Poselski projekt ustawy o świadomym rodzicielstwie

samodzielne życie i nie ma możliwości jej wyleczenia, przerwanie ciąży jest
dopuszczalne bez ograniczeń.
7. W przypadkach określonych w ust. 2 pkt. 3) przerwanie ciąży jest dopuszczalne do 18.
tygodnia ciąży.
8. W przypadkach określonych w ust. 2 przerwania ciąży dokonuje lekarz lub jest ono
wykonywane pod nadzorem lekarskim.
9. Lekarz, który dokonuje przerwania ciąży, udziela kobiecie informacji o środkach i
metodach zapobiegania ciąży.

Art. 9.
1. Do przerwania ciąży wymagana jest pisemna zgoda kobiety.
2. W przypadku małoletniej lub kobiety ubezwłasnowolnionej całkowicie wymagana jest
pisemna zgoda jej przedstawiciela ustawowego. W przypadku małoletniej powyżej 13.
roku życia wymagana jest również pisemna zgoda tej osoby.
3. W przypadku małoletniej, w razie braku zgody jej przedstawiciela ustawowego,
wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego, a małoletnia poniżej 13. roku życia ma
prawo do wyrażenia własnej opinii. W przypadku małoletniej powyżej 13. roku życia,
oprócz zgody sądu opiekuńczego, wymagana jest pisemna zgoda tej osoby, która
może zostać złożona ustnie do protokołu.
4. W przypadku kobiety ubezwłasnowolnionej całkowicie wymagana jest także pisemna
zgoda tej osoby, chyba że na wyrażenie zgody nie pozwala stan jej zdrowia
psychicznego. W razie braku zgody przedstawiciela ustawowego decyduje sąd
opiekuńczy.

Art. 10.
1. Osoby, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o
świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, mają prawo
do przerwania ciąży bezpłatnie.
2.
wiadczeniodawca, który zawarł umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia w
zakresie obejmującym świadczenia zdrowotne z zakresu opieki zdrowotnej nad
kobietą w ciąży, jest zobowiązany do udzielania tych świadczeń w sposób
kompleksowy, w szczególności obejmujący przerwanie ciąży.
3.
wiadczeniodawca obowiązany jest do:
1) publicznego udostępnienia listy imion i nazwisk wszystkich lekarzy
współpracujących ze świadczeniodawcą, którzy korzystają z odmowy udzielania
świadczeń zdrowotnych związanych z przerywaniem ciąży na podstawie art. 39
6 
 
ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z
2002 r. Nr 21, poz. 204, z późn. zm.5) i aktualizowania tej listy co kwartał;
2) udostępnienia kobiecie listy lekarzy, o których mowa w ust. 3 pkt. 1), na jej
indywidualne żądanie;
3) zgłoszenia listy lekarzy, o których mowa w ust. 3 pkt. 1) do Narodowego
Funduszu Zdrowia.
4. Narodowy Fundusz Zdrowia udostępnia listę lekarzy korzystających z odmowy
udzielenia świadczeń zdrowotnych związanych z przerywaniem ciąży na podstawie
art. 39 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty w
Biuletynie Informacji Publicznej, uwzględniając kwartalne aktualizacje, o których
mowa w ust. 3 pkt. 1).
5. Narodowy Fundusz Zdrowia rozwiązuje ze świadczeniodawcą umowę, jeśli nie
zapewnia on, pomimo możliwości, kompleksowych świadczeń zdrowotnych
związanych z opieką zdrowotną nad kobietą w ciąży, w tym przerwania ciąży oraz nie
realizuje obowiązków określonych w ust. 3.
6. W przypadku, gdy wszyscy lekarze wykonujący zawód u świadczeniodawcy złożyli
informację o możliwości odmowy udzielenia świadczenia na podstawie art. 39 ustawy
z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, świadczeniodawca jest
zobowiązany do posiadania umowy z podwykonawcą, zapewniającej wykonanie tego
świadczenia.

