Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw

5

UZASADNIENIE

Projekt rozporządzenia stanowi wykonanie upoważnienia dla ministra właściwego do
spraw wewnętrznych do wydania rozporządzenia określającego wysokość jednorazowej
pomocy pieniężnej lub wartość bonów towarowych na zakup odzieży i obuwia, stałej pomocy
pieniężnej na zakup środków higieny osobistej, kieszonkowego oraz ekwiwalentu
pieniężnego w zamian za wyżywienie, związanych z pobytem w ośrodku dla cudzoziemców,
a także wysokość świadczenia pieniężnego na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pomocy na pokrycie kosztów wyżywienia
cudzoziemca w podróży w związku z dobrowolnym powrotem do kraju, do którego
cudzoziemiec ma prawo wjazdu lub przeniesieniem do innego państwa członkowskiego
odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na
podstawie rozporządzenia Parlamentu źuropejskiego i Rady (UE) Nr 604/2013 z dnia
26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa
członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony
międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa
trzeciego lub bezpaństwowca (wersja przekształcona) (Dz. Urz. UE L 180 z 29.06.2013, str.
31), zwanego dalej „rozporządzeniem Nr 604/2013”, termin i sposób wypłaty tych świadczeń
oraz wysokość stawki dziennej wyżywienia zbiorowego w ośrodku, zawartego w art. 86 ust. 1
ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2012 r. poz. 680, z 2013 r. poz. 1650, z 2014 r. poz. 1004
oraz z ... poz. …), zwanej dalej „ustawą”.
Dotychczas problematyka ta była uregulowana w rozporządzeniu Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 listopada 2011 r. w sprawie wysokości pomocy dla
cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy (Źz. U. z 2011 r. Nr 261, poz.
1564), zwanym dalej „rozporządzeniem”, wydanym na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy. W
związku z utratą mocy rozporządzenia Rady (Wź) nr 343/2003 z dnia 18 lutego 2003 r.
ustanawiającego kryteria i mechanizmy określania Państwa Członkowskiego, które jest
odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o azyl złożonego w jednym z Państw
Członkowskich przez obywatela kraju trzeciego (Dz. Urz. UE L 050 z 25.02.2003, str. 1;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 6, str. 109), konieczne było dokonanie
zmiany brzmienia art. 86 ust. 1 pkt 4 ustawy. W konsekwencji niezbędne było wydanie
nowego rozporządzenia w przedmiotowej sprawie.
Ustawa z dnia ... o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium

6

Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw wprowadza pojęcie „wniosku o
udzielenie ochrony międzynarodowej” oznaczające wniosek o ochronę ze strony
Rzeczypospolitej Polskiej, z którym występuje cudzoziemiec, którego można uznać za osobę
ubiegającą się o status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. W projekcie rozporządzenia
również uwzględniono wprowadzenie nowej terminologii.
Projekt rozporządzenia określa wysokość jednorazowej pomocy pieniężnej lub wartość
bonów towarowych na zakup odzieży i obuwia, stałej pomocy pieniężnej na zakup środków
higieny osobistej, kieszonkowego, ekwiwalentu pieniężnego w zamian za wyżywienie,
świadczenia pieniężnego na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej i pomocy na pokrycie kosztów wyżywienia cudzoziemca w
podróży w związku z dobrowolnym powrotem do kraju, do którego cudzoziemiec ma prawo
wjazdu lub przeniesieniem do innego państwa członkowskiego odpowiedzialnego za
rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na podstawie rozporządzenia
Nr 604/2013, a także termin i sposób wypłaty tych świadczeń. Ponadto w projekcie
rozporządzenia została określona wysokość dziennej stawki wyżywienia zbiorowego w
ośrodku dla cudzoziemców.
Projekt rozporządzenia utrzymuje na dotychczasowym poziomie wysokość pomocy dla
cudzoziemców ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej.
W projekcie rozporządzenia w stosunku do obowiązujących dotychczas uregulowań
dokonano zmian w obecnym § 7, § 8 ust. 3, § 10–12 oraz dodano nowy § 13.
Dotychczasowe brzmienie § 7 rozporządzenia wskazuje, że w przypadku likwidacji
ośrodka po piętnastym dniu miesiąca kwoty przeznaczone na pomoc, o których mowa w tym
przepisie wypłaca się w likwidowanym ośrodku od szesnastego do ostatniego dnia miesiąca,
w którym jest likwidowany ośrodek. Z uwagi na wprowadzenie nowych sposobów
dokonywania wypłat pomocy dla cudzoziemców postanowiono zmienić brzmienie § 7
rozporządzenia w zakresie niewskazywania, że wypłata świadczenia będzie następować w
likwidowanym ośrodku dla cudzoziemców. Wypłata świadczenia będzie mogła nastąpić w
ośrodku dla cudzoziemców, w siedzibie Urzędu do Spraw Cudzoziemców, za pośrednictwem
instytucji uprawnionych do wykonywania czynności bankowych lub przekazem pocztowym
na adres wskazany przez cudzoziemca.
Projekt rozporządzenia przewiduje nowe brzmienie § 8 ust. 3. Proponowana zmiana ma
na celu umożliwienie realizacji wypłaty kwoty przeznaczonej na pomoc, o której mowa w § 8
ust. 1 w terminie późniejszym niż na 2 dni przed dobrowolnym powrotem cudzoziemca do
kraju, do którego ma prawo wjazdu, lub przeniesieniem do innego państwa członkowskiego

