Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów

24
Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy – Prawo o adwokaturze zawód adwokata może być
wykonywany w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz spółkach wymienionych
w tym przepisie. Przedmiotem przedsiębiorstwa prowadzonego przez kancelarie adwokackie oraz
zespoły adwokackie może być wyłącznie świadczenie pomocy prawnej w rozumieniu art. 4 ust. 1
ustawy – Prawo o adwokaturze. Mając na uwadze, iż odrębne przepisy, normujące ustrój spółek,
w których adwokat może wykonywać zawód, szeroko określają cel, w jakim mogą one zostać
zawiązane i prowadzone, art. 4a ust. 2 ogranicza przedmiot ich działalności do świadczenia
pomocy prawnej. Tym samym, aby osiągnąć skutek włączenia świadczenia nieodpłatnej pomocy
prawnej do przedmiotu działalności każdej z form prawnych wykonywania zawodu adwokata,
należy odwołać się do pojęcia „przedsiębiorstwa”, jak w projektowanym przepisie.

Niezależnie od powyższego w tym miejscu należy wskazać, że szczegółowe rozwiązania
dotyczące nieodpłatnej pomocy prawnej będą przedmiotem odrębnej regulacji prawnej.

Ponadto w przedkładanym projekcie odstąpiono od skrócenia czasu trwania aplikacji,
zarówno adwokackiej, jak i radcowskiej, notarialnej i komorniczej. Nastąpiło to w związku
z licznymi uwagami zgłoszonymi na etapie konsultacji społecznych. Jakkolwiek na skutek uwagi
wniesionej przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, należy wskazać, że zmiany takie
zostaną dokonane w przyszłości po zmianie sytemu nauczania studentów wyższych studiów
prawniczych na uczelniach, która będzie przygotowywała absolwentów prawa do praktycznej
znajomości prawa.

Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych
Zawód: radca prawny (aplikant radcowski)
Zaproponowane zmiany w ustawie o radcach prawnych są analogiczne do zmian
dotyczących zawodu adwokata, tj. poszerzenie katalogu osób uprawnionych do wpisu na listę
radców prawnych bez konieczności odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu
radcowskiego oraz katalogu osób uprawnionych do przystąpienia do egzaminu radcowskiego bez
wymogu odbycia aplikacji radcowskiej, skrócenie o dwa lata wymaganego okresu stażu na
określonych stanowiskach, jaki umożliwia przystąpienie do egzaminu radcowskiego bez wymogu

25
odbycia aplikacji, likwidacja części testowej egzaminu radcowskiego, wprowadzenie zadania
z
zakresu zasad wykonywania zawodu, zniesienie obowiązku powoływania zastępców
egzaminatorów jako członków komisji egzaminacyjnych, doprecyzowanie przepisów
dotyczących aplikanta radcowskiego oraz kwestii związanych z nieodpłatnym świadczeniem
pomocy prawnej (w tym miejscu należy wskazać, że szczegółowe rozwiązania dotyczące
nieodpłatnej pomocy prawnej będą przedmiotem odrębnej regulacji prawnej).

Ze zmianami w ustawie o adwokaturze i ustawie o radcach prawnych związana jest
nowelizacja ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy
prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej, w której zostały dookreślone zasady postępowania
w przedmiocie wpisu i skreślenia z listy prawników zagranicznych. Projekt w tym zakresie
zakłada powrót do stanu prawnego sprzed 25 marca 2009 r., tj. sprzed wejścia w życie ustawy
z dnia 20 lutego 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych
oraz ustawy – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2009 r. Nr 37, poz. 286, z późn. zm.), przesądzając
o tym, że Minister Sprawiedliwości ma możliwość wniesienia sprzeciwu od wpisu na listę
prawników zagranicznych prowadzoną przez właściwą okręgową radę adwokacką lub radę
okręgowej izby radców prawnych.