Art. 11.
1.
wiadczeniodawca ma obowiązek zapewnić, że każda osoba wykonująca czynności
wynikające z ustawy zachowa w tajemnicy wszystko, o czym dowiedziała się w
związku z wykonywaniem tych czynności.
2.
wiadczeniodawca ponosi odpowiedzialność za ujawnienie wiadomości, o których
mowa w ust. l, przez współpracujące z nim osoby. Poszkodowany może żądać
odpowiedniej sumy tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę lub
zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Art. 12.
W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej art. 39 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości
kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, w tym środków zapobiegania ciąży, opału,
                                                           
5 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 22, poz. 
120, Nr 40, poz. 323, Nr 76, poz. 641 i Nr 219, poz. 1706 i 1708, z 2010 r. Nr 81, poz. 531, Nr 107, poz. 679 i Nr 
238, poz. 1578 oraz z 2011 r. Nr 84, poz. 455, Nr 106, poz. 622, Nr 112, poz. 654 i Nr 113, poz. 658. 
7 
 
odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w
mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu”.

Art. 13.
W ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty wprowadza się
następujące zmiany:
1) art. 26 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„Udział w eksperymencie leczniczym kobiet ciężarnych wymaga szczególnie
wnikliwej oceny związanego z tym ryzyka dla kobiety ciężarnej i płodu.”;
2) art. 26 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„Osoby ubezwłasnowolnione, żołnierze służby zasadniczej oraz osoby pozbawione
wolności nie mogą uczestniczyć w eksperymentach badawczych.”;
3) w art. 32 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
„2a. Na wniosek osoby małoletniej lekarz udziela świadczenia z zakresu zapobiegania
ciąży, bez zgody przedstawiciela ustawowego i sądu opiekuńczego.”;
4) w art. 39 dodaje się ust. 2 i 3 w brzmieniu:
„2. Uprawnienie określone w ust. 1 nie dotyczy prawa do odmowy świadczeń
zdrowotnych oraz odmowy udzielenia informacji w zakresie zapobiegania ciąży oraz
badań prenatalnych.
3. Lekarz może skorzystać z prawa określonego w ust. 1 pod warunkiem, że zgłosił to na
piśmie w każdym podmiocie leczniczym lub do każdego świadczeniodawcy, z którym
współpracuje, oraz do organu, który prowadzi rejestr indywidualnych praktyk
lekarskich.”

Art. 14.
W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 533, z późn.
zm.6) wprowadza się następujące zmiany:
                                                           
6 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 128, poz. 840, z 1999 r. N r 64, poz. 729 i 
Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071, z 
2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 121, poz. 1142, Nr 179, poz. 1750, Nr 199, poz. 1935 i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. 
Nr 25, poz. 219, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889 i Nr 243, poz. 2426, z 2005 r. Nr 86, poz. 732, Nr 90, poz. 757, 
Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479, Nr 180, poz. 1493, z 2006 r. Nr 190, poz. 1409, Nr 218, 
poz. 1592 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 123, poz. 850, Nr 124, poz. 859 i Nr 192, poz. 1378, z 
2008 r. Nr 90, poz. 560, Nr 122, poz. 782, Nr 171, poz. 1056, Nr 173, poz. 1080 i Nr 214, poz. 1344, z 2009 r. Nr 
62, poz. 504, Nr 63, poz. 533, Nr 166, poz. 1317, Nr 168, poz. 1323, Nr 190, poz. 1474, Nr 201, poz. 1540 i Nr 
206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 7, poz. 46, nr 40, poz. 227 i 229, Nr 98, poz. 625 i 626, Nr 125, poz. 842, Nr 127, poz. 
857, Nr 152, poz. 1018 i 1021, Nr 182, poz. 1228, Nr 225, poz. 1474 i Nr 240, poz. 1602 oraz z 2011 r. Nr 17, poz. 
78, Nr 24, poz. 130, Nr 39, poz. 202, Nr 48, poz. 245, Nr 72, poz. 381, Nr 94, poz. 549, Nr 117, poz. 678 i Nr 133, 
poz. 767. 
8 
 
1) w art. 152 § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, gdy płód osiągnął zdolność do
samodzielnego życia poza organizmem kobiety, podlega karze pozbawienia wolności
od 6 miesięcy do lat 8.”;
2) w art. 153 § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, gdy płód osiągnął zdolność do
samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze pozbawienia
wolności od roku do lat 10.”;
3) w art. 156 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1. pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, z wyjątkiem
sterylizacji przeprowadzanej za zgodą pacjenta,
2. innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,
choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo
znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.”
4) uchyla się art. 157a.

