Poselski projekt ustawy o udzielaniu nieodpłatnej informacji prawnej dla osób fizycznych

nie mogą sobie pozwolić na wydatek związany z uzyskaniem odpłatnej pomocy
prawnej, najczęściej rezygnują z dochodzenia nawet swych uzasadnionych praw
bądź roszczeń.


2. Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, prawne i finansowe.

Rozwiązania zawarte w projekcie ustawy, jeżeli zostaną uchwalone, w wielu
przypadkach przyczynią się do załatwienie określonej sprawy bez konieczności
angażowania sądu lub organu administracji publicznej. Wprowadzenie nieodpłatnej
informacji prawnej na etapie poprzedzającym ewentualne skierowanie sprawy do
sądu albo organu administracji publicznej, a w dalszej perspektywie kolejnego
elementu systemu, tj. nieodpłatnej pomocy prawnej, spowodować może wymierne
oszczędności związane z funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości oraz
administracji publicznej. W wielu bowiem przypadkach uzyskanie odpowiednio
wcześniej informacji prawnej spowoduje, iż załatwienie określonej sprawy możliwe
będzie bez konieczności angażowania w to sądu albo organu administracji
publicznej, względnie ograniczy potrzebną procedurę sądową lub administracyjną do
niezbędnego minimum. Jakkolwiek konkretne oszacowanie wpływającego z tego
tytułu korzyści nie jest możliwe, z całą odpowiedzialnością można stwierdzić, iż
wprowadzenie proponowanych rozwiązań ograniczy koszty funkcjonowania
zarówno wymiaru sprawiedliwości, jak i administracji publicznej.
Z drugiej zaś strony należy stwierdzić, iż dzięki odciążeniu wymiaru
sprawiedliwości wskutek załatwienia sprawy lub rozwiązania konfliktu na etapie
przedsądowym, skróceniu ulegnie czas oczekiwania obywatela na wszczęcie,
przeprowadzenie i zakończenie postępowania przed sądami powszechnymi oraz
organami administracji publicznej.
Ponadto należy podkreślić, że informacja prawna stanowi jedynie jeden z
elementów całego systemu zapewnienia pomocy prawnej osobom niezamożnym.
Dlatego też, stworzenie siatki instytucjonalnej udzielania nieodpłatnej informacji
prawnej jest działaniem zmierzającym po pierwsze do zapewnienia tym osobom
przydatnej w życiowych sprawach wiedzy z zakresu prawa, a po wtóre – jest
kolejnym krokiem w kierunku wykreowania kompleksowego, stabilnego i spójnego
systemu pomocy prawnej.
5


Zadanie udzielania informacji prawnej wykonywać będzie Minister
Sprawiedliwości poprzez Centrum Informacji Prawnej (CIP) oraz ośrodki informacji
prawnej (OIP) działające jak ekspozytury centrum. Wymienione jednostki systemu
informacji prawnej będą miały status państwowych jednostek budżetowych,
finansowanych z części budżetu państwa, której dysponentem będzie Minister
Sprawiedliwości. Minister Sprawiedliwości będzie powoływał i odwoływał Dyrektora
Centrum odpowiedzialnego bezpośrednio za kierowanie pracami Centrum.
Do kompetencji Dyrektora Centrum należeć będzie organizowanie udzielania
informacji prawnej przez Centrum Informacji Prawnej i ośrodki informacji prawnej, w
tym również informacji telefonicznej, także poprzez portal informacyjny Centrum, a
także współpraca z samorządami zawodów prawniczych i innymi organizacjami
działającymi na rzecz dostępu obywateli do informacji prawnej. Ośrodki Informacji
prawnej będą miałby status jednostek organizacyjnych podległych Dyrektorowi
Centrum, a ich utworzenie lub znoszenie będzie dokonane w formie rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości, mając na względzie konieczność zapewnienia
rzeczywistego dostępu do informacji prawnej oraz uwzględniając stopień zamożności
ludności w danym województwie. Ponadto Minister Sprawiedliwości określi, w drodze
rozporządzenia, warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń
dla osób zatrudnionych w Centrum Informacji Prawnej oraz ośrodkach informacji
prawnej, a także wykaz stanowisk w wymienionych jednostkach systemu oraz
kwalifikacje wymagane do zajmowania tych stanowisk.

