Rządowy projekt ustawy o administracji podatkowej

1) zapewnienie jednolitej i powszechnie dostępnej informacji podatkowej oraz
podejmowanie działań o charakterze informacyjnym i edukacyjnym;
2) centrum obsługi oraz wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej;
3) asystenta podatnika.
Należy podkreślić, że zapewnienie jednolitej i powszechnie dostępnej informacji
podatkowej będzie następowało m.in. przy wykorzystaniu, prowadzonej w formie
elektronicznej, Bazy Wiedzy Administracji Podatkowej, która będzie stanowić
podstawowe źródło wiedzy podatkowej dla pracowników administracji podatkowej oraz
dla innych osób zainteresowanych (podatników i wszystkich innych podmiotów
poszukujących informacji podatkowej). Stąd też w Bazie Wiedzy Administracji
Podatkowej będą zamieszczane w szczególności interpretacje ogólne oraz
zanonimizowane interpretacje
indywidualne przepisów prawa podatkowego,
zanonimizowane orzeczenia sądów i trybunałów istotne w zakresie przepisów prawa
podatkowego czy też broszury informacyjne w sprawach podatków. Istnienie Bazy
Wiedzy Administracji Podatkowej, aktualizowanej w usystematyzowany i regularny
sposób, będzie istotnym narzędziem pozwalającym na sprawne wyszukiwanie
zagadnień merytorycznych przez podatników i pracowników administracji podatkowej,
a tym samym przyczyni się do wzrostu jednolitości udzielanych informacji
telefonicznych, e-mailowych, jak i tych bezpośrednio w jednostkach organizacyjnych
administracji podatkowej oraz w wydawanych interpretacjach indywidualnych,
postępowaniach prowadzonych przez organy podatkowe. Przyczyni się to do realizacji
oczekiwań podatników w zakresie łatwego i szybkiego dostępu do jednolitej informacji
podatkowej. Dostęp do Bazy Wiedzy Administracji Podatkowej będzie następował za
pośrednictwem portalu podatkowego, a jej administratorem będzie dyrektor Biura
Krajowej Informacji Podatkowej, który jest właściwy do zarządzania informacją
podatkową (art. 16 projektu ustawy).
Aktualny model obsługi bezpośredniej jest realizowany na rzecz podatników
z uwzględnieniem przepisów o właściwości miejscowej. Poza tym jest on ograniczony
do zakresu zadań realizowanych przez administrację podatkową. Z szerszej
perspektywy sytuacja taka jest niewygodna dla podatnika, który często występuje także
jako klient innych organów administracji publicznej i stoi wobec konieczności
załatwiania swoich spraw w różnych urzędach. Zgodnie z proponowaną regulacją
w art. 17 projektu naczelnik urzędu skarbowego zapewni obsługę i wsparcie
21
podatników poprzez prowadzenie centrów obsługi. Sale obsługi w urzędach
skarbowych przekształcone zostaną w centra obsługi. Obsługa zostanie
zestandaryzowana w skali kraju. W centrach będą funkcjonować wyspecjalizowane
stanowiska dedykowane konkretnym grupom podatników. Przewiduje się, że
pracownicy administracji podatkowej będą w centrach obsługi przyjmować podania
i deklaracje, wydawać zaświadczenia wydawane przez naczelnika urzędu skarbowego,
udzielać wyjaśnień w zakresie przepisów prawa podatkowego, w tym także podmiotom,
które zamierzają dopiero podjąć działalność gospodarczą, a także informować o danych
kontaktowych właściwych organów do załatwienia indywidualnej sprawy podatnika
wraz ze wskazaniem zakresu kompetencji tych organów. Obsługa i wsparcie podatnika
będzie realizowane także poprzez udostępnienie stanowiska komputerowego
umożliwiającego podatnikom dostęp do portalu podatkowego.
Ponadto istotną zmianą w stosunku do obowiązującego stanu prawnego jest
wprowadzenie regulacji umożliwiającej wykonywanie przez centrum obsługi zadań
wykonywanych dzisiaj przez inne organy, spoza administracji podatkowej (art. 17 ust. 1
pkt 2 projektu). Będą to czynności polegające na przyjmowaniu podań, deklaracji
i zgłoszeń należących do zakresu właściwości innych organów władzy publicznej,
tj. organów podatkowych właściwych w zakresie akcyzy, a także Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych. Stąd też podatnik podatku akcyzowego będzie mógł złożyć deklaracje
podatkowe z zakresu podatku akcyzowego w każdym urzędzie skarbowym, zaś ten
przekaże je do właściwego naczelnika urzędu celnego. Podobne rozwiązania będą
odnosiły się do zadań realizowanych przez ZUS, tzn. płatnik składek na ubezpieczenie
społeczne będzie mógł złożyć w dowolnym urzędzie skarbowym dokumenty
zgłoszeniowe i rozliczeniowe związane z ubezpieczeniem społecznym.
