Poselski projekt ustawy o fundacjach politycznych

usankcjonowano zasady „ładu korporacyjnego“ fundacji politycznych, który wydaje się
wymagany w przypadku podmiotów, które korzystają lub mogą korzystać ze środków
publicznych. Dopuszczalne jest również powoływanie innych organów, w szczególności rady
patronackiej. Zadaniem takiego organu było programowanie strategicznych kierunków
działania fundacji.
8) umocowano Państwową Komisję Wyborczą (wraz z organem pomocniczym – Krajowym
Biurem Wyborczym) do pełnienia roli zewnętrznego organu nadzoru nad działalnością
fundacji politycznego wyposażonego w szerokie kompetencje wzorowane na kompetencjach
PKW względem partii politycznych. Wskazanie PKW jako organu nadzoru nad fundacjami
politycznymi wynika – podobnie jak w przypadku partii politycznych – z
potrzeby
zapewnienia mechanizmu kontroli i nadzoru niezależnego od wpływów władzy wykonawczej.
Stąd, niezasadne byłoby powierzenie – na wzór ustawy o fundacjach – nadzoru nad
fundacjami politycznymi ministrom. Kompetencje PKW obejmują w szczególności kontrolę
zgodności działalności fundacji z prawem i statutowymi celami, podejmowanie działań
sanacyjnych, a także stosowanie sankcji w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości.
Projektodawcy wychodzą z założenia, że Państwowa Komisja Wyborcza winna być również
umocowana do inicjowania w ustawowo określonych przypadkach postępowania
zmierzającego do likwidacji fundacji politycznej. Niekwestionowany autorytet PKW i brak
wątpliwości co do bezstronności tej instytucji w pełni uzasadnia przyznanie jej tak
rozbudowanych kompetencji nadzorczych względem fundacji.
9) W rozdziale projektu pt. „Zmiany w przepisach obowiązujących“ wprowadzono szereg
rozwiązań dostosowujących system prawny do pojawienia się nowej instytucji. Wprowadzono
niezbędne klauzule m.in. do przepisów antykorupcyjnych, podatkowych (zwolnienie fundacji
od podatku dochodowego od osób prawnych), jak również usunięto z ustawy o partiach
politycznych instytucję Funduszu Eksperckiego, która zostanie zastąpiona przez fundacje
polityczne.

II. Skutki społeczne, gospodarcze, finansowe (w tym źródła finansowania) i prawne
projektowanej regulacji
Ustawa powołuje do życia nową instytucję prawną, nieznaną dotychczas polskiemu ustawodawcy.
Instytucja fundacji politycznej w swej charakterystyce prawnej nawiązuje do fundacji w rozumieniu
ustawy o fundacjach. Pewne elementy regulacji, np. kwestia ewidencji fundacji politycznych,
wzorowano na przepisach odnoszących się do partii politycznych. Ze względu jednak na szczególną
pozycję fundacji politycznych i ich szczególne zadania, uznano za konieczne powołanie do życia
instytucji odrębnej od już funkcjonujących w obrocie prawnym.
Ustawa nie pociągnie za sobą bezpośrednio zwiększenia wydatków publicznych. Należy bowiem
podkreślić, że choć fundacje ustanowione przez partie polityczne otrzymujące subwencje z budżetu
państwa, będą czerpać znaczącą część swoich dochodów z tejże subwencji, to nie ulegnie zwiększeniu
suma subwencji przypadającej na poszczególne partie. Nastąpi jedynie wyodrębnienie części
subwencji już zagwarantowanej partiom i przeznaczenie tej części na rzecz fundacji. Co więcej, w
pewnych okolicznościach może nastąpić zmniejszenie obciążeń budżetu państwa z tytułu subwencji.
Dotyczyć to będzie sytuacji, w której partia polityczna otrzymująca subwencję nie skorzysta
z uprawnienia do ustanowienia fundacji politycznej.
Pośrednie skutki finansowe projektowanej regulacji obejmą koszty techniczne i administracyjne
związane z wdrożeniem i wykonywaniem ustawy. Odnosi się to do kosztów sprawowania przez
Państwową Komisję Wyborczą wraz z Krajowym Biurem Wyborczym czynności z zakresu nadzoru
na fundacjami politycznymi. Środki na ten cel w kwocie ustalonej w konsultacji z przedstawicielami
PKW i KBW powinny zostać zabezpieczone w budżecie państwa na rok 2013.
W sferze skutków społeczno-politycznych projektowana regulacja winna się przyczynić do ożywienia
i podniesienia jakości merytorycznej debaty politycznej o ważnych sprawach publicznych. Skutek ten
będzie możliwy do osiągnięcia dzięki angażowaniu przez fundacje polityczne do swoich prac
przedstawicieli nauki, instytucji badawczych i organizacji pozarządowych, a także podejmowanie
samodzielnych prac badawczych i analitycznych.
Odrębnym zagadnieniem jest podniesienie poziomu partycypacji politycznej obywateli. Działania
profrekwencyjne prowadzone przez fundacje polityczne (np. wspólnie z
organizacjami
pozarządowymi) powinny zaowocować zwiększeniem zaangażowania obywateli w działalność
polityczną, ich świadomości na temat spraw publicznych, a przynajmniej chęci udziału w wyborach.
III. Założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych
Projektowana ustawa przewiduje obowiązek wydania trzech aktów wykonawczych do ustawy:
1) Zgodnie z art. 19 projektu: „Minister Sprawiedliwości określa, w drodze rozporządzenia, wzór
i sposób prowadzenia ewidencji fundacji politycznych oraz szczegółowe zasady wydawania
odpisów i wyciągów, o których mowa w art. 14.“
2) Zgodnie z
art. 32 ust. 3 projektu: „ Minister Sprawiedliwości określa, w drodze
rozporządzenia, ramowy zakres sprawozdania, o którym mowa w ust. 1, obejmujący w
szczególności najważniejsze informacje o działalności fundacji w okresie sprawozdawczym
pozwalające ocenić prawidłowość realizacji przez fundację jej celów statutowych, mając na
względzie zapewnienie jawności działalności fundacji.“
3) Zgodnie z art. 33 ust. 5 projektu: „Minister właściwy do spraw finansów publicznych, po
zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określa, w drodze rozporządzenia,
zasady prowadzenia rachunkowości przez fundację, a w szczególności dokumentowania i
ewidencji przychodów, wydatków, rozrachunków i składników majątkowych, a także wzór
informacji, wraz z niezbędnymi objaśnieniami co do sposobu jej sporządzania, i zakres
zawartych w niej danych oraz wykaz dołączanych dokumentów, tak aby w szczególności
umożliwiały rzetelną weryfikację danych dotyczących przeznaczenia środków otrzymanych z
budżetu państwa, o których mowa w art. 21 ust. 1.“
Wskazane wyżej akty wykonawcze będą zasadniczo powielały z
odpowiednimi modyfikacji
rozwiązania zawarte w następujących rozporządzeniach wydanych na podstawie ustawy o partiach
politycznych:
1) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 lutego 2006 r. w sprawie wzoru i sposobu
prowadzenia ewidencji partii politycznych oraz szczegółowych zasad wydawania odpisów i
wyciągów z ewidencji i statutów tych partii (Dz.U. 2006 nr 33 poz. 235);
2) Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 lutego 2003 r. w sprawie informacji finansowej
o otrzymanej subwencji oraz o poniesionych z subwencji wydatkach (Dz.U. 2003 nr 33 poz.
268);
3) Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie zasad prowadzenia
rachunkowości przez partię polityczną (Dz.U. 2003 nr 11 poz. 118).
Wydłużony okres vacatio legis proponowanej ustawy powinien być wystarczający do opracowania i
przyjęcia niezbędnych rozporządzeń jeszcze przed wejściem w życie ustawy.

