Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo lotnicze

Korzyści wynikające z wprowadzenia uproszczonej regulacji dla lotnisk obsługujących
poniżej 5 milionów pasażerów:
• skrócenie oraz uproszczenie procesu ustanawiania opłat lotniskowych spowoduje
zwiększenie szybkości podejmowanych decyzji, w szczególności w przypadku
dynamicznie zmieniających się warunków na polskim rynku lotniczym,
• uproszczenie procesu ustalania opłat spowoduje zwiększenie elastyczności
prowadzonej działalności gospodarczej przez zarządzających, którzy powinni
aktywnie dostosować taryfę opłat lotniskowych do potrzeb przewoźników
lotniczych, w granicach obowiązującego prawa (prawo lotnicze, prawo UE,
przepisy międzynarodowe),
• przyjęcie projektowanych rozwiązań zapewni konkurencyjne warunki
funkcjonowania dla lotnisk obsługujących poniżej 5 mln pasażerów biorąc pod
uwagę konkurencję ze strony zarządzających portami lotniczymi w innych krajach,
• ograniczenie nakładów pracy związanych z opracowaniem przez zarządzającego
lotniskiem wniosku o zatwierdzenie opłat wraz z pełną dokumentacją stanowiącą
uzasadnienie wymagane przepisami prawa, a w konsekwencji nakładów
finansowych ponoszonych w celu skutecznego przejścia wymaganej dotychczas
przepisami prawa procedury zatwierdzenia. Nowe przepisy będą jedynie wymagały
przesłania taryfy opłat do wiadomości Prezesa Urzędu, tym samym eliminując
konieczność poniesienia wspomnianych wyżej nakładów finansowych na
sporządzenie wniosku i wymaganej prawem dokumentacji. Tym samym służące
dotychczas ww. działaniom zasoby zarządzającego lotniskiem będą mogły zostać
przeznaczone na inne działania.
Dodatkowo wskazać należy na ograniczenie wymogów proceduralnych w zakresie:
• wyłączenia z pojęcia taryfy opłat zasad ich pobierania, zarówno w aspekcie
konsultacji z przewoźnikami, jak i informowania Prezesa Urzędu o taryfie,
pozwalając tym samym z jednej strony ograniczyć zakres informacyjny
dokumentacji przedstawianej w procesie konsultacji, a z drugiej bardziej
elastycznie regulować kwestie sposobu pobierania opłat w zależności od bieżących
potrzeb, tak aby optymalizować terminowe ściąganie należności z tytułu opłat
i w konsekwencji sytuację płynnościową zarządzającego lotniskiem,
4


• umożliwienia zmiany tylko jednego elementu taryfy opłat lotniskowych, bez
konieczności konsultacji pełnej taryfy, ograniczającego nakład pracy
– a w konsekwencji koszty – związane z prowadzeniem takich konsultacji
(przekazywane do wiadomości Prezesa Urzędu są także jedynie zmieniane zapisy
taryfy, a nie jak dotychczas pełna taryfa (dotychczas do zatwierdzenia)).
Aktualny stan prawny dotyczący zakresu usług podlegających opłatom lotniskowym,
katalogu lotów zwolnionych z pobierania opłat lotniskowych, metody ustalania
i zatwierdzania opłat lotniskowych jest uregulowany w art. 75 – 78 ustawy – Prawo
lotnicze oraz rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 29 kwietnia 2004 r.
w sprawie opłat lotniskowych (Dz. U. z 2004 r. Nr 103, poz. 1083). W zakresie nadzoru
nad opłatami lotniskowymi ze strony Prezesa Urzędu, aktualny system prawny określa
jednolitą procedurę dla wszystkich lotnisk użytku publicznego. Obecnie zarządzający
każdym lotniskiem użytku publicznego, bez względu na jego wielkość i pozycję na
rynku, w celu wprowadzenia nowych opłat lotniskowych zobowiązany jest przekazać
Prezesowi Urzędu do zatwierdzenia projekt opłat lotniskowych zawierający odpowiedni
zakres informacji.
Jednocześnie w związku z ustaleniami Stałego Komitetu Rady Ministrów, projekt
zawiera propozycję Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w zakresie zmiany art. 202a
ust. 2 ustawy dotyczącego obowiązku przekazywania informacji o pasażerach
znajdujących się na pokładzie statku powietrznego. Zmiana ta wynika z obowiązku
poprawnej implementacji do polskiego porządku prawnego dyrektywy Rady
2004/82/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie zobowiązania przewoźników do
przekazywania danych pasażerów.
Poniżej przedstawiono krótki opis i uzasadnienie dla proponowanych rozwiązań
w poszczególnych artykułach ustawy.
Art. 1 ust. 4
Zmiana polega na dodaniu, w wykazie przepisów ustawy – Prawo lotnicze mających
zastosowanie do lotnictwa państwowego art. 66 ust. 3 wskazującego, iż zarządzający
„nie może odmówić zezwolenia na lądowanie przymusowe statku powietrznego
znajdującego się w niebezpieczeństwie lub statku powietrznego wykonującego lot
w celu ochrony życia lub zdrowia ludzi, poszukiwania lub ratownictwa, w celu
zapobiegania skutkom klęsk żywiołowych lub ich usunięcia, a także lot w ramach
5


