Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności

8

1) w art. 1 pkt 1 oraz w art. 2 pkt 1 proponuje się dodanie definicji następujących pojęć:
działalności badawczo-rozwojowej, badań naukowych oraz prac rozwojowych. Definicje tych
pojęć zostały oparte na definicjach zawartych w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach
finansowania nauki. Przy konstruowaniu tych definicji zostały uwzględnione zmiany
wprowadzone ustawą z dnia 15 stycznia 2015 r. o zmianie ustawy o zasadach finansowania
nauki oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 249);
2) w art. 1 pkt 2 została zawarta zmiana art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych stanowiąca konsekwencję legislacyjną uchylenia art. 26c tej
ustawy;
3) w art. 1 pkt 4 oraz w art. 2 pkt 4 zostały zawarte zmiany wprowadzane w przepisach
dotyczących kosztów uzyskania przychodów. Przede wszystkim proponuje się dodać przepis,
który wyraźnie przesądzi, że kosztami uzyskania przychodów z działalności gospodarczej są
także koszty działalności badawczo-rozwojowej, z tym że możliwość zaliczania kosztów
działalności badawczo-rozwojowej do kosztów uzyskania przychodów ogranicza się do
kosztów działalności badawczo-rozwojowej odpowiadającej przedmiotowi działalności
podatnika. Jednocześnie do kosztów uzyskania przychodów nie będą zaliczane koszty
działalności badawczo-rozwojowej w części, w której zostały zwrócone podatnikowi w
jakiejkolwiek formie. Koszty działalności badawczo-rozwojowej będą mogły być zaliczane do
kosztów uzyskania przychodów w dniu ich poniesienia albo jednorazowo w okresie pięciu lat
prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej, nie później jednak niż w piątym roku
podatkowym prowadzenia tej działalności. Należy zaznaczyć, że w przypadku gdy podatnik w
danym roku podatkowym ponosi stratę, koszty działalności badawczo-rozwojowej poniesione
w latach podatkowych, w których podatnik ponosi stratę, będą mogły być zaliczone do
kosztów uzyskania przychodów w wysokości pomniejszonej o kwotę odpowiadającą udziałowi
kosztów działalności badawczo-rozwojowej w kosztach uzyskania przychodów w stracie,
która została rozliczona odpowiednio zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o
podatku dochodowym od osób fizycznych albo art. 7 ust. 5 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o
podatku dochodowym od osób prawnych, odpowiednio jednorazowo w roku podatkowym, w
którym podatnik osiągnął dochód, albo w zeznaniach podatkowych składanych za kolejno
następujące po sobie lata podatkowe, nie później jednak niż w zeznaniu składanym za rok
podatkowy, w którym upływa piąty rok prowadzenia przez podatnika działalności badawczo-
rozwojowej. W rocznym rozliczeniu podatku koszty działalności badawczo-rozwojowej będą
powiększone o 50 % poniesionych kosztów oraz dokonanych odpisów amortyzacyjnych - w
przypadku mikroprzedsiębiorców, małych przedsiębiorców oraz średnich przedsiębiorców, a
w przypadku pozostałych podatników – o 20 % poniesionych kosztów oraz dokonanych
odpisów amortyzacyjnych. Warunkiem dokonania powiększonego odpisu jest uregulowanie w
roku podatkowym zobowiązań dotyczących tych kosztów i odpisów;
4) w art. 1 pkt 5 i 6 oraz w art. 2 pkt 6 i 7 proponuje się uchylenie przepisów przewidujących
możliwość amortyzacji zakończonych prac rozwojowych. Obecnie obowiązujące przepisy
przewidują konieczność zakończenia prac rozwojowych wynikiem pozytywnym, by ich koszty
mogły podlegać amortyzacji, a tym samym być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów.
Zmiana ta stanowi konsekwencję wprowadzenia nowych rozwiązań pozwalających na
zaliczanie kosztów działalności badawczo-rozwojowej do kosztów uzyskania przychodów.