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne
Zawód: geodeta w zakresach: geodezyjnych pomiarów sytuacyjno-wysokościowych,
realizacyjnych i inwentaryzacyjnych, rozgraniczania i podziału nieruchomości (gruntów) oraz
sporządzania dokumentacji do celów prawnych, geodezyjnych pomiarów podstawowych,
geodezyjnej obsługi inwestycji, geodezyjnego urządzania terenów rolnych i leśnych, redakcji
map oraz fotogrametrii i teledetekcji
Projekt zmian zakłada, iż w odniesieniu do uprawnień zawodowych w następujących
zakresach: geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe, realizacyjne i inwentaryzacyjne,
rozgraniczanie i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie dokumentacji do celów
prawnych, geodezyjne pomiary podstawowe, geodezyjna obsługa inwestycji, geodezyjne
urządzanie terenów rolnych i leśnych, redakcja map, fotogrametria i teledetekcja zostaje

26
zmodyfikowany wymóg praktyki zawodowej i w zależności od posiadanego wykształcenia
praktyka będzie trwała: jeden rok, dwa lata lub sześć lat.
Wymagane będzie natomiast posiadanie uprawnień zawodowych, które będą mogły
otrzymać osoby posiadające tytuł zawodowy w zakresie odpowiednich uprawnień, pełną
zdolność do czynności prawnych oraz nie karane za przestępstwo przeciwko wymiarowi
sprawiedliwości, za przestępstwa przeciwko mieniu, dokumentom, za przestępstwa gospodarcze,
za fałszowanie pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych, za składanie
fałszywych zeznań oraz za przestępstwa skarbowe.
W projekcie przewiduje się, że prawo samodzielnego wykonywania zawodu w zakresach
objętych deregulacją nabywa się z dniem wpisu podmiotu przez Głównego Geodetę Kraju do
centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia zawodowe.
Proponowane zmiany spowodują konieczną racjonalizację przepisów prawa pod względem
proporcjonalności do celu, jakim jest odpowiednie przygotowanie do wykonywania zawodu.
Szczególnie restrykcyjne są aktualnie obowiązujące wymagania dotyczące stażu pracy, w wyniku
których adept geodezji i kartografii w każdej z wymienionych specjalizacji, posiadając
wykształcenie inżynierskie, musi wykazać się 3-letnim doświadczeniem zawodowym lub
6-letnim doświadczeniem w przypadku ukończenia technikum geodezyjnego. Jest to mechanizm
uzależniający możliwość nabycia uprawnień przede wszystkim od możliwości zatrudnienia na
rynku. W wielu wypadkach wymóg ten stanowi przeszkodę w dostępie do zawodu, pozwalając
jednocześnie na ograniczanie presji konkurencyjnej przez funkcjonujące na nim podmioty.
Praktykę zawodową realizowaną przez studentów będzie można wliczyć do stażu pracy,
jeśli będzie ona wykonywana na podstawie umowy o pracę w przedsiębiorstwach zajmujących
się zagadnieniami z dziedziny geodezji i kartografii bądź na podstawie umowy dotyczącej
praktyki zawartej między uczelnią a takim przedsiębiorstwem.
Jeżeli zaś chodzi o kwestię wyjaśnienia opłaty za postępowanie kwalifikacyjne
przeprowadzane na wniosek osób ubiegających się o nadanie uprawnień zawodowych
w dziedzinie geodezji i kartografii, to postępowanie kwalifikacyjne dla osób ubiegających się
o uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii, o których mowa w art. 43 ustawy
z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne, obejmuje weryfikację dokumentów
– w przypadku zakresu: art. 43 pkt 3, 6, 7 i postępowanie egzaminacyjne dla posiadających

