obowiązującej od prawie dwóch lat ustawy, miała ona dawać pod-
stawę do tworzenia – z jednej strony – zasobu rezerwy kadrowej składającego się
z bardzo niejednorodnego materiału ludzkiego. Pierwszy skład zasobu kadrowe-
go (na mocy ustawy podlegający systematycznemu odnawianiu) to mianowani
urzędnicy służby cywilnej, osoby kwalifikowane na podstawie postępowań kon-
kursowych, ale także osoby – być może bez żadnych kwalifikacji, które zostały
zatrudnione na czasowo wyłączonych ze służby cywilnej wysokich stanowiskach
państwowych oraz – od niedawna, bez względu na kwalifikacje – osoby posiada-
jące stopień naukowy doktora.
Po drugie utworzenie państwowego zasobu kadrowego miało na celu umożliwie-
nie obsady wysokich stanowisk państwowych z pominięciem jakichkolwiek po-
stępowań konkursowych. Tryb obsadzania wysokich stanowisk państwowych
pomijał także jawność i otwartość dostępu do służby publicznej, w pełni nato-
miast umożliwiał skrajne upolitycznienie i upartyjnienie obsady personalnej naj-
wyższych stanowisk urzędniczych w kraju. Obowiązujące do tej pory przepisy
ustawy o państwowym zasobie kadrowym gwarantowały decydentom politycz-
nym pełną uznaniowość i niekontrolowalność podejmowanych decyzji kadro-
wych.

Przedmiot regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

Wejście w życie ustawy nie spowoduje dodatkowych obciążeń budżetu pań-
stwa, natomiast może przynieść oszczędności wynikające z odstąpienia do kosz-
tów tworzenia, ewidencjonowania i zarządzania państwowego zasobu kadrowe-
go, który ma ulec likwidacji.



Warszawa, 23 listopada 2007 r.
BAS-WAEM-149/07



Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz o zmianie niektórych
innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Witold Gintowt-
Dziewałtowski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r. Nr 23, poz. 398, ze
zmianami) sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony projekt przewiduje zmianę ustawy z dnia 24 sierpnia
2006 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 170, poz. 1218, ze zmianami). Proponuje
się m.in. dodanie rozdziału zawierającego przepisy dotyczące powołania i
kompetencji Rady Służby Publicznej jako organu opiniodawczo-doradczego
Prezesa Rady Ministrów, dodanie rozdziału określającego zasady obsadzania
wyższych stanowisk w służbie cywilnej, zmianę zasad odbywania służby
przygotowawczej oraz zwolnienie z niej absolwentów Krajowej Szkoły
Administracji Publicznej, zmianę kwalifikacji wymaganych od osoby, która ma
być mianowana w służbie cywilnej, wykreślenie z definicji „służby cywilnej”
kategorii osób należących do państwowego zasobu kadrowego.
Ponadto projekt przewiduje zmianę ustaw: z dnia 22 marca 1990 r. o
pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 ze
zmianami) oraz z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z
2001 r. Nr 85, poz. 937, ze zmianami).
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia
ogłoszenia.