Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA, oraz towarzyszących Uzgodnień Końcowych, podpisanych dnia 7 października 2014 r. w Warszawie

realizowania automatycznej wymiany informacji byłyby odpowiednie postanowienia
umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub wielostronnej Konwencji z 1998 r.
o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych.
Ze względu na termin wejścia w życie amerykańskich przepisów FATCA (1 lipca
2014 r.), polskie instytucje finansowe powinny do tego czasu uzyskać pewność co do
sposobu postępowania, tj. konieczności zawierania przez każdą z nich oddzielnych
umów z IRS (kolidujących w istocie rzeczy ze wskazanymi obszarami prawa polskiego
i wspólnotowego) lub polegania na rozwiązaniu, przewidywanym w porozumieniu
międzyrządowym.
Zawarcie porozumienia IGA z USA, z punktu widzenia polskich instytucji
finansowych, wiąże się z następującymi korzyściami:
1) USA uznają wszystkie polskie instytucje finansowe za działające zgodnie
z FATCA, a zatem odstąpią od żądania pobierania 30% od kwot wypłacanych
amerykańskim klientom tych instytucji finansowych lub zamykania rachunków
w przypadku tzw. „opornych klientów“,
2) PFI uzyskują gwarancję działania zgodnie z przepisami prawa krajowego
dotyczącego ochrony danych osobowych, tajemnic branżowych oraz (po ich
wprowadzeniu) zasad przekazywania do administracji podatkowej informacji
o klientach z USA,
3) wobec polskich banków oraz innych instytucji finansowych, podobnie jak
w przypadku przystąpienia do indywidualnych porozumień z IRS, nie będzie miało
zastosowania potrącanie dodatkowego 30% podatku ze źródeł USA.
Główne obowiązki strony polskiej, związane z zawarciem porozumienia IGA, dotyczą:
1) utworzenia lub dostosowania informatycznego systemu zbierania danych
przekazywanych przez PIF,
2) wprowadzenia dostosowań legislacyjnych, dotyczących m.in. udostępniania danych
objętych tajemnicą bankową oraz innych tajemnic chronionych prawem
związanych z funkcjonowaniem rynku finansowego i ochroną danych osobowych
oraz ustalenie sankcji za nieprzestrzeganie obowiązków przez PIF,
3) przyjęcia wobec USA zobowiązania do aktywnego wdrażania środków prawnych
zapobiegających obchodzeniu przez PIF wymogów określonych porozumieniem,
3
4) zaimplementowania rozwiązań określających „techniczne” zasady współpracy
administracji podatkowej z PIF, zasady weryfikacji klientów PIF oraz zakres
zbieranych przez PIF danych o stanach rachunków i dochodach.
Porozumienie IGA przewiduje możliwość uzyskania wzajemności w udzielaniu
informacji z USA, w zakresie określonym Umową. W związku z tym, Polska uzyska
dostęp na zasadzie automatycznej wymiany informacji, do danych o właścicielach,
obrotach i saldach rachunków prowadzonych w USA na rzecz polskich rezydentów
podatkowych.
Do chwili obecnej porozumienie międzyrządowe FATCA z USA podpisało ponad
czterdzieści krajów (według stanu na październik 2014 r.), w tym wśród państw UE
m.in.: Dania, Niemcy, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy i Wielka Brytania,
natomiast szereg innych państw wyraża gotowość do przyjęcia tego trybu. Rozwiązanie
międzyrządowe korzystnie wpłynie na możliwość działania polskich PIF jednocześnie
zgodnie z przepisami prawa krajowego oraz wymogami FATCA, a także zabezpieczy je
przed podleganiem dodatkowemu opodatkowaniu od dochodów uzyskanych ze źródeł
w USA.