Należy podkreślić, że zgodnie z propozycjami zawartymi w przepisach przejściowych (art. 5
9

projektu), podatnicy, którzy przed dniem wejścia ustawy w życie do kosztów uzyskania
przychodów zaliczali koszty prac rozwojowych i nie rozliczyli tych kosztów na zasadach
obowiązujących przed dniem wejścia ustawy w życie, do nierozliczonych kosztów prac
rozwojowych będą mogli stosować przepisy dotychczasowe;
5) w art. 1 pkt 8 oraz w art. 2 pkt 2 zostały dodane nowe przepisy, które nakładają na
podatników prowadzących działalność gospodarczą, którzy podejmują jednocześnie
działalność badawczo-rozwojową i zamierzają zaliczać koszty działalności badawczo-
rozwojowej do kosztów uzyskania przychodów, obowiązek wyodrębnienia w prowadzonych
księgach rachunkowych kosztów działalności badawczo-rozwojowej. Pozwoli to na ustalenie
kosztów tej działalności, co z kolei jest istotne ze względu na przewidzianą w projekcie
możliwość powiększenia tych kosztów w rocznym rozliczeniu o odpowiednie wskaźniki;
6) w art. 1 pkt 9 oraz w art. 2 pkt 9 proponuje się uchylenie przepisów przewidujących tzw. ulgę
na nabycie nowych technologi . Ulga na nabycie nowych technologi , w opini wnioskodawcy,
nie stanowi zachęty do samodzielnego podejmowania i prowadzenia działalności badawczo-
rozwojowej, w związku z czym zasadna jest likwidacja tej ulgi. Jednocześnie w przepisach
przejściowych zagwarantowano podatnikom, którzy rozpoczęli korzystanie z tej ulgi przed
dniem wejścia w życie ustawy, możliwość kontynuowania odliczeń z tytułu tej ulgi na
dotychczasowych zasadach;
7) w art. 1 pkt 10 oraz w art. 2 pkt 10 zostały dodane nowe przepisy, które nakładają na
podatników prowadzących działalność gospodarczą, którzy zaliczają koszty działalności
badawczo-rozwojowej do kosztów uzyskania przychodów, obowiązek dołączenia do zeznania
zawierającego roczne rozliczenie podatku sprawozdania o działalności badawczo-rozwojowej
prowadzonej przez podatnika w poprzednim roku podatkowym. Wzór tego sprawozdania
zostanie określony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych w
rozporządzeniu.
Zmiany ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości mają charakter zmian
dostosowujących do zmian wprowadzanych w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych i w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym
od osób prawnych.
W art. 3 pkt 1, zawierającym zmiany do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o
rachunkowości, proponuje się dodanie definicji pojęć: działalności badawczo-rozwojowej, badań
naukowych oraz prac rozwojowych, które – podobnie jak w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o
podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku
dochodowym od osób prawnych - zostały oparte na definicjach zawartych w ustawie z dnia 30
kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki. Ponadto projekt wprowadza zmianę w art. 3 ust.
1 pkt 14 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, polegającą na doprecyzowaniu
sposobu rozliczania nakładów na działalność badawczo-rozwojową – jeżeli nie będzie możliwe
oddzielenie etapu badań naukowych od etapu prac rozwojowych prowadzących do wytworzenia
wartości niematerialnych i prawnych, nakłady na działalność badawczo-rozwojową będą
uznawane za poniesione na badania naukowe.
1) W art. 3 pkt 2 proponuje się uchylenie przepisu art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 29 września 1994 r.
o rachunkowości, zgodnie z którym okres dokonywania odpisów kosztów prac rozwojowych
10

nie może przekraczać 5 lat. Po wejściu w życie tej zmiany przepisy o rachunkowości nie będą
przewidywały czasowego ograniczenia możliwości dokonywania odpisów kosztów prac
rozwojowych.
2) W art. 3 pkt 3 jest zawarta zmiana dostosowująca przepis art. 49 ustawy z dnia 29 września
1994 r. o rachunkowości do przepisów wprowadzających definicję działalności badawczo-
rozwojową. Po wejściu w życie ustawy, w sprawozdaniu z działalności jednostki, które
powinno obejmować istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej tej
jednostki, będą również zamieszczane informacje o ważniejszych osiągnięciach w działalności
badawczo-rozwojowej tej jednostki.
W art. 13 jest zawarta regulacja dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych,
których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy. Podatnicy, których rok podatkowy rozpoczął
się przed dniem wejścia ustawy w życie a zakończy się po tym dniu, będą stosować do końca
przyjętego przez siebie roku podatkowego przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku
dochodowym od osób prawnych w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia ustawy w
życie.
Proponuje się, by przepisy ustawy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2016 roku.
IV. Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe
Wpływ rozwiązań zaproponowanych w projekcie na konkurencyjność i rozwój gospodarki,
otoczenie instytucjonalne biznesu oraz rynek pracy należy ocenić pozytywnie. Wejście w życie
proponowanych zmian powinno przyczynić się do intensyfikacji działalności B+R prowadzonej
w Polsce, przynosząc pozytywne skutki dla przedsiębiorstw, rynku pracy a także w długim okresie
dla całej gospodarki.
Z jednej strony, zmiany w zakresie preferencji podatkowych dotyczących działalności B+R
obniżą koszty jej prowadzenia. Z drugiej, stworzenie szansy na rozwój rynku venture capital w
Polsce oraz zniesienie opodatkowania aportu wartości intelektualnej może przyczynić się do
efektywniejszej komercjalizacji wyników badań oraz powstania spółek zajmujących się
nowoczesnymi technologiami.
