Rządowy projekt ustawy o administracji podatkowej

doprecyzowano termin wniesienia skargi poprzez wskazanie, że skargę wnosi się
w terminie 14 dni od dnia zawiadomienia zobowiązanego o zakwestionowanej
czynności egzekucyjnej, oraz wprowadzono w dodanym § 5a regulację umożliwiającą
uchylenie czynności egzekucyjnej lub usunięcie stwierdzonej wady czynności
w przypadku uwzględnienia skargi.
W zmienianym art. 27 § 1 pkt 2 ustawy (analogicznie do art. 156 § 1 pkt 2) proponuje
się nałożyć na wierzyciela obowiązek podania w tytule wykonawczym numeru
identyfikującego (NIP lub numeru PESEL) zobowiązanego w sposób niebudzący
wątpliwości co do prawidłowości skierowania egzekucji administracyjnej do majątku
tego zobowiązanego. Zmiana ta podyktowana jest koniecznością uniknięcia pomyłki co
do osoby zobowiązanego. Imię i nazwisko nie dają bowiem gwarancji jednoznacznej
identyfikacji zobowiązanego. Jednocześnie zaproponowano rezygnację z obowiązku
wskazywania przez wierzyciela w tytule wykonawczym pracodawcy zatrudniającego
zobowiązanego. Wierzyciel bowiem, zgodnie z § 7 rozporządzenia Ministra Finansów
z dnia 20 maja 2014 r. w sprawie trybu postępowania wierzycieli należności
pieniężnych przy podejmowaniu czynności zmierzających do zastosowania środków
egzekucyjnych (Dz. U. poz. 656), zobowiązany jest przekazać organowi
egzekucyjnemu wszelkie informacje dotyczące znanych mu składników majątkowych
zobowiązanego.
Zmiana w art. 29 § 2 ustawy zmierza w kierunku odformalizowania i usprawnienia
postępowania i wydania zaskarżalnych rozstrzygnięć wyłącznie na żądanie
wnioskodawcy. Organ egzekucyjny częstokroć nie przystępuje do egzekucji na
podstawie przekazanego przez wierzyciela tytułu wykonawczego z uwagi na oczywiste
błędy (np. błąd w nazwisku zobowiązanego ustalony na podstawie danych
wynikających z bazy PESEL) w tytule wykonawczym. W takich przypadkach zbędne
jest wydawanie postanowienia o nieprzystąpieniu do egzekucji. Wierzyciel, który nie
zgodzi się ze stanowiskiem organu egzekucyjnego, może zażądać wydania
postanowienia przez organ egzekucyjny i w ten sposób jego prawo do obrony przed
błędnym postępowaniem organu egzekucyjnego zostanie zachowane. Ponadto
zaproponowano, iż organ egzekucyjny nie będzie przystępował do egzekucji także
w przypadku, gdy uprawdopodobni, iż nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki
egzekucyjne, tj. w przypadku przypuszczenia, że stosowanie środków przymusu wobec
podatnika (zobowiązanego) będzie nieskuteczne, co powinno zapobiec nieefektywnym
46
działaniom naczelników urzędów skarbowych i zwiększyć efektywność działań tych
organów w innych sprawach, w których możliwe jest osiągniecie celu egzekucji
administracyjnej.
W celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania administracji podatkowej oraz
racjonalnego gospodarowania środkami przeznaczonymi na jej funkcjonowanie
zaproponowano również w art. 64b § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji rozszerzenie katalogu wydatków egzekucyjnych obciążających
zobowiązanego o koszty przekazania wierzycielom państw obcych wyegzekwowanych
środków pieniężnych w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym na podstawie
jednolitego tytułu wykonawczego albo zagranicznego tytułu wykonawczego.
Konieczność wprowadzenia tej regulacji wynika z wytycznych Komisji Europejskiej,
zgodnie z którymi koszty prowizji bankowych związanych z przekazaniem do państwa
członkowskiego lub państwa trzeciego wyegzekwowanych kwot należy zaliczyć do
kosztów wynikających ze wzajemnej pomocy, mogących obciążyć zobowiązanego.
W świetle powyższego w obecnym stanie prawnym koszty związane z przekazywaniem
wyegzekwowanych kwot powinna ponosić administracja polska. Uzasadnione jest więc
przeniesienie obowiązku ponoszenia tych kosztów na zobowiązanego, którego działania
doprowadziły do powstania zaległości, zaś administracja podatkowa udzielająca
pomocy państwu członkowskiemu będzie mogła przeznaczyć przyznane jej środki
finansowe na realizację innych ustawowych zadań.