Zatem efektem wprowadzanych ww. zmian będzie dostarczenie obywatelowi
wspólnych usług realizowanych obecnie przez różne organy.
W obecnym stanie prawnym podatnik, chcąc uzyskać np. zaświadczenie o niezaleganiu
z podatkiem, musi wystąpić o takie zaświadczenie do właściwego dla siebie naczelnika
urzędu skarbowego. Jest to znaczna niedogodność dla podatnika, który przebywając
poza miejscem swojego zamieszkania lub siedziby, nie może szybko realizować swoich
spraw związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Sytuację tę zmienia
wprowadzany przepis art. 17 ust. 2 projektu, który przewiduje, iż podatnik będzie mógł
22
w każdym centrum obsługi, niezależnie od terytorialnego zasięgu działania naczelnika
urzędu skarbowego, składać podania i deklaracje podatkowe, otrzymywać
zaświadczenia oraz wyjaśnienia w zakresie przepisów prawa podatkowego.
W nieco innej formie będzie realizowane wsparcie podatnika rozpoczynającego
prowadzenie działalności gospodarczej jako mikroprzedsiębiorca w rozumieniu ustawy
z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672,
z późn. zm.). Proponowana regulacja (art. 18 projektu ustawy) zakłada wprowadzenie
obsługi i wsparcia podatnika poprzez instytucję asystenta podatnika. Instytucja ta
dedykowana jest podatnikom, którzy rozpoczynają prowadzenie działalności
gospodarczej i w związku z tym mogą mieć pewne trudności w rozumieniu czy też
stosowaniu przepisów prawa podatkowego. Jednakże, aby podatnik mógł skorzystać
z pomocy asystenta podatnika, musi złożyć wniosek do właściwego naczelnika urzędu
skarbowego o jego wyznaczenie i dopiero wówczas, w terminie 3 dni roboczych od
dnia otrzymania wniosku, naczelnik urzędu skarbowego wyznaczy asystenta podatnika
(art. 18 ust. 4 projektu). Korzystanie przez podatnika z pomocy asystenta podatnika
będzie możliwe przez okres nie dłuższy niż 18 miesięcy od dnia wydania podatnikowi
potwierdzenia nadania numeru identyfikacji podatkowej (art. 18 ust. 2 projektu).
Art. 18 ust. 1 projektu przewiduje, iż asystent podatnika w ramach swoich zadań
w pierwszej kolejności będzie zobowiązany do nawiązania kontaktu z podatnikiem,
któremu ma udzielać pomocy, z wykorzystaniem dostępnych środków komunikacji.
Rolą asystenta będzie więc inicjowanie kontaktu z podatnikiem w celu zaoferowania
swojej pomocy, a następnie udzielanie, w zależności od potrzeb, różnego rodzaju
ogólnych informacji podatkowych odnoszących się do podatnika, np. o zbliżających się
terminach składania deklaracji, płatności podatku, sposobu wypełniania zeznań
i deklaracji podatkowych, rodzaju oraz formy opodatkowania, zasadach korzystania
z ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Udzielana przez asystenta podatnika pomoc
nie będzie ograniczać się tylko do spraw dotyczących poprawnego wywiązywania się
podatnika ze swoich obowiązków podatkowych wobec organów podatkowych
(naczelnika urzędu skarbowego). Będzie ona polegać także na udzielaniu podatnikowi
ogólnych informacji o rodzajach spraw załatwianych przez inne organy podatkowe
i Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Przy czym asystent podatnika będzie zatrudniony
na stanowisku urzędniczym podobnie jak wszyscy inni pracownicy merytoryczni
realizujący zadania w urzędzie skarbowym, czyli osoba ta będzie musiała spełniać
23
warunki wynikające z ustawy o służbie cywilnej a także z opisu stanowiska pracy.
Jednakże z uwagi na zadania, jakie będzie wykonywał asystent podatnika w odniesieniu
do podatnika, założeniem jest, aby osoba zatrudniona na tym stanowisku posiadała
ugruntowaną wiedzę z zakresu prawa podatkowego. Przy czym projektowane przepisy
nie przewidują regulacji dotyczących konsekwencji prawnych lub służbowych
udzielania podatnikowi błędnych informacji, bowiem informacje uzyskane od asystenta
podatnika nie będą miały charakteru wiążącego dla podatnika. Należy przy tym
zaznaczyć, iż już w chwili obecnej funkcjonują obszary działania administracji
podatkowej, w których podatnikom udzielane są ustnie informacje podatkowe. Od 2005
r. funkcjonuje infolinia Krajowej Informacji Podatkowej (KIP), w której podatnicy
mogą uzyskać szczegółowe informacje podatkowe w zakresie podatku dochodowego od
osób fizycznych, podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od towarów
i usług, podatku od czynności cywilnoprawnych, podatku od spadków i darowizn oraz
podatku akcyzowego. Równocześnie już w obecnym stanie prawnym, w podobnym
zakresie (poza podatkiem akcyzowym), podatnicy mogą uzyskać istotne dla nich
informacje od pracowników obsługi w urzędach skarbowych, także telefonicznie.