Większe umiędzynarodowienie uczelni, instytutów badawczych, Polskiej Akademi Nauk i jej
instytutów naukowych w połączeniu z nadaniem ww. jednostkom większej autonomi da szansę
na zwiększenie ich konkurencyjności. Dodatkowo, zniesienie niektórych niepotrzebnych barier
dla młodych naukowców pozwoli na zmniejszenie bezrobocia oraz ułatwi im pozostanie w
Polsce po zakończeniu edukacji.
Ważnym efektem wejścia w życie proponowanych zmian będzie nasz awans w European
Innovation Scoreboard. Ranking obejmuje 8 obszarów, definiowanych wieloma wskaźnikami.
Zmiany w ustawie bezpośrednio wpłynął na następujące zmienne: procentowy udział doktorantów
spoza UE w liczbie wszystkich doktorantów w danym kraju, udział inwestycji dokonanych przez venture
capital jako % PKB, udział wydatków przedsiębiorstw na B+R w PKB, procent MŚP prowadzących
własną działalność innowacyjną lub w kooperacji z inną firmą w ogólnej liczbie MŚP, udział MŚP
współpracujących z innymi firmami w zakresie innowacyjności w ogólnej liczbie MŚP, liczba wniosków
patentowych, udział MŚP wprowadzających nowe produkty lub procesy na rynek w ogólnej liczbie MŚP,
udział osób wykonujących ‘pracę opartą na wiedzy’ w ogólnej liczbie zatrudnionych, udział produktów
średnio i wysoko zaawansowanych technologicznie w całkowitym eksporcie, itd.
11

Wpływ na konkurencyjność gospodarki i funkcjonowanie przedsiębiorstw
Zwiększenie konkurencyjności polskiej gospodarki powinno przełożyć się w długim okresie na
poprawę pozycji Polski w międzynarodowych rankingach. Rozwój venture capital i ulga na
działalność B+R bezpośrednio wpływają na funkcjonowanie przedsiębiorstw, obniżając koszty
prowadzenia działalności B+R oraz zachęcając do podejmowania większego ryzyka przez
inwestorów. W przypadku udanych inwestycji zarówno w B+R, jak i w VC przewidywane jest
uzyskiwanie przez aktywne w tym zakresie przedsiębiorstwa przewagi konkurencyjnej, a co za
tym idzie także większych zysków.
Pozytywnym efektem zmian będzie zwiększenie liczby zakładanych spółek celowych przez szkoły
wyższe w celu komercjalizowania swoich wyników badań, gdyż obecnie wiele uczelni
powstrzymuje się przed tym w obawie przed zarzutem, że niegospodarnie przekazują fundusze
państwowe do spółek prywatnych. Rezygnacja z traktowania wkładu niepieniężnego do spółki
jako przychodu tej spółki pod względem podatkowym, uprości w znacznym stopniu proces
zakładania spółek celowych do komercjalizacji badań. Przewiduje się, że nawet małe ośrodki
akademickie będą bardziej skłonne do komercjalizacji swoich badań.
Zwolnienie małych funduszy venture capital działających w formie spółki komandytowo-akcyjnej z
CIT wpłynie na rozwój tego rynku, co przełoży się na innowacyjność firm finansowanych przez
fundusze. Dzięki wprowadzeniu tego instrumentu podatkowego więcej inwestorów będzie
decydować się na założenie funduszu VC i wspieranie przedsiębiorstw pracujących nad nowymi
rozwiązaniami i technologiami. Kolejnym pozytywnym aspektem tej zmiany jest zatrzymanie
polskiego kapitału VC w Polsce. Obecnie wiele funduszy VC przenosi działalność za granicę
tworząc struktury międzynarodowe. Według danych z 2012 r. wielkość polskiego rynku venture
capital wynosiła 153 mln EUR, dla porównania rynek VC w Wielkiej Brytanii to 1.502 mln EUR,
w Niemczech 1.254 mln EUR i we Francji 1.215mln EUR. W 2010 r. Polska zajęła 14. miejsce w
Europie i 2. w Europie Środkowo-Wschodniej pod względem wartości wskaźnika udziału
inwestycji VC/PE w PKB. W latach 2007–2011 w Polsce inwestycje typu VC miały największy
udział w takich branżach, jak: dobra konsumpcyjne – produkcja i dystrybucja oraz w branży
medycznej, farmaceutycznej i biotechnologi . Powyższe dane świadczą o początkowej fazie
rozwoju rynku VC w naszym kraju. Szacuje się, że w Polsce działa obecnie ok. 20 funduszy VC w
formie spółek komandytowo-akcyjnych.
