Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny

Druk nr 531

Warszawa, 9 maja 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja




Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy - Kodeks karny.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Artura Dębskiego.



(-) Maciej
Banaszak;
(-) Piotr
Paweł Bauć; (-) Robert Biedroń;
(-) Bartłomiej Bodio; (-) Jerzy Borkowski; (-) Artur Bramora; (-) Jan
Cedzyński; (-) Piotr Chmielowski; (-) Artur Dębski; (-) Marek Domaracki;
(-) Dariusz Cezar Dziadzio; (-) Wincenty Elsner; (-) Artur Górczyński;
(-) Michał Kabaciński; (-) Adam Kępiński; (-) Krzysztof Kłosowski;
(-) Henryk Kmiecik; (-) Roman Kotliński; (-) Łukasz Krupa; (-) Jacek
Kwiatkowski;
(-) Andrzej
Lewandowski;
(-) Tomasz
Makowski;
(-) Małgorzata Marcinkiewicz; (-) Jacek Najder; (-) Wanda Nowicka;
(-) Janusz Palikot; (-) Wojciech Penkalski; (-) Zofia Popiołek; (-) Marek
Poznański; (-) Andrzej Rozenek; (-) Adam Rybakowicz; (-) Armand Kamil
Ryfiński; (-) Marek Stolarski; (-) Halina Szymiec-Raczyńska; (-) Maciej
Wydrzyński.

Projekt z dnia ………… 2012 r.


U S T A W A
z dnia……………………………2012 r.
o zmianie ustawy - Kodeks karny

Art. 1.
W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. — Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553, z późn.
zm.1)) wprowadza się następujące zmiany:

1) w artykule 105 Kodeksu karnego dodaje się § 3 w brzmieniu:
„§ 3. Przepisów art. 101-103 nie stosuje się do przestępstw wymienionych w art. 197,
art. 200, art. 200a oraz art. 201 Kodeksu karnego”.
2) art. 101 § 4 Kodeksu karnego otrzymuje brzmienie: „§ 4. Przedawnienie karalności
przestępstw określonych w art. 199 § 2 i 3, art. 202 § 2 i 4 oraz art. 204 § 3, jak
również przestępstw określonych w art. 202 § 3, art. 203 i art. 204 § 4, w przypadku
gdy pokrzywdzonym jest małoletni - nie może nastąpić przed upływem 5 lat od
ukończenia przez pokrzywdzonego 18 lat”.

Art. 2.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

                                                           
1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 128, poz. 840, z 1999 r. Nr 64, poz. 729
i Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071,
z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 121, poz. 1142, Nr 179, poz. 1750, Nr 199, poz. 1935 i Nr 228, poz. 2255,
z 2004 r. Nr 25, poz. 219, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889 i Nr 243, poz. 2426, z 2005 r. Nr 86, poz. 732,
Nr 90, poz. 757, Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479 i Nr 180, poz. 1493, z 2006 r.
Nr 190, poz. 1409, Nr 218, poz. 1592 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 123, poz. 850, Nr 124,
poz. 859 i Nr 192, poz. 1378, z 2008 r. Nr 90, poz. 560, Nr 122, poz. 782, Nr 171, poz. 1056, Nr 173,
poz. 1080 i Nr 214, poz. 1344, z 2009 r. Nr 62, poz. 504, Nr 63, poz. 533, Nr 166, poz. 1317, Nr 168,
poz. 1323, Nr 190, poz. 1474, Nr 201, poz. 1540 i Nr 206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 7, poz. 46, Nr 40, poz. 227
i 229, Nr 98, poz. 625 i 626, Nr 125, poz. 842, Nr 127, poz. 857, Nr 152, poz. 1018 i 1021, Nr 182, poz. 1228,
Nr 225, poz. 1474 i Nr 240, poz. 1602 oraz z 2011 r. Nr 17, poz. 78, Nr 24, poz. 130, Nr 39, poz. 202, Nr 48,
poz. 245, Nr 72, poz. 381, Nr 94, poz. 549, Nr 117, poz. 678, Nr 133, poz. 767, Nr 160, poz. 964 i Nr 191,
poz. 1135.