Art. 15.
W ustawie z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. z 2000 r. Nr 6, poz.
69, z późn. zm.7) uchyla się art. 2.

Art. 16.
Traci moc ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i
warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. z 1993 r. Nr 17, poz. 78, z późn. zm.8).

Art. 17.
Ustawa wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia.

                                                           
7 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 214, poz. 1345, z 2010 r. Nr 197, poz. 
1307 oraz z 2011 r. Nr 168, poz. 1004. 
8 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1995 r. Nr 66, poz. 334, z 1996 r. Nr 139, poz. 646, z 
1999 r. Nr 5, poz. 32 oraz z 2001 r. Nr 152=4, poz. 1792. 
9 
 
UZASADNIENIE

1. Potrzeba i cel wydania ustawy
Projekt ustawy o świadomym rodzicielstwie został opracowany w oparciu o zgłaszane od
wielu lat postulaty organizacji pozarządowych działających na rzecz praw kobiet. Ma on na
celu zapewnienie zgodności ustawodawstwa zwykłego z Konstytucją RP.
Jakkolwiek prawa reprodukcyjne, rozumiane jako prawo do ochrony zdrowia
reprodukcyjnego i samostanowienia w sprawach prokreacji, należą do kanonu podstawowych
praw człowieka i choć chroni je także Konstytucja RP, nakazując poszanowanie prawa do
godności (art. 30), gwarantując każdemu prawo do ochrony prawnej życia prywatnego,
rodzinnego oraz decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47), prawo do ochrony zdrowia
(art. 68) oraz ochronę macierzyństwa i rodzicielstwa (art. 18), to jednak konstytucyjne
gwarancje w sferze praw reprodukcyjnych są niedostatecznie zapewnione przez
ustawodawstwo zwykłe. Projektowana regulacja prawna ma zmienić ten stan rzeczy.

2. Rzeczywisty stan w dziedzinie, która ma być unormowana
Obowiązująca od 1993 roku ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i
warunkach dopuszczalności przerywania ciąży nie zapewnia dostatecznej możliwości
realizacji praw reprodukcyjnych. Ustawa nie tylko nie zlikwidowała zjawiska przerywania
ciąży, ale co więcej, przyczyniła się do rozwoju podziemia aborcyjnego w Polsce. Choć
oficjalne statystyki, przytaczane w sprawozdaniach rządu z wykonania ww. ustawy, mówią o
kilkuset zabiegach rocznie (w 2009 roku było ich 538), to według danych organizacji
pozarządowych przeprowadza się ich od 80 do 190 tys. rocznie. Jednocześnie notorycznie
łamane jest prawo kobiet do przerywania ciąży w przypadkach, które ustawa dopuszcza,
czyli: a) gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej, b) badania
prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i
nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu, c)
zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku przestępstwa. Lekarze,
powołując się na klauzulę sumienia, odmawiają wykonania zabiegu i mimo iż mają taki
obowiązek, nie wskazują innej placówki, gdzie kobieta mogłaby przerwać ciążę. Często też
tak długo zwlekają z wydaniem odpowiedniego zaświadczenia, że na przeprowadzenie
zabiegu jest już za późno. Zdeterminowane kobiety decydują się na przerwanie ciąży w
podziemiu aborcyjnym lub zagranicą, tzw. turystyka aborcyjna staje się bowiem coraz
bardziej powszechnym zjawiskiem.
Zupełny brak dozoru nad stosowaniem przez lekarzy klauzuli sumienia powoduje, że nie
tylko odmawia się kobietom prawa do przerwania2 ciąży w przypadkach, które dopuszcza
ustawa z 1993 roku, ale także ogranicza się im dostęp do badań prenatalnych. Kobietom
trudno uzyskać skierowanie na badania, nawet jeśli istnieją po temu wyraźne wskazania
medyczne. W 2009 roku wykonano 5 795 badań inwazyjnych, mimo iż przysługiwały one 45
100 kobietom, bo tyle kobiet w przedziale wiekowym 35-44 lata urodziło dzieci, a właśnie
10