działań bezpośrednio związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego
i z obronnością państwa”. Umieszczenie art. 66 ust. 3 w tym wykazie wynika
z akceptacji uwagi MSW, które wskazywało, że przepis ten umożliwi doraźne
wykorzystanie lotnisk służb porządku publicznego przez lotnictwo cywilne (np. przez
Lotnicze Pogotowie Ratunkowe na korzystanie z lotnisk służb porządku publicznego
przy wykonywaniu lotów w celu ochrony życia lub zdrowia lub w celu
przeciwdziałania klęskom żywiołowym, jak również w sytuacji lądowania
przymusowego statku powietrznego znajdującego się w niebezpieczeństwie).
Jednocześnie proponuje się włączenie do wyliczenia zawartego w art. 1 ust. 4 ustawy
art. 75. Propozycja ta powinna zapewnić, że lotnictwo państwowe nie będzie wyłączone
na zasadach ogólnych, tak jak jest to uregulowane w obecnym porządku prawnym,
z obowiązku płacenia opłat lotniskowych za korzystanie z infrastruktury, obiektów
i urządzeń na lotniskach cywilnych.
Art. 23
Zmiana ma charakter redakcyjny i związana jest ze zmianą brzmienia art. 77.
Art. 75 – definicja opłat lotniskowych i zakres usług, za które pobierane są opłaty
W przedmiotowym zakresie proponuje się nadanie nowego brzmienia ust. 1 w tym
artykule, tak, aby zapewnić spójność definicji opłaty lotniskowej z definicją zawartą
w art. 2 pkt 4 dyrektywy 2009/12/WE. Opłatą lotniskową będzie opłata za korzystanie
z obiektów, urządzeń lub usług udostępnianych wyłącznie przez zarządzającego
lotniskiem, związanych z lądowaniem, oświetleniem, parkowaniem statków
powietrznych lub obsługą pasażerów lub ładunków (towarów i poczty).
Wskazać przy tym należy, iż opłaty lotniskowe pobierane są nie tylko od przewoźników
lotniczych, ale także od innych użytkowników i posiadaczy statków powietrznych, na
rzecz których wykonywane są usługi przez zarządzającego lotniskiem lub którzy
korzystają z infrastruktury lotniskowej (np. lotnictwo ogólne). Tym samym lista
podmiotów, od których zarządzający powinien posiadać uprawnienie do pobierania
opłat, musi być szersza niż pojęcie użytkowników lotniska określone w art. 2 pkt 3
dyrektywy 2009/12/WE (zawężone do przewoźników lotniczych). W projekcie ustawy
wskazano, że opłaty będą pobierane od podmiotów, na rzecz których udostępniane są
przez zarządzającego lotniskiem obiekty i urządzenia lub usługi.
6


