Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Druk nr 321

Warszawa, 29 marca 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Marszałek Senatu



Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Zgodnie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomić Panią Marszałek, że Senat na 8
posiedzeniu w dniu 29 marca 2012 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy

- o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci
Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu.
Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora
Bohdana Paszkowskiego do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz

U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 29 marca 2012 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci
Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu



Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu.
Jednocześnie upoważnia senatora Bohdana Paszkowskiego do reprezentowania Senatu w
pracach nad projektem.





MARSZAŁEK SENATU



Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu
Art. 1. W ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji
cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424,
z późn. zm.1)) w art. 32 uchyla się ust. 3–5 i 7.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 64, poz. 432, Nr 83,
poz. 561, Nr 85, poz. 571 i Nr 140, poz. 983, z 2009 r. Nr 178, poz. 1375 oraz z 2010 r. Nr 79, poz. 522,
Nr 94, poz. 602, Nr 182, poz. 1228 oraz Nr 201, poz. 1335.

UZASADNIENIE

1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 października 2010 r. (sygn. akt P 37/09)
stwierdzającego, że art. 32 ust. 4, 5, 6 i 8 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie
Pamięci Narodowej – Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z
2007 r. Nr 63, poz. 424, ze zm.) jest niezgodny z Konstytucją.
Sentencja wyroku opublikowana została w Dz. U. Nr 201, poz. 1335 (dzień publikacji
wyroku – 29 października 2010 r.), a jego pełny tekst, wraz uzasadnieniem: OTK ZU
z 2010 r. Nr 8A, poz. 79.


2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
1) art. 32 ust. 4 i 5 wymienionej ustawy – jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art.
31 ust. 3 Konstytucji,
2) art. 32 ust. 6 wymienionej ustawy – jest niezgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art.
78 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,
3) art. 32 ust. 8 wymienionej ustawy – jest niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 w
związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Przepisy te regulują postępowanie sądowoadministracyjne w przedmiocie skargi na
odmowę udostępnienia przez IPN do wglądu dokumentów znajdujących się w zasobach IPN.
Dotyczą one postępowania przed sądem administracyjnym pierwszej instancji oraz sądem
kasacyjnym. Przepisy te przewidują, że:
„4. Sąd administracyjny rozpoznaje skargę na posiedzeniu niejawnym.”,
„5. Przepisu art. 106 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi nie stosuje się.” (art. 106 § 2: „Po złożeniu sprawozdania,
strony (...) zgłaszają ustnie swoje żądania i wnioski oraz składają wyjaśnienia. Strony mogą
ponadto wskazywać podstawy prawne i faktyczne swych żądań i wniosków.”),

2
„6. Wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym uzasadnia się tylko w przypadku
uwzględnienia skargi. Odpis wyroku z uzasadnieniem doręcza się tylko Prezesowi
Instytutu Pamięci. Skarżącemu doręcza się odpis wyroku.”,
„8. Do skargi kasacyjnej stosuje się odpowiednio ust. 4–6.”.
Odnośnie do wszystkich ustępów, a w szczególności ust. 4, TK zwrócił uwagę, że
ustawa o IPN, w art. 39, przewiduje możliwość ograniczenia dostępu do niektórych
dokumentów pod warunkiem, że zostały one wyodrębnione, a dostęp do nich mogą mieć
tylko osoby wyznaczone. Wyodrębnione dokumenty stanowią zbiór tajny, przechowywane są
w archiwum IPN i podlegają szczególnej ochronie. Ograniczenie nałożone na dostęp do tak
zastrzeżonych zbiorów podyktowane być musi bezpieczeństwem państwa. W pozostałym
zakresie ustawa o IPN, w art. 36, zapewnia dostęp do dokumentów zgromadzonych przez
IPN, w celu wykonywania zadań ustawowych, prowadzenia badań naukowych, publikacji
materiału prasowego. Jeżeli żaden z dokumentów czy zbiorów danych nie ma charakteru
tajnego i może być udostępniany innym osobom niż wnioskodawca zainteresowany wglądem
do kopii dokumentów go dotyczących, to trudno jest wskazać, jaka wartość lub jakie dobra
mają być chronione poprzez ograniczenie jawności postępowania, jawnego rozpoznania
sprawy. Dlatego też, TK nie znalazł uzasadnienia funkcjonowania w porządku prawnym
regulacji ograniczającej prawo do rozpoznania sprawy w postępowaniu jawnym, tym bardziej
że ograniczenie to jest nieproporcjonalne w stosunku do wartości, jakie mają być chronione.
Jednocześnie TK zwrócił uwagę, że „jednym z elementów prawa do sądu i
sprawiedliwości proceduralnej wyznaczającej granice swobody regulacyjnej prawodawcy jest
uprawnienie strony do bycia wysłuchanym i przedstawienia swojego stanowiska.
Uprawnienie to rozciąga się na skuteczność ochrony praw w postępowaniu sądowym i
pozwala na utrzymanie zasady kontradyktoryjności”.
Przepis art. 32 ust. 5 ustawy o IPN jest konsekwencją uregulowania zawartego w art.
32 ust. 4 – wyłączającego jawność postępowania. Skoro jednak TK nie znalazł podstaw do
uznania tego wyłączenia za konstytucyjnie dopuszczalne, to konsekwentnie nie znalazł
również podstaw do uznania za zgodne z konstytucyjnie gwarantowanym prawem do sądu
ograniczenia wynikającego z ust. 5, tym bardziej że ograniczenie to nie znajduje oparcia w
art. 31 ust. 3 Konstytucji, nie jest bowiem możliwe ustalenie, jakie dobro ma być chronione
wprowadzonym ograniczeniem.
Odnośnie do art. 32 ust. 6 TK zauważył, że jedynym uprawnionym do otrzymania
uzasadnienia wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego jest Prezes IPN. Skarżący,