Dodatkowo Komisja Europejska opublikowała stanowisko, w którym popiera działania
USA w celu zapewnienia współpracy w zakresie prawa podatkowego sprzyjającym
stosunkom biznesowym. Komisja w szczególności docenia starania USA w zakresie
negocjacji z poszczególnymi krajami co do implementacji FATCA. Komisja stoi na
stanowisku, iż za pomocą porozumień międzyrządowych na temat przekazywania
informacji podatkowych można znacząco obniżyć koszty administracyjne, a także
koszty dostosowania do FATCA oraz ograniczyć trudności prawne z tym związane dla
instytucji finansowych w Unii Europejskiej.
Mając na uwadze powyższe względy, zawarcie Umowy między Rządem
Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie
poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia
ustawodawstwa FATCA (Umowa FATCA) stanowi rozwiązanie, które w najszerszym
zakresie zabezpiecza polskie instytucje finansowe przed niekorzystnymi aspektami
regulacji FATCA.

4
2. Zakres wymiany informacji podatkowych realizowanej obecnie z USA oraz
przewidzianej w Umowie FATCA
Obecną podstawę do wymiany informacji podatkowych z USA stanowi Umowa
o uniknięciu podwójnego opodatkowania z 1974 r. oraz wielostronna Konwencja
o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych z 1988 r. Umowa
z 1974 r. zostanie zastąpiona nową Konwencją o unikaniu podwójnego opodatkowania,
podpisaną w dniu 13 lutego 2013 r., ratyfikowaną przez Prezydenta RP w dniu
15 listopada 2013 r., która wprowadza aktualny standard OECD w zakresie wymiany
informacji podatkowych.
Biorąc pod uwagę postanowienia Konwencji z 2013 r., obydwa państwa mogą
wymieniać informacje podatkowe, dotyczące wszystkich podatków – zarówno
bezpośrednich, jak i pośrednich – przy wykorzystaniu możliwości wymiany informacji
w trzech trybach: automatycznie, na żądanie bądź w formie spontanicznej wymiany
informacji. Realizując powyższe postanowienia, Polska automatycznie wymienia
z USA dane dotyczące kategorii dochodów objętych opodatkowaniem u źródła,
przekazywane przez płatników tych dochodów zgodnie z informacjami na formularzach
IFT.
Ustawodawstwo FATCA rozszerza zakres informacji, które miałyby być pozyskiwane
przez amerykańskie władze podatkowe w formie automatycznej (dane o saldzie lub
wartości rachunków posiadanych przez podatników amerykańskich oraz informacje
o dochodach z tytułu umów ubezpieczeniowych o charakterze inwestycyjnym oraz
zyskach kapitałowych), przy czym możliwości pozyskania tych danych gwarantuje
obecnie możliwość wymiany informacji na wniosek.
Ustawodawstwo FATCA, mając na uwadze jego główny cel, tj. zapobieżenie ukrywania
dochodów lub tworzenia struktur agresywnego planowania podatkowego przez
podatników amerykańskich (rezydentów, osób posiadających obywatelstwo
amerykańskie lub prawo stałego pobytu), wprowadza też specyficzne mechanizmy
weryfikacji rachunków prowadzonych przez zagraniczne instytucje finansowe pod
kątem ustalenia, czy posiadacz rachunku jest amerykańskim podatnikiem.
Ze względu na fakt, iż ustawodawstwo FATCA skierowane jest bezpośrednio do
zagranicznych instytucji finansowych, które miałyby poprzez zawieranie umów
z amerykańską administracją podatkową realizować de facto wymianę informacji
5
podatkowych, nie mając do tego kompetencji na gruncie prawa krajowego, zawarcie
porozumienia międzyrządowego służy ustrukturyzowaniu tej wymiany w sposób
zgodny z całokształtem polskich regulacji prawnych.
Należy podkreślić, iż formalną podstawą do wymiany informacji określonych
w Umowie FATCA będzie umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania
obowiązująca w relacjach Polska – USA lub wielostronna Konwencja z 1988 r. Umowa
FATCA będzie więc bazować na możliwości automatycznego przekazywania
informacji, określonej w tych aktach, lecz przy rozszerzeniu zakresu tych informacji
o niektóre kategorie dochodów oraz wprowadzenie swoistego rodzaju wytycznych dla
instytucji finansowych określających sposób identyfikowania rachunków posiadanych
przez amerykańskich podatników.
