Poselski projekt ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw

renowych Agencji Nieruchomości Rolnych wydawanie w pierwszej instancji decyzji ad-
ministracyjnych na podstawie przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego. Organem wyż-
szego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do
dyrektorów oddziałów będzie Prezes Agencji. Zgodnie z projektem ustawy wszystkie
nieruchomości rolne Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w pierwszej kolejności
zbywane będą w drodze przetargu ograniczonego. Celem projektowanej regulacji jest
wsparcie gospodarstw rodzinnych. Ponadto na uzasadniony względami gospodarczymi
wniosek izby rolniczej Agencja Nieruchomości Rolnych będzie mogła przeprowadzić
ograniczony przetarg ofert pisemnych na sprzedaż nieruchomości Zasobu Własności
Rolnej Skarbu Państwa w celu utworzenia albo powiększenia gospodarstwa rodzinnego.
W projektowanej ustawie zakłada się wprowadzenie zakazu uczestniczenia w przetar-
gach ograniczonych na sprzedaż nieruchomości rolnych będących w Zasobie osób, któ-
re nabyły już z Zasobu 300 ha użytków rolnych oraz w przypadku gdy:
1) w jednym z przetargów ten sam podmiot został wyłoniony jako kandydat na nabywcę
oraz
2) poszczególne przetargi zorganizowano w celu sprzedaży:
a) wydzielonych przed przetargami części nieruchomości Zasobu lub
b) kilku nieruchomości Zasobu znajdujących się na terenie jednej miejscowości.
Doprecyzowany zostaje krąg podmiotów uprawnionych do brania udziału w przetargach
ograniczonych. Przewiduje się, że w przetargu ograniczonym uczestniczyć będą:
1) rolnicy indywidualni, w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego, zamie-
rzający powiększyć gospodarstwo rodzinne, jeżeli mają oni miejsce zamieszkania w
gminie, w której położona jest nieruchomość wystawiana do przetargu lub w gminie
graniczącej z tą gminą, lub
2) osoby posiadające kwalifikacje rolnicze określone w przepisach o kształtowaniu
ustroju rolnego, zamierzające utworzyć gospodarstwo rodzinne w rozumieniu tych
przepisów, lub
3) pracownicy zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej zamie-
rzający utworzyć gospodarstwo rodzinne, lub

- 30 -
4) rolnicy, którzy po dniu 31 grudnia 1991 r. sprzedali Skarbowi Państwa nieruchomości
niezbędne na cele publiczne, lub
5) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych postawionych w stan likwidacji lub
upadłości, zamierzający utworzyć gospodarstwo rodzinne, lub
6) repatrianci w rozumieniu przepisów o repatriacji, przybyli do Rzeczpospolitej Polskiej
nie wcześniej niż 6 lat przed dniem przetargu, lub
7) spółki prawa handlowego, w których 100% akcji albo udziałów należy do pracowni-
ków zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, lub
8) spółdzielnie kółek rolniczych lub spółdzielnie produkcji rolnej, w których osoby
uprawnione do ich reprezentowania posiadają kwalifikacje rolnicze, lub
9) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w których:
a) osoby uprawnione do ich reprezentowania posiadają kwalifikacje rolnicze oraz
b) podstawowym przedmiotem działalności jest działalność rolnicza, oraz
c) wspólnicy spełniają lub spełniali w chwili objęcia udziału warunki, o których mowa
w art. 4 ust. 1, ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, lub
10) spółki akcyjne, w których:
a) osoby uprawnione do ich reprezentowania posiadają kwalifikacje rolnicze oraz
b) podstawowym przedmiotem działalności jest działalność rolnicza, oraz
c) wszystkie akcje są akcjami imiennymi i akcjonariusze spełniają lub spełniali
w chwili objęcia akcji warunki, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o kształto-
waniu ustroju rolnego, lub
11) jednostki badawcze, fundacje, stowarzyszenia, którym nieruchomości rolne niezbęd-
ne są do realizacji celów statutowych.
W projekcie ustawy uwzględniono również rozwiązania przyjęte w zarządzeniu
Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych z dnia 18 stycznia 2013 r. w sprawie w sprze-
daży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa po protestach rolników
województwa zachodniopomorskiego. Rozwiązania te polegają m.in. na udziale w prze-
targach ograniczonych przedstawicieli izb rolniczych oraz wprowadzeniu sankcji finan-
sowych za niedotrzymanie przez nabywcę w okresie 10 lat złożonego zobowiązania np.

