Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Druk nr 2898


Warszawa, 18 września 2014 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja








Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej




Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustawy o prawie autorskim i
prawach pokrewnych.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Andrzeja Jaworskiego.

(-) Andrzej Adamczyk; (-) Jan Krzysztof Ardanowski; (-) Marek
Ast; (-) Barbara Bartuś; (-) Dariusz Bąk; (-) Andrzej Bętkowski; (-) Antoni
Błądek; (-) Przemysław Czarnecki; (-) Witold Czarnecki; (-) Edward
Czesak; (-) Piotr Krzysztof Ćwik; (-) Zbigniew Dolata; (-) Jacek
Falfus; (-) Szymon Giżyński; (-) Grzegorz Janik; (-) Wojciech Jasiński; (-
) Andrzej Jaworski; (-) Mariusz Orion Jędrysek; (-) Piotr Król; (-) Maciej
Małecki; (-) Grzegorz Matusiak; (-) Kazimierz Moskal; (-) Anna
Paluch; (-) Piotr Polak; (-) Bogdan Rzońca; (-) Jacek Sasin; (-) Jerzy
Sądel; (-) Grzegorz Schreiber; (-) Kazimierz Smoliński; (-) Krzysztof
Sońta; (-) Marek Suski; (-) Jerzy Szmit; (-) Stanisław Szwed; (-) Jacek
Świat; (-) Robert Telus; (-) Marcin Witko; (-) Grzegorz Adam
Woźniak; (-) Wojciech Zubowski.
Projekt
Ustawa
z dnia …….. 2014 roku
o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Art. 1 .
W ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U.
z 2006 r., Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

1. art. 116 otrzymuje brzmienie:

„Art. 116. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom oraz w celu osiągnięcia
korzyści majątkowej rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci
opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
2. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło
dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega
karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.
3. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie albo karze
ograniczenia wolności.”,

2. art. 122 otrzymuje brzmienie:

„Art. 122. Ściganie przestępstw określonych w art. 116, art. 117 ust. 1, art. 118 ust. 1, art.
1181 oraz art. 119 następuje na wniosek pokrzywdzonego.”


Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.




UZASADNIENIE
Ostatnie lata na całym świecie przyniosły rozwój zjawiska nazywanego „copyright trolling”,
polegającego na masowym, zautomatyzowanym ustalaniu naruszeń prawa autorskiego –
przede wszystkim poprzez sieć Internet – oraz rozsyłaniu propozycji ugód dzierżawcom łącz
internetowych, z których nastąpiło naruszenie praw majątkowych.
W Niemczech, według ustaleń organizacji IGGDAW, w roku 2013 ponad 70 podmiotów
zajmujących się tego typu działalnością wysłały ponad 100.000 wezwań. Średnia kwota
roszczeń wynosiła 829,11 euro.
W ciągu ostatnich miesięcy działalność taką rozpoczęły kancelarie prawne w Polsceednak
z uwagi na długotrwały charakter postępowań cywilnych oraz konieczność gromadzenia
przekonującego materiału dowodowego dla uzasadnienia swoich roszczeń – w tym przede
wszystkim ustalenia konkretnej osoby, dokonującej naruszenia praw – uprawnieni z tytułu
praw autorskich na masową skalę składają do Prokuratury zawiadomienia o popełnieniu
przestępstwa określonego w art. 116 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Takie postępowanie, jak wynika z przeprowadzonych przez Ministerstwo Kultury i
Dziedzictwa Narodowego w 2013 roku konsultacji społecznych, z „niezadowolenia ze
skuteczności postępowania cywilnego”, a „możliwość skorzystania z powództwa adhezyjnego
w ramach postępowania karnego staje się substytutem cywilnoprawnej drogi dochodzenia
roszczeń.” Według ustaleń prasowych, jest to co najmniej 100.000 zawiadomień złożonych
do organów ścigania, wykonanych w sposób zautomatyzowany, a mający na celu przede
wszystkim uzyskanie danych osobowych dzierżawców łącz internetowych.
Ponadto, informacja o rozpoczętych postępowaniach karnych umieszczana jest w rozsyłanych
do abonentów wezwaniach do zawarcia ugody. Wzory takiej „ugody” przewidują zrzeczenie
się roszczeń uprawnionego pod warunkiem zapłaty kwot pieniężnych od kilkuset do kilku
tysięcy złotych.
Podkreślenia wymaga, że tak formułowane wezwania nie są rozsyłane do osób, co do których
można z pewnością stwierdzić, że dokonały naruszenia praw autorskich – a jedynie takich,
które zawarły stosowne umowy z dostawcami usług internetowych i których dane osobowe w
związku z powyższym są przez nich gromadzone. Tym samym, wobec stanowczego
charakteru pism oraz oparcia ich o autorytet organów państwa, w tym zagrożenie dochodzenia
swoich roszczeń na drodze sądowej i prawnokarnej, na zawarcie „ugody” decydują się bardzo