Proponowany zapis art. 64c § 4d ustawy, likwidujący wzajemne obciążanie się kosztami
postępowania egzekucyjnego przez naczelników urzędów skarbowych, ma swoje
uzasadnienie w związku z proponowanymi zmianami, zgodnie z którymi urzędy
skarbowe utracą status odrębnych jednostek budżetowych i będą należały do jednostki
budżetowej, jaką będzie izba skarbowa. W tej sytuacji wzajemne obciążanie się
niesamodzielnych jednostek należących do tej samej jednostki budżetowej nie ma
żadnego uzasadnienia. Zasada nieobciążania kosztami egzekucyjnymi zostaje
rozszerzona na dyrektorów izb celnych, gdyż organy te są nadzorowane przez ministra
właściwego do spraw finansów publicznych, który jest ich dysponentem budżetowym
(odpowiednie zmiany dokonano również w art. 66 § 4 pkt 3 ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji).
47
W celu poprawy jakości usług świadczonych przez administrację podatkową
zaproponowano zmianę art. 64c ustawy poprzez odformalizowanie postępowania
egzekucyjnego i przesunięcie orzecznictwa w kierunku zasady skargowości.
W obecnym stanie prawnym każde obciążenie wierzyciela kosztami egzekucyjnymi
wymaga wydania postanowienia, na które służy zażalenie. Natomiast w przypadku
zobowiązanych postanowienie w sprawie kosztów egzekucyjnych jest wydawane
wyłącznie na ich wniosek wniesiony przed upływem 14 dni od umorzenia postępowania
egzekucyjnego lub powiadomienia o wysokości kosztów egzekucyjnych, w przypadku
zakończenia postępowania. Proponuje się wprowadzenie regulacji, na mocy której
organ egzekucyjny będzie zawiadamiał zobowiązanego o wysokości kosztów
egzekucyjnych jedynie na jego wniosek złożony w terminie 6 miesięcy od dnia
zakończenia egzekucji. Jeżeli koszty będą obciążały wierzyciela, organ egzekucyjny
będzie zawiadamiał o wysokości kosztów egzekucyjnych w terminie miesiąca od dnia
doręczenia mu ostatecznego postanowienia umarzającego postępowanie. Zobowiązany
oraz wierzyciel będą mieli prawo wniesienia wniosku o wydanie postanowienia
w sprawie kosztów egzekucyjnych, w terminie 14 dni od dnia doręczenia
zawiadomienia o wysokości kosztów. Proponowana zmiana poprawia sytuację
procesową zobowiązanego, który inicjując postępowanie, może wykazać niezasadność
lub błędne naliczenie kosztów egzekucyjnych.
Zmiany przepisów art. 1a pkt 5, art. 115 § 4 i art. 164 § 1 pkt 5 mają na celu
dostosowanie ich brzmienia do terminologii wprowadzonej ustawą z dnia 2 lipca 2004 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 172, poz. 1804). Zgodnie z art. 10 tej ustawy istniejące w dniu 14 stycznia
2003 r. własnościowe spółdzielcze prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawa
do lokalu użytkowego, w tym garażu, oraz prawa do domu jednorodzinnego
w spółdzielni mieszkaniowej stały się spółdzielczymi własnościowymi prawami do
lokalu. Ponadto na podstawie art. 11 tej ustawy ilekroć w przepisach jest mowa
o własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego, spółdzielczym prawie
do lokalu użytkowego, w tym garażu, oraz prawie do domu jednorodzinnego
w spółdzielni mieszkaniowej należy przez to rozumieć spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu.
48
Zaproponowane brzmienie art. 111h § 3 oraz art. 111i § 2 ww. ustawy ma charakter
porządkujący i uwzględnia zadania naczelników urzędów skarbowych działających jako
wierzyciele należności publicznoprawnych.
Zaproponowane zmiany w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie
wprowadzają nowych obciążeń dla zobowiązanych czy też wierzycieli i nie powodują
wzrostu obciążeń dla budżetu państwa.
Przewidziana w art. 40 projektu zmiana w ustawie o kontroli skarbowej związana jest
z treścią art. 14 ust. 3 projektu, który zobowiązuje także dyrektorów urzędów kontroli
skarbowej do wprowadzania danych do Centralnego Rejestru Danych Podatkowych.