- 31 -
do osobistego prowadzenia działalności rolniczej na gruncie nabytym z Zasobu. Ponad-
to stosownie do zaleceń Najwyższej Izby Kontroli w projekcie ustawy określono przy-
padki, w których Agencja Nieruchomości Rolnych będzie mogła wyrażać zgodę na prze-
lew praw z umowy dzierżawy.
Temu celowi służą również zmiany w zakresie ustawy z dnia 3 lutego 1995 r.
o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Podkreślanie wymaga bowiem, że projektowane
przepisy regulujące kształtowanie ustroju rolnego dotyczące ochrony gruntów przed nie-
racjonalnymi podziałami oraz ograniczeniem ich nabywania w innych celach niż prowa-
dzenie produkcji rolnej winny być skorelowane ze zmianą odnoszącą się do ilościowej i
jakościowej ochrony gruntów rolnych regulowaną przepisami ustawy z dnia 3 lutego
1995 r. Główna zmiana przepisów tej ustawy dotyczyć będzie objęcie ochroną również
gruntów rolnych klas IV. Zmiana ta jest konieczna z uwagi na silną mozaikowatość gleb
na obszarze Polski, gdzie grunty rolne klas IV w większości przypadków występują w
sąsiedztwie gruntów klas I-III lub też stanowią enklawy pomiędzy gruntami klas I-III.
Często na obszarze o powierzchni nie większej niż 1 hektar występują obok siebie gleby
dobre i bardzo słabe. Dlatego też niezbędne jest objecie ochroną poprzez wyrażanie
zgód na przeznaczenie na cele nierolnicze gruntów rolnych klas IV. W projektowanym
stanie prawnym przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne gruntów rolnych klas I-IV
będzie wymagało uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi jedynie w
przypadku, kiedy zwarty obszar przekraczałby 0,5 ha. Zgodnie z projektowaną noweli-
zacją obszar poniżej 0,5 ha gruntów klas I-IV nie będzie wymagał uzyskania zgody mini-
stra właściwego do spraw rozwoju wsi. Zmiana powyższa ma na celu również zwiększe-
nie przejrzystości dotychczasowych przepisów. Zaproponowana zmiana pozwoliłaby
wówczas zachować w rolniczym użytkowaniu duże kompleksy dobrych gleb położonych
w otwartej rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz w sposób uporządkowany kształtować
najurodzajniejszą przestrzeń rolniczą w oparciu o miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego. Zmiany przepisów tej ustawy będę nakładały na właścicieli gruntów
stanowiących użytki rolne oraz gruntów zrekultywowanych na cele rolne obowiązku ich
utrzymania w dobrej kulturze rolnej oraz do przeciwdziałania degradacji gleb, w tym
szczególnie erozji i ruchom masowym ziemi.

- 32 -
W zakresie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wy-
klucza się dokonanie podziału nieruchomości rolnej z wyłączeniem zasad określonych
w projektowanej ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. W celu ograniczenia podziału
odrębnych działek gruntowych wchodzących w skład gospodarstwa nie będzie już
prawnych możliwości pierwotnego podziału nieruchomości rolnych na działki ewidencyj-
ne nie mniejsze niż 0,3 ha w celu późniejszego ich zbycia. Ograniczy to nieracjonalne
podziały gruntów rolnych.
W zakresie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywil-
nych przewiduje się zrównanie Skarbu Państwa z Agencją Nieruchomości Rolnej działa-
jącej na rzecz Skarbu Państwa poprzez zwolnienie Agencji z obowiązku uiszczenia
opłat. Uprawnienie to wyeliminować ma ograniczenie finansowe w postaci obowiązku
uiszczenia opłat sądowych przez Agencję Nieruchomości Rolnych w wypadku gdy dzia-
ła ona na rzecz Skarbu Państwa. Umożliwi to bardziej aktywne wykonywanie przez
Agencję zadań np. z żądaniem unieważnienia czynności prawnej dokonanej niezgodnie
z przepisami projektowanej ustawy.
Oczekuje się, że ustawa przyspieszy przemiany agrarne i ograniczy nabywanie
nieruchomości rolnych przez osoby nieuprawnione, nabywające je w innych celach niż
prowadzenie produkcji rolnej.
Należy również dodać, że przepisy ustawy będą obowiązywały zarówno obywateli
polskich, jak i cudzoziemców zamierzających nabyć lub wydzierżawić ziemię w Polsce.
Przyjęcie ustawy nie spowoduje bezpośrednich skutków finansowych dla budżetu
Państwa. Agencja Nieruchomości Rolnych, w celu realizacji nowych zadań nałożonych
na nią niniejszą ustawą, będzie oczywiście zmuszona zwiększyć wydatki osobowe,
ale będą one mogły być zrekompensowane zwiększonymi wpływami z tytułu zintensyfi-
kowania sprzedaży nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.


- 33 -