IV. Projektowana regulacja a prawo Unii Europejskiej
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 19 marca 2012 r.
BAS-WAPEiM-648/12



Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o fundacjach politycznych (przedstawiciel wnioskodawców: poseł
Agnieszka Pomaska)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32)
sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Proponowana ustawa określa zasady tworzenia i funkcjonowania
fundacji politycznych. Zgodnie z projektem fundacje polityczne będą
ustanawiane przez partie polityczne w celach: podniesienia jakości debaty
publicznej, promocji wartości demokratycznych w kraju i za granicą,
zwiększenia aktywności wyborczej obywateli, rozwoju kultury politycznej,
tworzenia stałego zaplecza eksperckiego partii politycznych. Fundacje
polityczne mają w szczególności: prowadzić działalność informacyjną,
edukacyjną, badawczą, naukową i wydawniczą, organizować seminaria,
konferencje, warsztaty, przygotowywać ekspertyzy i analizy na potrzeby
fundatora, przyznawać stypendia i granty na rzecz badaczy i organizacji
pozarządowych zajmujących się problematyką związaną z celami fundacji,
współpracować z krajowymi i zagranicznymi organizacjami pozarządowymi,
uczelniami i innymi instytucjami badawczymi (art. 4 w związku z art. 3
projektu). Jednocześnie fundacje nie będą mogły z tego tytułu uzyskiwać
środków, gdyż projekt zakłada zamknięty katalog środków pozyskiwanych na
działalność fundacji (art. 14 projektu). Projekt zakazuje prowadzenia przez
fundacje działalności gospodarczej (art. 5, zob. także art. 27 ust. 2 pkt 6
projektu). Fundacje nie będą mogły być założycielami lub wspólnikami spółki
handlowej lub cywilnej (art. 5 projektu). Fundacje będą miały osobowość
prawną.
Fundacje będą otrzymywały 25% subwencji z budżetu państwa
przeznaczonej dla partii politycznej, która daną fundację ustanowiła.
Pozostałymi środkami na działalność fundacji będą środki pochodzące z
darowizn, spadków, zapisów oraz dochodów z majątku.
Projekt przewiduje zmianę 33 ustaw. Proponowane przepisy m.in.
wprowadzają zwolnienie od podatku dochodowego od osób prawnych
dochodów fundacji politycznych w części przeznaczonej na cele statutowe,
zakazują łączenia niektórych stanowisk, działalności i funkcji z funkcjami
pełnionymi w organach fundacji politycznych.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie sześciu miesięcy od
dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Kwestie stanowiące przedmiot projektu ustawy nie są regulowane
prawem Unii Europejskiej.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje kwestii zawartych w przepisach
opiniowanego projektu.

4. Konkluzje
Przedmiot projektu ustawy o fundacjach politycznych nie jest objęty
prawem Unii Europejskiej.




Szef Kancelarii Sejmu






Lech
Czapla










2