Zaproponowana w art. 41 projektu zmiana ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie
niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu
w sprawach nieletnich jest wynikiem proponowanego przeniesienia kompetencji
w zakresie poboru należności wynikających z grzywien nakładanych mandatami
karnymi z wojewodów na naczelników urzędów skarbowych oraz wiążącego się z tym
przeniesieniem przejęcia przez izby skarbowe pracowników urzędów wojewódzkich
realizujących sprawy mandatowe. Konsekwencją powyższego jest konieczność
nowelizacji przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1994 r.
w sprawie sposobu dokumentacji i ewidencji grzywien za wykroczenia, ściąganych
w postępowaniu mandatowym, oraz organów właściwych w sprawach rozprowadzania
i rozliczania bloczków mandatowych (Dz. U. Nr 131, poz. 663, z późn. zm.),
w zakresie, w jakim nakładają one na wojewodę obowiązki związane z zakupem,
dystrybucją, rozliczaniem bloczków mandatowych oraz prowadzeniem ewidencji
wpływów i należności z tytułu grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego.
Przejęcie wszystkich obowiązków z dziedziny gospodarki mandatowej przez
naczelników urzędów skarbowych zredukuje liczbę podmiotów odpowiedzialnych za
realizację zadania zapewnienia wpływów do budżetu państwa z tytułu grzywien
nałożonych w trybie postępowania mandatowego w sprawach o wykroczenia.
Ww. rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie sposobu dokumentacji i ewidencji
grzywien za wykroczenia, ściąganych w postępowaniu mandatowym, oraz organów
właściwych w sprawach rozprowadzania i rozliczania bloczków mandatowych wydane
zostało na podstawie delegacji zawartej w art. 8 ww. ustawy o zmianie niektórych
przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach
49
nieletnich. Ustawa ta obecnie jest aktem szczątkowym, obowiązującym jedynie
w zakresie wskazanego art. 8. Takie usytuowanie delegacji ustawowej należy uznać za
nieprawidłowe w świetle zasad poprawnej legislacji. Ponadto omawiany przepis nie
zawiera wytycznych co do treści aktu wykonawczego, co należy uznać za niezgodne
z przepisem art. 92 Konstytucji RP. Z powyższych względów zaproponowano jego
uchylenie.
W związku z projektowanym rozwiązaniem wprowadzenia tzw. „asystenta podatnika”
dla podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej jako
mikroprzedsiębiorca, w art. 42 projektu ustawy zaproponowano wprowadzenie zmiany
do ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, polegającej na
rozszerzeniu zakresu danych zbieranych na zgłoszeniach identyfikacyjnych lub
aktualizacyjnych o informację o przewidywanej liczbie zatrudnionych. Pozyskanie ww.
danej na zgłoszeniu identyfikacyjnym lub aktualizacyjnym umożliwi administracji
podatkowej ocenę, czy dany podatnik jest mikroprzedsiębiorcą.
Wprowadzenie przedmiotowego rozwiązania nie będzie generowało skutków
finansowych po stronie administracji podatkowej, jak i samych przedsiębiorców.
Zmiany zaproponowane w art. 43 i art. 47 projektu ustawy odnoszą się do Kodeksu
karnego wykonawczego oraz Kodeksu karnego skarbowego i dotyczą ujednolicenia
nazewnictwa organów prowadzących wszystkie postępowania w urzędzie skarbowym,
tak aby jedynym organem był naczelnik urzędu skarbowego, nie zaś urząd skarbowy,
jak to jest w przypadku postępowań karnych skarbowych i postępowań wykonawczych.
Z kolei
organem nadrzędnym nad finansowym organem postępowania
przygotowawczego będzie dyrektor izby skarbowej, a nie jak dotychczas izba
skarbowa. Ponadto proponowane zmiany ustawy – Kodeks karny skarbowy przewidują,
iż finansowym organem postępowania przygotowawczego będzie również naczelnik
urzędu celnego (obecnie jest nim urząd celny), a organem nadrzędnym nad finansowym
organem postępowania przygotowawczego – dyrektor izby celnej (obecnie jest to izba
celna).
W art. 44 zawarto zmiany w ustawie – Ordynacja podatkowa.
Zaproponowane zmiany w art. 13 § 2a, art. 14b § 1, art. 130 § 1 i 4, art. 294 § 1 pkt 1
oraz dodawany art. 143 § 2 pkt 5 i art. 221 § 2 ustawy – Ordynacja podatkowa wynikają
z faktu nadania dyrektorowi Biura Krajowej Informacji Podatkowej statusu organu
50