3. Podstawowe informacje o gospodarce i sytuacji gospodarczej USA
USA utrzymują pozycję największej i najbardziej zaawansowanej pod względem
technologicznym gospodarki na świecie. Gospodarka zorientowana jest na rynek,
charakteryzuje ją wysoka wydajność pracy, dominujący udział sektora prywatnego oraz
duży stopień innowacyjności. W strukturze produktu krajowego brutto największy
udział mają usługi (79,6%), następnie przemysł (19,2%) i rolnictwo (1,2%).
Największymi partnerami handlowymi USA są: Chiny, Kanada, Meksyk. USA lokują
na tych rynkach około 50% swojego eksportu, a importują ok. 45%. Spośród państw
członkowskich UE największymi partnerami handlowymi USA są: Niemcy,
Wlk. Brytania,
Francja, Irlandia, Włochy. USA odgrywają ważną rolę
w międzynarodowych organizacjach gospodarczych, takich jak: ONZ (oraz
organizacjach powiązanych, m.in. WTO, FAO, WHO), OECD, Międzynarodowy
Fundusz Walutowy, Bank Światowy i inne.
4. Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej
Do najważniejszych dokumentów regulujących zasady współpracy gospodarczej
i handlowej między Polską a USA zaliczyć należy m.in.:
• Traktat o stosunkach handlowych i gospodarczych między RP a Stanami
Zjednoczonymi Ameryki (Dz. U. z 1994 r. Nr 97, poz. 468),
• Protokół dodatkowy między RP a Stanami Zjednoczonymi Ameryki do Traktatu
o stosunkach handlowych i gospodarczych między RP a Stanami Zjednoczonymi
6
Ameryki, sporządzonego w Waszyngtonie z dnia 21 marca 1990 r. (Dz. U. z 2005 r.
Nr 3, poz. 14),
• Umowa między Rządem RP a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki
o współpracy naukowo-technicznej (M.P. z 2007 r. Nr 25, poz. 271),
• Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rządem Stanów
Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu
uchylania się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (Dz. U. z 1976 r.
Nr 31, poz. 178).
5. Wymiana handlowa Polski z USA
Według danych GUS, obroty handlowe Polski z USA w 2013 r. wyniosły około 10 mld
USD i wzrosły w relacji do roku poprzedniego o 15% (w 2012 r. osiągnęły wartość
8,7 mld USD). Eksport z Polski do USA był na poziomie 4,5 mld USD i wzrósł
o 24,3%. Przywóz z USA do Polski wyniósł 5,5 mld USD i był wyższy o 8,3%. USA
były w 2013 r. dla Polski 13 partnerem w eksporcie z udziałem 2,2% oraz 8 partnerem
w imporcie z udziałem 2,7%.
W handlu Polski z USA dominujące znaczenie miały wyroby przemysłu
elektromaszynowego, stanowiące blisko 52% polskiego eksportu oraz prawie 58%
importu z USA.
6. System podatkowy USA
A. Spółki
1. Rezydenci
Podatek dochodowy
Maksymalna stawka federalna –
35%;
Maksymalna stawka stanowa –
12%,
w zależności od stanu
Podstawa opodatkowania
od wszystkich dochodów
Zyski majątkowe
Stawka taka sama jak dla dochodu
2. Nierezydenci
Podatek dochodowy
Dochód z handlu lub działalności gosp.:
Maksymalna stawka federalna –
35%;
Maksymalna stawka stanowa –
12%,
w zależności od stanu
Zyski majątkowe (sprzedaż udziałów akcji Tak, jeżeli udziały / akcje związane są m.in.
w spółkach – rezydentach)
z handlem lub działalnością gosp. w USA
Podatek u źródła
7