W pierwszym etapie budowy systemu, projektodawcy proponują, aby ośrodki
informacji prawnej stworzone były przy oddziałach Centralnej Informacji Krajowego
Rejestru Sądowego w ilości co najmniej po jednym ośrodku w każdym mieście
wojewódzkim. W kolejnych etapach wdrażania systemu, konieczne będzie
rozważenie konieczności stworzenia kolejnych ośrodków, zgodnie z
zapotrzebowaniem beneficjentów na nieodpłatną informację prawną. Taka koncepcja
instytucjonalna zapewnić ma możliwie bliski dostęp beneficjentów systemu do
jednostek organizacyjnych, które będą organizowały system informacji prawnej oraz
pozwoli na wykorzystanie istniejącej już infrastruktury informatycznej oddziałów
Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego i w związku z tym tańsze
stworzenie systemu informacji prawnej. Zakłada się, że docelowy model
funkcjonowania OIP powinien zapewnić wykonywanie funkcji punktu informacji
prawnej. Do kompetencji OIP należeć będzie udzielanie informacji prawnych,
6

zarówno telefonicznie, jak i osobiście. Ośrodek informacji prawnej działający
jako punkt informacji prawnej powinien zapewnić możliwość uzyskania wiedzy
o podstawowych czynnościach, które należy podjąć w celu ochrony praw
obywatela, o organach do których należy się zwrócić, a także o możliwościach
uzyskania pomocy prawnej, o podmiotach świadczących tę pomoc i o
procedurze uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej. Informacje o miejscu, w
którym znajduje się ośrodek informacji prawnej będą dostępne w urzędach,
sądach i innych miejscach publicznych, w których obywatele pojawiają się w
celu załatwienia różnych spraw życia codziennego. Informacje te zostaną
zamieszczone także na portalu informacyjnym Centrum Informacji Prawnej.
Ośrodek będzie kierowany i reprezentowany przez kierownika ośrodka.

Projektowana ustawa będzie pozytywnie oddziaływać na rynek pracy.
Utworzenie Centrum Informacji prawnej oraz ośrodków informacji prawnej jako
punktów podstawowej informacji prawnej wiązać się bowiem będzie z koniecznością
zatrudnienia dodatkowych pracowników. Ponadto zapewnienie dostępu do usług
prawniczych w systemie podstawowej pomocy prawnej opłacanej przez państwo
zwiększy popyt na tego typu usługi, co wpłynie pozytywnie na rynek pracy, w
szczególności małych kancelari prawnych.

Przedmiotowy projekt ustawy wywoła skutki finansowe dla budżetu państwa w
postaci kosztów niezbędnych do stworzenia systemu instytucjonalnego świadczenia
nieodpłatnej informacji prawnej. Skutki finansowe przedmiotowej regulacji
przedstawiają się następująco: projektodawcy szacują, że do stworzenia Centrum
Informacji Prawnej (ok. 30 osób zatrudnionych udzielających informacji prawnej, w
tym ok. 15 etatów w centrum informacji telefonicznej tzw. call center – ok. 10 mln zł)
wraz z ośrodkami informacji prawnej (po jednym w każdym województwie liczącym 8
osób zatrudnionych – ok. 12 mln zł) konieczna jest kwota ok. 22 mln zł w skali roku.

Projektowana regulacja w skali kraju nie będzie miała znaczącego wpływu na
konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość.


3. Źródła finansowania, jeżeli projekt ustawy pociąga za sobą obciążenie
budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

7


Przedmiotowy projekt ustawy spowoduje skutki dla budżetu państwa
niezbędne do stworzenia systemu instytucjonalnego pomocy prawnej. Wydatki na
sfinansowanie nowego systemu informacji prawnej poniesione zostaną z części 37
budżetu państwa – „Sprawiedliwość”. Szacuje się, że będzie to kwota rocznie ok. 22
mln zł, która pokryje wydatki niezbędne na utworzenie Centrum Informacji Prawnej
oraz ośrodków informacji prawnej po jednym w każdym województwie.

4. Oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej albo
oświadczenie, że przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem
Unii Europejskiej.

Przedmiot niniejszego projektu ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

8