7

odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na
podstawie rozporządzenia Nr 604/2013. W tym zakresie pozostało jedynie wskazane, że
wypłata kwot przeznaczonych na ww. pomoc jest dokonywana najpóźniej w dniu realizacji tej
pomocy. Dotychczasowa praktyka wskazuje na sytuacje, w których cudzoziemcy chcą
skorzystać z pomocy w dobrowolnym powrocie do kraju, do którego mają prawo wjazdu lub
przeniesienia do innego państwa członkowskiego w możliwie najszybszym terminie, np.
następnego dnia po złożeniu wniosku o udzielenie przedmiotowej pomocy. Często istnieje
możliwość organizacji ww. pomocy już następnego dnia po złożeniu wniosku o udzielenie tej
pomocy. Niemniej jednak dotychczasowe brzmienie przepisu rozporządzenia uniemożliwia w
takiej sytuacji wypłatę kwot przeznaczonych na tę pomoc, bowiem wypłata ta nastąpiłaby w
terminie krótszym niż dwa dni przed dobrowolnym powrotem cudzoziemca do kraju, do
którego ma prawo wjazdu, lub przeniesieniem do innego państwa członkowskiego
odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na
podstawie rozporządzenia Nr 604/2013.
W § 10 projektu rozporządzenia przewidziano doprecyzowanie sposobu wypłaty
należnej pomocy pieniężnej dla cudzoziemców, wobec których okres udzielania pomocy nie
obejmuje pełnego miesiąca. Źotychczasowa praktyka wskazuje, że cudzoziemcy, którzy
stawią się w ośrodku recepcyjnym celem objęcia ich pomocą ze strony Urzędu do Spraw
Cudzoziemców po piętnastym dniu danego miesiąca, należną pomoc pieniężną otrzymują
dopiero podczas kolejnych wypłat świadczeń pieniężnych, tj. w kolejnym miesiącu.
Obowiązujące rozporządzenie nie pozwala na niezwłoczne wypłacanie tej grupie
cudzoziemców należnych świadczeń pieniężnych. Sytuacja ta jest niezwykle trudna dla ww.
grupy cudzoziemców. Wobec powyższego postanowiono dokonać zmiany brzmienia § 10
rozporządzenia w taki sposób, aby przepis ten precyzyjnie określał sposób wypłaty należnej
pomocy pieniężnej dla osób, wobec których okres udzielania pomocy nie obejmuje pełnego
miesiąca.
Projekt rozporządzenia przewiduje również zmianę brzmienia § 11 rozporządzenia.
Proponowana zmiana opiera się na wskazaniu sposobów realizacji wypłaty kwot
przeznaczonych na pomoc dla cudzoziemców. Obecnie rozporządzenie przewiduje, że
wypłata kwot przeznaczonych na pomoc jest dokonywana w ośrodku dla cudzoziemców, w
którym cudzoziemiec przebywa, a w stosunku do cudzoziemca, który korzysta z pomocy
udzielanej poza ośrodkiem – co do zasady w ośrodku najbliższym miejsca pobytu
cudzoziemca lub w siedzibie Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Źotychczasowa praktyka
wskazuje, że ograniczenie możliwości wypłaty kwot przeznaczonych na pomoc do wyżej