Zarówno w przypadku informacji dostępnych w infolinii KIP, jak i informacji
udzielanych telefonicznie przez pracowników obsługi brak jest szczegółowej regulacji
dotyczącej konsekwencji prawnych lub służbowych udzielenia podatnikowi błędnych
informacji.
W związku z propozycją wprowadzenia instytucji asystenta podatnika dedykowanej
mikroprzedsiębiorcom, w ustawie o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników
i płatników proponuje się wprowadzenie zmiany polegającej na rozszerzeniu zakresu
danych zawieranych na zgłoszeniach identyfikacyjnych o informację dotyczącą
przewidywanej liczby zatrudnionych. Rozwiązanie to pozwoli na ocenę, czy dany
podatnik jest mikroprzedsiębiorcą.
Istotne jest również, iż zgodnie z art. 18 ust. 3 projektu, w przypadkach uzasadnionych
ważnym interesem podatników lub interesem publicznym, asystent podatnika będzie
mógł być wyznaczony także innej kategorii podatników niż podatnicy rozpoczynający
prowadzenie działalności gospodarczej jako mikroprzedsiębiorcy. Stąd też w projekcie
ustawy przewidziano delegację dla Ministra Finansów (art. 18 ust. 5 projektu) do
określenia, w drodze rozporządzenia, kategorii podatników, której będzie można
wyznaczyć asystenta podatnika, ze wskazaniem okresów jego wyznaczenia. Celem
24
wprowadzenia ww. delegacji jest umożliwienie Ministrowi Finansów wskazywania
również innych kategorii podatników, którzy w danym momencie potrzebują
szczególnego wsparcia administracji podatkowej w prawidłowym realizowaniu swoich
obowiązków podatkowych przy pomocy asystenta podatnika.
Celem obsługi i wsparcia, o których mowa w art. 17 i art. 18 projektu, jest udzielanie
pomocy podatnikowi w samodzielnym, prawidłowym i dobrowolnym wypełnianiu
obowiązków podatkowych. Jednakże ww. czynności wykonywane przez administrację
podatkową nie będą stanowiły doradztwa podatkowego. Dlatego też ww. obsługa
i wsparcie podatnika, zgodnie z regulacją art. 19 projektu, nie będzie obejmować
sporządzania pism i opinii, prowadzenia ksiąg rachunkowych, podatkowych i innych
ewidencji do celów podatkowych, sporządzania zeznań i deklaracji podatkowych,
a także reprezentowania podatnika w postępowaniu przed organami administracji
publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów
administracyjnych.
Jednocześnie w celu zapewnienia jednolitej obsługi i wsparcia we wszystkich urzędach
skarbowych w kraju, w art. 20 projektu przewidziano upoważnienie dla Szefa
Administracji Podatkowej do określania i upowszechniania standardów obsługi
i wsparcia podatnika, w szczególności w zakresie realizowanym w centrach obsługi
oraz przez asystenta podatnika, jak i na rzecz określonych kategorii podatników, w tym
rzetelnie wywiązujących się z obowiązków podatkowych.
Realizacja powyższego upoważnienia pozwoli na wprowadzenie jednolitej obsługi
bezpośredniej – podatnik zostanie obsłużony w ten sam sposób i w zbliżonych
warunkach w każdym urzędzie skarbowym w Polsce. Ujednoliceniu podlegać będą
standardy obsługi w zakresie informowania, postaw pracowników i wizerunku urzędu.
Standardy będą obejmować również urzędy skarbowe wyznaczone do obsługi
niektórych kategorii podatników i płatników. Ponadto administracja podatkowa na
dzień dzisiejszy nie różnicuje podatników podczas obsługi bezpośredniej, chociaż ich
potrzeby różnią się od siebie. Brak również systemowego wsparcia dla grup podatników
o szczególnych potrzebach, powstałych najczęściej ze względu na zmiany przepisów
lub pojawiających się jedynie okresowo, lecz mogących charakteryzować się wysoką
liczebnością. Powyższe powoduje, że nie jest możliwe indywidualne podejście do
każdego podatnika. Stąd też, aby zmienić ww. niekorzystny stan rzeczy, obsługa
25