Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

3
niezależnie od wyniku sprawy, nigdy nie ma możliwości uzyskania wyroku wraz z
uzasadnieniem, tym bardziej że WSA zobligowany jest do sporządzenia uzasadnienia jedynie
w sytuacji uwzględnienia skargi. Nieuwzględnienie skargi znosi obowiązek sporządzenia
uzasadnienia wyroku. Tymczasem – zdaniem TK – z samej sentencji wyroku strony
postępowania dowiedzą się tylko o uwzględnieniu lub oddaleniu skargi, nie poznają
natomiast podstawy prawnej i faktycznej takiego rozstrzygnięcia. Nie poznają motywów,
jakimi kierował się WSA, podejmując określony kierunek rozstrzygnięcia. Nie będą
wiedziały, w jakim stopniu zarzuty podniesione w skardze do WSA przez stronę, niebędącą
Prezesem IPN, były zasadne, a w jakim chybione. Uzasadnienie wyroku sądu stanowi dla
skarżącego jedyne źródło informacji co do motywów, prawnych, i faktycznych, które
przesądziły o przyjęciu przez sąd określonego rozstrzygnięcia. Z drugiej strony uzasadnienie
jako element, który musi towarzyszyć rozstrzygnięciu sądowemu, uznawane jest za
konieczny składnik w świetle prawa do odwołania oraz kasacyjnego modelu postępowania
przed sądem drugiej instancji. Bardzo trudno sformułować skargę do sądu drugiej instancji
nie znając motywów wyroku sądu pierwszej instancji. Ponadto, uzasadnienie sądowe pełni
kilka funkcji: wymusza samokontrolę sądu, dokumentuje argumenty przemawiające za
przyjętym rozstrzygnięciem, jest podstawą kontroli przez organy wyższych instancji, służy
indywidualnej akceptacji orzeczenia, umacnia poczucie zaufania do wymiaru
sprawiedliwości, wzmacnia bezpieczeństwo prawne.
Sprawiedliwość proceduralna nakazuje obowiązek wprowadzania takich
mechanizmów postępowania, które zapewniałyby przejrzystość postępowania. W kontekście
rozpoznawanej sprawy instrumentem takim pozostaje obowiązek uzasadnienia wyroku, co
najmniej w zakresie, w jakim nie jest to niezbędne do realizacji ustawy lustracyjnej.
Wprowadzone w art. 32 ust. 6 ustawy o IPN ograniczenie, w zakresie, w jakim nie służy
realizacji ustawy lustracyjnej, nie jest niezbędne dla realizacji którejkolwiek z wartości
wymienionych w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Ponadto, przepis art. 32 ust. 6 jest niezgodny z
zasadą równości (równość stron postępowania) wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Z podobnych powodów za niezgodny z Konstytucją został uznany art. 32 ust. 8
nakazujący odpowiednio stosować zakwestionowane przepisy do postępowania przed NSA.

3. Cele i zakres projektowanej ustawy
Mając na uwadze konieczność wykonania wyroku TK, kierując się brzmieniem
sentencji wyroku oraz jego uzasadnieniem, proponuje się, aby zmiana ustawy polegała na

4
uchyleniu w art. 32 zakwestionowanych ustępów. Należy tylko zwrócić uwagę, że jedna z
nowelizacji ustawy, która miała miejsce już po zaskarżeniu tych norm, a jeszcze przed
wydaniem wyroku TK nadała przepisom wyrażającym owe normy nową numerację (ustawa z
dnia 18 marca 2010 r.). Stąd, w konsekwencji proponuje się uchylenie w art. 32 ustępów 3, 4
i 5.
Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że wspomniana nowelizacja, zmieniając numer
ustępu o treści „Do skargi kasacyjnej stosuje się odpowiednio ust. 4–6.”, z 8 na 7, nie
wprowadziła stosowanych zmian w samym ustępie, a ściślej w odesłaniu, które powinno
obecnie brzmieć „…stosuje się odpowiednio ust. 3–5”. Przyczyną tego błędu jest
prawdopodobnie pośpieszne uchwalenie poprawki zgłoszonej w trakcie drugiego czytania w
Sejmie (druk 2847-A, poprawka nr 7). Nie mogło być bowiem celem ustawodawcy odesłanie
do obecnego ust. 6, ponieważ Naczelny Sąd Administracyjny nie może przesyłać akt do IPN,
skoro przekazuje sprawę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, celem ponownego
rozpoznania. W konsekwencji proponuje się, zamiast pozostawienia w odesłaniu samego
ust. 6, uchylenie całego ust. 7.