8

wskazanych sposobów jest niewystarczające. W związku z powyższym kierując się troską o
interes cudzoziemców postanowiono w rozporządzeniu wskazać różne sposoby dokonywania
wypłat kwot przeznaczonych na pomoc dla cudzoziemców. Wybór sposobu wypłaty kwot
przeznaczonych na pomocy dla cudzoziemców będzie należał do Szefa Urzędu do Spraw
Cudzoziemców.
W § 12 projektu rozporządzenia wskazano, że w przypadku gdy wypłata kwot
przeznaczonych na pomoc jest dokonywana w ośrodku lub siedzibie Urzędu do Spraw
Cudzoziemców, wypłata będzie mogła następować osobie uprawnionej do jej otrzymania, po
okazaniu przez nią ważnego dokumentu tożsamości.
Aktualne brzmienie rozporządzenia wskazuje, że w przypadku, o którym mowa w § 6
ust. 2 świadczenie pieniężne dla małżonka cudzoziemca lub małoletniego członka rodziny
cudzoziemca można wypłacić cudzoziemcowi, który w imieniu tych osób złożył wniosek o
nadanie statusu uchodźcy. Rozporządzenie daje możliwość wypłaty należnej pomocy
pieniężnej dla ww. osób jedynie cudzoziemcowi, który złożył w imieniu tych osób wniosek o
nadanie statusu uchodźcy. Projekt rozporządzenia przewiduje natomiast, w przypadku gdy
wypłata kwot przeznaczonych na pomoc jest dokonywana w ośrodku lub siedzibie Urzędu do
Spraw Cudzoziemców, możliwość wypłaty kwot przeznaczonych na ww. pomoc jednemu z
małżonków. W tym kontekście bez znaczenia pozostaje, czy małżonek ten złożył w imieniu
swojego współmałżonka wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej.
Projekt rozporządzenia reguluje w § 13 ust. 1 kwestie związane z wypłatą należnej
pomocy pieniężnej dla małoletnich członków rodziny cudzoziemca. Dotychczasowe
brzmienie przepisów wskazuje, że kwotę przeznaczoną na pomoc dla małoletniego może
odebrać jedynie cudzoziemiec, który złożył w jego imieniu wniosek o nadanie statusu
uchodźcy, co wyłącza możliwość odbioru wskazanej kwoty przez drugiego rodzica. W
praktyce zdarza się, że rodzice małoletnich cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu
uchodźcy mają już uregulowany status prawny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W
związku z tym zasadne jest, aby prawo do odebrania kwot przeznaczonych na pomoc dla
małoletniego mieli oboje rodzice. Jednocześnie projekt rozporządzenia przewiduje w § 13
ust. 2, tak jak dotychczas, że kwota przeznaczona na pomoc, o której mowa w § 2–6 i § 8
rozporządzenia, dla małoletniego cudzoziemca, dla którego sąd ustanowił opiekę, jest
wypłacana jego opiekunowi prawnemu.
Ponadto projekt rozporządzenia w § 13 ust. 3 utrzymuje dotychczasowe regulacje w
zakresie możliwości wypłaty w uzasadnionych przypadkach, gdy przemawia za tym ważny
interes cudzoziemca kwot przeznaczonych na pomoc, o której mowa w § 2–6 i § 8

9

rozporządzenia kierownikowi ośrodka upoważnionemu przez cudzoziemca uprawnionego do
otrzymania tej pomocy.
Przewidziany w projekcie termin wejścia w życie rozporządzenia to 14 dni od dnia
ogłoszenia. Tak określony termin wejścia w życie rozporządzenia powinien zapewnić czas na
właściwe przygotowanie się do stosowania nowej regulacji.
Projekt rozporządzenia jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
Projekt rozporządzenia nie zawiera przepisów technicznych, a zatem nie podlega
notyfikacji, zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji
norm i aktów prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).
Projekt rozporządzenia nie wymaga przedłożenia właściwym instytucjom i organom
Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu w celu uzyskania opinii,
dokonania konsultacji lub uzgodnienia.