 
U Z A S A D N I E N I E

Projekt ustawy ma na celu zmianę części przepisów w zakresie przedawnienia
przestępstw o charakterze seksualnym określonych w ustawie Kodeks karny.
Projekt obejmuje zmiany dotyczące przepisów art. 197, art. 200, art. 200a oraz art.
2001 Kodeksu karnego (Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) i zakwalifikowanie
przestępstw tam określonych do normy objętej dyspozycją art. 105 Kodeksu karnego.
Zgodnie z przepisami art. 101 Kodeksu karnego przedawnienie karalności przestępstw
jest uzależnione od wagi danego przestępstwa oraz od oceny jego społecznej szkodliwości.
Ważnym czynnikiem jest tu upływ czasu. Okres przedawnienia uzależniony jest od tego, czy
dany czyn zabroniony jest zbrodnią, czy występkiem.
Terminy przedawnienia mają charakter materialnoprawny. Termin przedawnienia
liczy się "od chwili" popełnienia czynu zabronionego, ustanie karalności przestępstwa
następuje z mocy prawa w rezultacie samego upływu czasu kalendarzowego
odpowiadającego terminowi przedawnienia.

Proponowane zmiany legislacyjne mają na celu ochronę interesów pokrzywdzonych.
Ważnym tutaj jest wzięcie pod uwagę faktu, dotyczącego sfery psychicznej ofiar w związku z
popełnieniem przestępstw seksualnych. Każda ofiara przeżywa inaczej (odmiennie) swoją
krzywdę, często na długie lata wyrzucając krzywdę ze swojego umysłu (psychiki).
Pokrzywdzeni zapominają o swoich krzywdach na długie lata. Zdarza się, że ofiary dopiero
po długim okresie czasu mogą dopuścić do swojej świadomości krzywdy, jakie je spotkały w
przeszłości i dopiero wtedy są gotowe na dochodzenie swoich praw przed niezawisłym
sądem. Wiele ofiar molestowania seksualnego dopiero po wielu latach, już w wieku
dojrzałym, pozwala sobie na odczuwanie krzywd z przeszłości i jest gotowe do podjęcia
walki prawnej ze swoimi prześladowcami, często najbliższymi członkami rodziny.
W Polsce szacuje się, że średnio, co 2-5 sekund 1 dziecko jest wykorzystywane
seksualnie, z policyjnych danych wynika, że w okresie (2007 – 2009) przestępstwami o
charakterze seksualnym zostało pokrzywdzonych ponad 29 tysięcy osób (29.146), a wśród
nich było prawie 25 tysięcy małoletnich (24.146).
Instytucję przedawnienia trzeba odbierać, jako okoliczność uchylającą karalność
sprawcy za dokonanie czynu niedozwolonego ustawą, skutkiem procesowym przedawnienia,
w tym zakresie, jest ustawowy zakaz wszczynania postępowania przez odpowiednie organy
sądowe oraz ustawowy nakaz umorzenia postępowania, którego karalność na skutek upływu
czasu ustała, zgodnie z obowiązującym prawem. Kodeks karny różnicuje terminy
przedawnienia karalności, w zależności od wagi danego przestępstwa. W przypadku
 
przestępstw o charakterze seksualnym, zgodnie z ustawą, gdy pokrzywdzonym jest małoletni,
przedawnienie przestępstwa nie może nastąpić przed upływem 5 lat od ukończenia przez
pokrzywdzonego lat osiemnastu.

Karalność przestępstw na tle seksualnym, jak i możliwość wykonania orzeczonej kary
względem oskarżonych za te przestępstwa nie powinna i nie może podlegać instytucji
przedawnienia, dając tym samym prawo do łaski pedofilom i gwałcicielom. Ustawodawca ma
obowiązek zapewnić możliwość prawną pociągnięcia sprawców tych przestępstw (czynów)
do odpowiedzialności karnej w każdym możliwym czasie, z uwzględnieniem stanu ich ofiar i
ich gotowości do podjęcia określonych kroków prawnych w dążeniu do prawdy, w
poszanowaniu prawa i jego gwarancji społecznych względem pokrzywdzonych.
Nieskuteczne ściganie sprawców lub obawa ofiary, nie może stanowić okoliczności
wpływającej na uniknięcie odpowiedzialności karnej przez danego sprawcę przestępstwa
seksualnego. Jednocześnie pozostawanie przez ustawodawcę w obecnym stanie prawnym
jawnie osłabia autorytet państwa i jego instytucji w zakresie wymiaru sprawiedliwości, a tym
samym jest lub powinno być oceniane negatywnie w płaszczyźnie przestrzegania prawa, jego
stosowania i gwarancji względem społeczeństwa.