W odniesieniu do ust. 2 należy obok odniesienia do art. 180 ust. 2 dodać odniesienie do
art. 180 ust. 3. Należy wskazać, iż w art. 180 ust. 2 i 3 mowa jest nie o usługach, ale
o korzystaniu z urządzeń i przestrzeni lotniska i ze scentralizowanej infrastruktury. Obie
te kategorie powinny być wyłączone z opłat lotniskowych, jako że za dostęp do tych
elementów infrastruktury pobierane są na podstawie odrębnych przepisów oddzielnie
opłaty za scentralizowaną infrastrukturę oraz dostęp do urządzeń i instalacji lotniska.
W pozostałych ustępach tego artykułu nie wprowadza się zmian w stosunku do ustawy
Prawo lotnicze w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 30 czerwca 2011 r. o zmianie
ustawy – Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw.
Art. 76 – zwolnienia z opłat lotniskowych
Proponuje się modyfikację art. 76, w celu dostosowania mechanizmu zwolnień z opłat
lotniskowych funkcjonującego w art. 76 do prawa Unii Europejskiej, w szczególności
stworzenia adekwatnych, obiektywnych i przejrzystych przesłanek w oparciu, o które
przyznawane są zwolnienia z opłat lotniskowych w art. 76 ust. 1.
Powyższe dokonane zostało poprzez nawiązanie w art. 76 ust. 1 do art. 3 zdanie drugie
dyrektywy 2009/12/WE w sprawie opłat lotniskowych, wskazując, że nie pobiera się
opłat lotniskowych od podmiotu realizującego zadania w zakresie interesu publicznego
związane z wykonaniem lotu wskazanego w katalogu lotów w pkt 1 – 3. Takie
rozwiązanie powinno zapewnić spełnienie przesłanki określonej w art. 3 zd. 2
dyrektywy 2009/12/WE oraz dać pewność prawną, że loty kwalifikujące się do
zwolnień z opłat lotniskowych faktycznie będą wykonywane w związku z realizacją
interesu publicznego i ogólnego państwa.
Jednocześnie doprecyzowano przesłanki, na podstawie których zwolnienia w art. 76
ust. 1 będą miały zastosowanie, wskazując, że podstawą do zwolnienia statku
powietrznego musi być potwierdzenie celu lotu odpowiednim oznaczeniem statusu lotu
lub uwagą w planie lotu, przekazywanego zarządzającemu lotniskiem nie później niż
w ciągu 24 godzin od zaistnienia zdarzenia będącego podstawą do pobierania opłat
lotniskowych. Zastosowane rozwiązanie zapewni ścisłą realizację kryteriów, o których
mowa w art. 76 ust. 1, tj. zapewnienie, iż cel lotu realizowany jest w związku
z realizacją zadań w zakresie interesu publicznego oraz ogólnego. Należy podkreślić, że
w kopii planu lotu przekazywanej zarządzającemu lotniskiem użytku publicznego
zawarty jest status lotu lub uwaga, która tym samym potwierdza prawo do skorzystania
ze zwolnienia.
7


Jednocześnie w związku z faktem, iż loty wymienione w art. 76 ust. 1 mają zazwyczaj
charakter naglący wskazano, że kopia planu lotu, będąca potwierdzeniem celu lotu,
o którym mowa w art. 76 ust. 1 powinna być przekazywana najpóźniej w ciągu
24 godzin po zaistnieniu zdarzenia będącego podstawą do pobierania opłat
lotniskowych zapewniając tym samym elastyczność przy wykonywaniu tego typu
operacji.
Zaproponowany mechanizm zapewni obiektywne, precyzyjne oraz przejrzyste
przesłanki przyznawania przez zarządzającego lotniskiem zwolnień z opłat
lotniskowych lotów, o których mowa w art. 76 ust. 1, oraz możliwość weryfikacji
słuszności ich przyznania.
W związku z włączeniem lotnictwa państwowego w reżim pobierania opłat
lotniskowych zaproponowano uchylenie art. 76 ust. 2, który stanowił podstawę do
wydania rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie
opłat lotniskowych dla państwowych statków powietrznych wykonujących loty
związane z zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego, bezpieczeństwa państwa,
ochroną granicy państwowej lub poszukiwaniem i ratownictwem (Dz. U. Nr 122,
poz. 1268).
W odniesieniu do lotnisk współużytkowanych należy zauważyć, iż zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 15 listopada 2004 r. w sprawie
warunków i zasad wykorzystywania lotnisk wojskowych przez lotnictwo cywilne oraz
obowiązków zarządzających tymi lotniskami (Dz. U. Nr 254, poz. 2552) podstawą do
eksploatacji lotniska współużytkowanego przez stronę wojskową i cywilną jest umowa
operacyjna zawierana pomiędzy zarządzającym lotniskiem, a wojskowym
użytkownikiem lotniska. Umowa w praktyce może określać zarówno kwestie
operacyjne związane z użytkowaniem lotniska, jak również kwestie finansowe
związane z podziałem i rozliczeniem kosztów utrzymania lotniska, czy też kosztów
związanych z inwestycjami w rozwój infrastruktury lotniskowej (także „ucywilnienia”
lotniska). W umowie tej ustala się zakres oraz sposób współpracy i wspólnej
eksploatacji lotniska.
W związku z powyższym proponowane jest dodanie nowego ustępu w art. 76, który
będzie wskazywał, że opłaty lotniskowe będą regulowane w ramach istniejących umów
operacyjnych zawieranych pomiędzy zarządzającym lotniskiem oraz wojskowym
użytkownikiem lotniska. Takie uregulowanie stanu prawnego zapewni, że wojskowi
8