27
średnie wykształcenie geodezyjne oraz weryfikację dokumentów i postępowanie egzaminacyjne
– w przypadku zakresu: art. 43 pkt 1, 2, 4, 5.
Wysokość opłaty za postępowanie kwalifikacyjne, umożliwiającej pokrycie kosztów
postępowania kwalifikacyjnego i wydatków związanych z funkcjonowaniem komisji
kwalifikacyjnej do spraw uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii, określi
minister właściwy do spraw administracji publicznej w rozporządzeniu wydanym na podstawie
projektowanego art. 45h pkt 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne
i kartograficzne.
Natomiast sposób przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego i ustalenia jego
kosztów oraz wysokość wynagrodzenia przewodniczącego i członków komisji kwalifikacyjnej
określi minister właściwy do spraw administracji publicznej w rozporządzeniu wydanym na
podstawie projektowanego art. 45h pkt 1 lit. d ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne
i kartograficzne.
Natomiast koszty postępowania kwalifikacyjnego, z wydzieleniem kosztów weryfikacji
dokumentów i kosztów postępowania egzaminacyjnego, określi minister właściwy do spraw
administracji publicznej w rozporządzeniu wydanym na podstawie projektowanego art. 45 ust. 5
pkt 1 lit. d ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne.
Ponadto obniżono maksymalną wysokość opłaty, jaka może być pobrana za postępowanie
kwalifikacyjne, ustalając ją na poziomie połowy kwoty przeciętnego wynagrodzenia
w
gospodarce narodowej w roku poprzedzającym przeprowadzenie postępowania
kwalifikacyjnego, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie
przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie
Zawód: notariusz (aplikant notarialny)
Projekt w zakresie zmiany ustawy – Prawo o notariacie znosi zasadę obywatelstwa
polskiego, zawiera również przepisy mające na celu zapewnienie skutecznego funkcjonowania
rozwiązań dotyczących zasad odbywania aplikacji notarialnej i przeprowadzania egzaminu
notarialnego. Projekt zawiera także rozwiązania dotyczące asesury notarialnej oraz statusu
aplikanta notarialnego oraz notariusza.

28
Zmiana art. 10 § 3 ma na celu stworzenie mechanizmu ograniczającego dopływ do
zawodu notariusza osób, których dotychczasowe postępowanie może budzić wątpliwości co do
ich rzetelności, uczciwości, zapewnienia bezpieczeństwa obrotu lub postrzegania wartości
demokratycznego państwa prawnego.
Zmiana w art. 11 pkt 1 wprowadza zasadę, iż notariuszem może być powołany zarówno
obywatel polski, jak i obywatel innego z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw
członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, albo obywatel innego
państwa, jeżeli na podstawie przepisów prawa UE przysługuje mu prawo podjęcia zatrudnienia
lub samozatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w tych
przepisach.
W świetle obecnie obowiązującego prawa na stanowisko notariusza mogą zostać
powołani wyłącznie obywatele polscy.
Najnowsze orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wobec państw
o zbliżonej do polskiej regulacji prawnej w zakresie zawodu notariusza (m.in. wyroki z dnia
24 maja 2011 r. w sprawie C-53/08 Komisja Europejska przeciwko Republice Austrii, w sprawie
C-50/08 Komisja Europejska przeciwko Francji czy w sprawie C-54/08 Komisja Europejska
przeciwko Republice Federalnej Niemiec) wskazuje, że niedostosowanie regulacji prawnej
notariatu obowiązującej w Polsce do wymogów prawa unijnego może stanowić naruszenie
zobowiązania, jakie Polska przyjęła na siebie, przystępując do Unii Europejskiej.
Konsekwencją zmiany art. 11 pkt 1 jest także zmiana art. 12. W nowym brzmieniu
w art. 12 § 1 ustawy – Prawo o notariacie zwolniono z wymogu odbycia aplikacji notarialnej oraz
złożenia egzaminu notarialnego osoby, które w Rzeczypospolitej Polskiej uzyskały tytuł
naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych, zajmowały
stanowisko sędziego lub prokuratora, wykonywały zawód adwokata lub radcy prawnego przez
okres co najmniej 3 lat lub zajmowały przez ten okres stanowisko radcy lub starszego radcy
Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Wprawdzie wymóg posiadania stopnia naukowego lub
tytułu naukowego uzyskanego w Rzeczypospolitej Polskiej ma charakter różnicujący i może
stanowić barierę dla części obywateli Unii Europejskiej (oraz pozostałych państw, o których
mowa w art. 11 pkt 1) niebędących Polakami do ubiegania się o powołanie na stanowisko
notariusza, zważywszy jednak na rolę, jaką pełni notariusz, zwłaszcza w obrocie