1 http://di.com.pl/news/49568,0,109_tys_osob_rocznie_zastraszonych_przez_prawnikow-
antypiratow_Czy_tak_bedzie_i_u_nas.html
2 http://serwisy.gazetaprawna.pl/prawo-autorskie/artykuly/807175,drogowka-oblawa-sciagales-te-filmy-z-
sieci-mozesz-spodziewac-sie-wezwania-do-prokuratury.html
3
http://www.prawoautorskie.gov.pl/media/czwarte_forum_/Forum_Prawa_Autorskiego_tezy_przepisy_karne.p
df
często osoby nie mające nic wspólnego z naruszeniem prawa, a zmierzające jedynie do
polubownego zakończenia sprawy.
Oznacza to, że cały proces gromadzenia na wielką skalą danych osobowych oraz dochodzenia
roszczeń natury cywilnoprawnej jest realizowany przez organy ścigania na koszt Skarbu
Państwa.
Art. 116 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje typ zasadniczy
przestępstwa, polegającego na rozpowszechnianiu cudzego utworu bez uprawnienia albo
wbrew jego warunkom, a także dwa typy kwalifikowane – w przypadku, gdy
rozpowszechniający dokonywał tego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej albo stanowi to
jego stałe źródło dochodu lub organizuje (kieruje) taką działalnością. Zrozumiałe jest, że typy
kwalifikowane przestępstwa przewidują surowszą odpowiedzialność karną sprawcy, tym
bardziej że dokonywane są z pobudek zasługujących na szczególne potępienie.
Przestępstwo przewidziane w art. 116 ust. 1 ustawy dokonywane jest bez korzyści
majątkowej, najczęściej w sposób nieświadomy i nie ma na celu świadomego pokrzywdzenia
uprawnionego z praw autorskich. Wobec powyższego, kryminalizacja takich zachowań stoi w
sprzeczności z zasadniczymi wartościami, które prawo karne winne jest realizować.
W szczególności zmiana ta nie stoi w sprzeczności z wytycznymi dyrektywy 2001/29/WE z
dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i
pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym, zgodnie z którą „autorzy i artyści wykonawcy,
aby móc kontynuować swoją twórczą i artystyczną pracę, muszą otrzymywać stosowne
wynagrodzenie za korzystanie z ich utworów, tak samo jak producenci, aby móc finansować
tę pracę.”
Aktem prawnym, który wymaga nałożenia sankcji karnych na sprawców naruszania praw
autorskich jest Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej
(TRIPS) zawarte w roku 1994, do którego Polska przystąpiła w roku 2000.
Zgodnie z Artykułem 61 Porozumienia: „Członkowie ustanowią procedury karne i kary, które
będą stosowane przynajmniej w przypadkach umyślnego podrabiania znaku towarowego lub
piractwa praw autorskich, dokonanego na skalę handlową.”
Oznacza to, że kryminalizacja każdego rozpowszechnienia przedmiotu praw autorskich
wykracza zdecydowanie poza obowiązki nałożone na Polskę tym Porozumieniem.
Wobec opisanego wyżej masowego i zautomatyzowanego wykorzystywania przepisów
karnych do realizowania roszczeń cywilnoprawnych na koszt Skarbu Państwa oraz braku
przeszkód prawnych do zmiany przedmiotowego przepisu, zmiana ta przyniesie wymierne
skutki w postaci racjonalnego wykorzystywania zasobów osobowych i finansowych organów
ścigania i skupieniu ich na czynach szczególnie godzących w uprawnionych z praw
autorskich. Zmiana ta nie przeszkodzi również realizacji słusznie przysługujących twórcom i
innym uprawnionym z praw autorskich roszczeń cywilnoprawnych wobec osób naruszających
te prawa.