4. Konsultacje

Opinie w sprawie projektu przedstawili: Minister Sprawiedliwości, Przewodniczący
Krajowej Rady Sądownictwa, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokuratoria
Generalna Skarbu Państwa, Krajowa Rada Prokuratury oraz w trakcie pierwszego czytania
Zastępca Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Wszyscy poparli projekt.

5. Skutki finansowe wykonania projektowanej ustawy

Ustawa powoduje skutki finansowe dla budżetu państwa wynikające z konieczności
sporządzenia lub wydrukowania dodatkowego egzemplarza uzasadnienia dla strony.


6. O wiadczenie o zgodno ci z prawem Unii Europejskiej

Projektowana ustawa nie jest objęta prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 11 kwietnia 2012 r.
BAS-WAPEiM-882/12



Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodno ci z prawem Unii Europejskiej senackiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji
Ścigania Zbrodni o przeciwko Narodowi Polskiemu (przedstawiciel
wnioskodawcy: senator Bohdan Paszkowski)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32)
sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy zakłada uchylenie art. 32 ust. 3 – 5 i 7 ustawy z dnia 18
grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji cigania Zbrodni
przeciw Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424, ze zmianami;
dalej: ustawa o IPN). Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20 października
2010 r. (sygn. akt P 37/09, Dz. U. z 2010 r. Nr 201, poz. 1335) orzekł o
niezgodności art. 32 ust. 4 – 6 i 8 tej ustawy z artykułami: 78, 31 ust. 3, 32 ust. 1
oraz 45 ust. 1 Konstytucji RP. Zakwestionowane przez TK przepisy przewidują
rozpatrywanie na posiedzeniu niejawnym skargi kasacyjnej oraz skargi na
decyzję Prezesa IPN utrzymującą w mocy decyzję administracyjną odmawiającą
udostępnienia dokumentów. TK orzekł, że w omawianym przypadku
funkcjonowanie regulacji ograniczającej prawo do rozpoznania sprawy w
postępowaniu jawnym nie znajduje uzasadnienia. Proponowane uchylenie
przepisów ustawy o IPN ma stanowić wykonanie obowiązku dostosowania
systemu prawa do wyroku TK.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Kwestie stanowiące przedmiot projektu ustawy nie są regulowane
prawem Unii Europejskiej.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje kwestii zawartych w przepisach
opiniowanego projektu.

4. Konkluzje
Przedmiot projektu ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci
Narodowej – Komisji cigania Zbrodni o przeciwko Narodowi Polskiemu nie
jest objęty prawem Unii Europejskiej.


Szef Kancelarii Sejmu





Lech
Czapla

























2


Warszawa, 11 kwietnia 2012 r.
BAS-WAPEiM-883/12

Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 regulaminu Sejmu – czy
senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej –
Komisji Ścigania Zbrodni o przeciwko Narodowi Polskiemu (przedstawiciel
wnioskodawcy: senator Bohdan Paszkowski) jest projektem ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej

Projekt ustawy zakłada uchylenie art. 32 ust. 3 – 5 i 7 ustawy z dnia 18
grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji cigania Zbrodni
przeciw Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424, ze zmianami;
dalej: ustawa o IPN). Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20 października
2010 r. (sygn. akt P 37/09, Dz. U. z 2010 r. Nr 201, poz. 1335) orzekł o
niezgodności art. 32 ust. 4 – 6 i 8 tej ustawy z artykułami: 78, 31 ust. 3, 32 ust. 1
oraz 45 ust. 1 Konstytucji RP. Zakwestionowane przez TK przepisy przewidują
rozpatrywanie na posiedzeniu niejawnym skargi kasacyjnej oraz skargi na
decyzję Prezesa IPN utrzymującą w mocy decyzję administracyjną odmawiającą
udostępnienia dokumentów. TK orzekł, że w omawianym przypadku
funkcjonowanie regulacji ograniczającej prawo do rozpoznania sprawy w
postępowaniu jawnym nie znajduje uzasadnienia. Proponowane uchylenie
przepisów ustawy o IPN ma stanowić wykonanie obowiązku dostosowania
systemu prawa do wyroku TK.
Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – o Instytucie Pamięci Narodowej –
Komisji cigania Zbrodni o przeciwko Narodowi Polskiemu nie jest projektem
ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.

Szef Kancelarii Sejmu

Lech
Czapla