Dla zapewnienia możliwości skutecznego egzekwowania odpowiedzialności karnej
sprawców przestępstw o charakterze seksualnym, należy wpisać te przestępstwa do art. 105
ustawy. Ustawodawca nie jest pozbawiony prawa do zmian legislacyjnych w zakresie
przedawniania. Trybunał Konstytucyjny decyzję w sprawie uzupełniania aktów
normatywnych o przepisy związane z przedawnieniem lub, też decyzję o niewprowadzaniu
przedmiotowych zapisów (przepisów) pozostawia tylko i wyłącznie ustawodawcy.
Przedawnienie w prawie karnym przez swoją powszechność jest elementem normy prawa
karnego i traktowane jest, jako element polityki karnej, a nie, jako konstytucyjnie chronione
prawo obywatela.

Ustawodawca zobowiązany jest do takiej konstrukcji przepisów prawnych, aby termin
przedawnienia dla wszczęcia postępowania w związku z przestępstwami o charakterze
seksualnym biegł w czasie wystarczającym do skutecznego wszczęcia postępowania po
uzyskaniu przez pokrzywdzonego możliwości dochodzenia swoich praw przed wymiarem
sprawiedliwości. Z uwagi na charakter tych przestępstw, ich indywidualność, emocjonalność
oraz możliwość przez pokrzywdzonego dochodzenia swoich praw, właściwym jest
zakwalifikowanie przez ustawodawcę tych czynów zabronionych do katalogu przestępstw z
art. 105 Kodeksu karnego, a więc przestępstw niepodlegających przedawnieniu.

 
W świetle powyższych argumentów oraz konstytucyjnych zasad prawa ważnym jest
przystosowanie prawa do potrzeb i oczekiwań społeczeństwa oraz zabezpieczenie
pokrzywdzonych (ofiar) przed skutkami przedawnienia tych przestępstw.

Ustawodawca powinien zmierzać do stworzenia możliwości prawnych, aby osoba
pokrzywdzona w dzieciństwie, ale i w wieku dorosłym przestępstwem seksualnym mogła
ujawnić popełnienie tego przestępstwa oraz aby takie działanie skutkowało możliwością
przeprowadzenia postępowania karnego w tej sprawie. W praktyce przy braku odpowiedniej
zmiany w prawie polskim jest to wykluczone, zatem konieczna jest nowelizacja przepisów
Kodeksu karnego, w tym zakresie.


OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Podmioty, na które oddziałuje projektowana regulacja.
Wejście w życie projektowanej ustawy będzie miało bezpośredni wpływ na funkcjonowanie
organów wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania oraz sprawców przedmiotowych
przestępstw.
2. Konsultacje społeczne.
Projekt ustawy powinien zostać przedstawiony do konsultacji Sądowi Najwyższemu,
Krajowej Radzie Sądownictwa, Naczelnej Radzie Adwokackiej, Krajowej Radzie Radców
Prawnych, Stowarzyszeniu Sędziów Polskich „Iustitia”, Stowarzyszeniu Prokuratorów
Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznikowi Praw Dziecka.
W przypadku zgłoszenia uwag, w zakresie proponowanych zmian ustawodawczych, uwagi
należy rozpatrzeć pod względem możliwości i zasadności ich ujęcia w proponowanym
projekcie.
3. Wpływ regulacji na dochody i wydatki budżetu oraz sektor finansów publicznych.
Wstępna analiza finansowa na obecnym etapie w zakresie skutków finansowych dla budżetu
Państwa (Skarbu Państwa), nie jest możliwa do oszacowania, z uwagi, na brak
wystarczających danych statystycznych, w zakresie przedawnienia i zgłaszania przestępstw o
charakterze seksualnym. Skutki finansowe dla budżetu Skarbu Państwa, będą uzależnione od
liczby wykonywanych orzeczeń.
4. Wpływ regulacji na rynek pracy
Projektowana ustawa nie spowoduje skutków na rynku pracy.