Szansą na wzmocnienie konkurencyjności polskiej gospodarki jest także większe
umiędzynarodowienie uniwersytetów. Z jeden strony powinno skutkować ono zwiększeniem
wartości polskich badań i prac naukowych, z drugiej nawiązaniem wartościowych dla
przedsiębiorców relacji biznesowych.
Umiędzynarodowienie polskich szkół wyższych spowoduje, że uczelnie szybciej będą adaptować
się do nowej sytuacji – będą otwierać się na studentów i pracowników naukowych z zagranicy,
rozszerzą ofertę o programy obcojęzyczne, dostosują się do międzynarodowych standardów.
Dzięki temu będziemy skutecznie konkurować z innymi państwami oraz skutecznie
przygotowywać absolwentów do aktywności na globalnym rynku pracy. Dodatkowo, napływ
studentów z zagranicy pomoże, choć częściowo, zniwelować negatywne efekty niżu
demograficznego.
12

Zniesienie obowiązku przeprowadzenia testu rynku przyśpieszy proces zatrudniania
zagranicznych studentów i absolwentów w polskich przedsiębiorstwach.
Wpływ na rynek pracy
Przedstawione propozycje mają na celu aktywowanie potencjału młodych, przedsiębiorczych
Polaków. Rozwój innowacyjnych branż przemysłu i podmiotów finansujących innowacje
spowoduje, że to głównie przed tymi osobami otworzą się nowe możliwości rozwoju
zawodowego.
Zaproponowane zmiany pozytywnie wpłyną na krajowy rynek pracy, poprzez wykreowanie
miejsc pracy dla młodych naukowców nie tylko w szkołach wyższych oraz instytutach
naukowych i badawczych, ale także w działach B+R przedsiębiorstw. Część absolwentów lub
studentów może także upatrywać swojej szansy w realizacji przedsięwzięć venture capital.
Modyfikacje przepisów w tym zakresie pozwolą zmniejszyć bezrobocie wśród osób z wyższym
wykształceniem.
Ułatwienie zatrudniania w strukturach instytutów badawczych i uczelni młodych naukowców
będzie szansą dla młodych, dobrze wykształconych ludzi. Według danych GUS w 2013 r.
bezrobocie wśród osób z wyższym wykształceniem wynosiło 5,7%. Szacuje się, że pod wpływem
zmiany przepisów stopa bezrobocia obniży się. Obecnie na uczelniach pracuje 22.845 profesorów
(w tym 11.190 z tytułem naukowym profesora) i 36.968 doktorów i doktorów habilitowanych.
Uproszczenie przepisów i umożliwienie dostępu osób z niższym tytułem naukowym do wielu
stanowisk zachęci praktyków do pracy dydaktycznej. Proponowane zmiany wpłyną także na
zwiększenie liczby wykładowców z zagranicy – obecnie jest ich na polskich uczelniach 1.928.
Wpływ na sektor finansów publicznych
W krótkim okresie zmiany rozpatrywane łącznie cechują się neutralnością dla sektora finansów
publicznych. Wprowadzenie nowej preferencji podatkowej wiąże się z likwidacją starej. Inne
kwestie podatkowe powinny przynieść dużo większe korzyści niż koszty. Zmiany służące
zmniejszeniu bezrobocia przyniosą wyższe wpływy z podatków. Najważniejsza jest jednak szansa
na zwiększenie konkurencyjności gospodarki i na długookresowy wzrost gospodarczy, co wiąże
się ze zwiększonymi wpływami.
W 2013 roku z ulgi na nabycie nowych technologii skorzystało łącznie w PIT i CIT 106
podatników uzyskując łączną kwotę odliczeń w wysokości 308 mln zł. Według GUS we
wspomnianym roku 2.467 przedsiębiorstw prowadziło działalność badawczo-rozwojową,
wydatkując łącznie na ten cel ok. 6,3 mld zł. Warto podkreślić, iż wiele z tych podmiotów posiada
swoje siedziby na terenie specjalnych stref ekonomicznych, niektóre natomiast uzyskały status
centrum badawczo-rozwojowego, a tym samym nie będą mogły skorzystać w tym zakresie z
nowych rozwiązań. W pierwszym roku obowiązywania regulacji nie przewiduje się nagłego
ubytku dochodów podatkowych. Ponadto ubytek ten będzie rekompensowany oszczędnościami
z tytułu likwidacji starej ulgi oraz zwiększonymi dochodami wynikającymi z wyższego wzrostu
gospodarczego.
Wyłączenie VC działających w formie spółek komandytowo-akcyjnych spod CIT to zmniejszenie
wpływu do budżetu państwa o wartości ok. 2,2 mln zł, co nie stanowi zbyt wielkiego uszczerbku
dla dochodów podatkowych. Ponadto, pozytywnym efektem tego wyłączenia będzie powstanie
większej liczby firm finansowanych przez fundusze VC, dzięki czemu do budżetu państwa trafią