Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o kuratorach sądowych

Druk nr 2686


Warszawa, 7 sierpnia 2014 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Marszałek Senatu




Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej


Szanowna Pani Marszałek

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Pani Marszałek podjętą przez Senat na
60. posiedzeniu w dniu 7 sierpnia 2014 r. uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu
projektu ustawy

- o zmianie ustawy o kuratorach
sądowych.

Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora Michała
Seweryńskiego do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz

U C H WA Ł A
S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J
z dnia 7 sierpnia 2014 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o kuratorach
sądowych
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia
1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy
o kuratorach sądowych.
Jednocześnie upoważnia senatora Michała Seweryńskiego do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.





MARSZAŁEK SENATU



Bogdan BORUSEWICZ
projekt
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o kuratorach sądowych
Art. 1. W ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. z 2014 r.
poz. 795) art. 60 otrzymuje brzmienie:
„Art. 60. 1. Obwiniony może ustanowić obrońcę spośród kuratorów zawodowych,
adwokatów lub radców prawnych.
2. W wypadku gdy obwiniony, który nie ma obrońcy z wyboru, wnosi
o ustanowienie obrońcy z urzędu, przewodniczący sądu dyscyplinarnego może
wyznaczyć obrońcę spośród kuratorów zawodowych, adwokatów lub radców
prawnych.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
U Z A S A D N I E N I E

1. Wyjaśnienie potrzeby i celu ustawy
W myśl art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U.
z 2001 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.), w postępowaniu, którego celem jest pociągnięcie
kuratora sądowego do odpowiedzialności dyscyplinarnej w związku z naruszeniem przez
niego obowiązków służbowych (art. 52 ust. 1), obwiniony kurator może ustanowić obrońcę
jedynie spośród kuratorów zawodowych.
Przytoczona powyżej regulacja znalazła się w orbicie zainteresowania Rzecznika Praw
Obywatelskich, który zajmował się indywidualnym wystąpieniem zawodowego kuratora
sądowego. Otóż, Rzecznik zwrócił uwagę na to, że ograniczenie podmiotowe mające swe
źródło w art. 60 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych jest w istocie analogiczne do tego, które
funkcjonowało w ustawie z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U.
z 2007 r. Nr 231, poz. 1701; dalej jako ustawa o NIK), lecz zostało zakwestionowane przez
Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. akt K 33/07. Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2008 r.
Trybunał stwierdził bowiem, że art. 89 ust. 5 ustawy o NIK w zakresie, w jakim umożliwia
osobie obwinionej wybór obrońcy w postępowaniu dyscyplinarnym wyłącznie spośród
pracowników mianowanych Najwyższej Izby Kontroli, jest niezgodny z art. 42 ust. 2 w zw.
z art. 31 ust. 3 ustawy zasadniczej. Trybunał Konstytucyjny podzielił w tym przypadku
pogląd, że zawężenie kręgu osób, które mogą reprezentować pracownika mianowanego
Najwyższej Izby Kontroli w toczącym się przeciwko niemu postępowaniu dyscyplinarnym,
zaledwie do pozostałych pracowników mianowanych, za to z pominięciem profesjonalnych
pełnomocników, narusza zasadę proporcjonalności i może negatywnie rzutować na efektywne
wykonywanie prawa do obrony. Ograniczenie tego typu nie znajdowało – w opinii Trybunału
– żadnego usprawiedliwienia. Nade wszystko zakwestionowane rozwiązanie nie mogło być
uzasadnione koniecznością zachowania poufności postępowania, gdyż na mocy stosownych
przepisów adwokaci, a także radcowie prawni, zobowiązani są do zachowania tajemnicy
zawodowej również po ustaniu stosunku pełnomocnictwa.
Zważywszy argumenty przedstawione w sprawie K 33/07, Rzecznik Praw Obywatelskich
zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości o zainicjowanie prac legislacyjnych zmierzających
do przywrócenia stanu konstytucyjności w kontekście prawa do obrony przysługującego
kuratorom sądowym w trakcie postępowania dyscyplinarnego. Jakkolwiek Minister zajął
– 2 –
stanowisko zbieżne z oceną dokonaną przez Rzecznika i w swych kolejnych pismach
informował o podjęciu działań celem zmiany obowiązującego stanu prawnego, do Sejmu nie
wpłynęła jak dotąd inicjatywa ustawodawcza zakładająca nadanie nowego brzmienia art. 60
ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych.
Wobec tego należy zaakcentować, że ustawodawca zobligowany jest do stanowienia
prawa odpowiadającego postanowieniom Konstytucji, której przypada najwyższa pozycja
w hierarchii źródeł powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej (art. 8
i art. 87 ust. 1 Konstytucji). Zatem, jednoznaczna wypowiedź sądu konstytucyjnego w kwestii
niekonstytucyjności ograniczeń prawa do obrony w postępowaniu dyscyplinarnym może,
a wręcz i powinna, być impulsem dla uchwalenia niezbędnej ustawy nowelizującej.

2. Przedstawienie rzeczywistego stanu w dziedzinie, która ma zostać uregulowana
Art. 60 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych normuje prawo do tzw. obrony formalnej,
która to wraz z obroną materialną, rozumianą jako prawo do przytaczania okoliczności
i przedstawiania wszelkich dowodów świadczących na korzyść danej osoby, składa się na
gwarancję wyrażoną w art. 42 ust. 2 zdanie pierwsze Konstytucji. Wypada zaznaczyć w tym
miejscu, że powołany wzorzec konstytucyjny poręcza wprawdzie prawo do obrony we
wszystkich stadiach p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o, niemniej zarówno w doktrynie prawa, jak
i w orzecznictwie konstytucyjnym przyjmuje się, że standard ten (podobnie zresztą jak np.
zasada domniemania niewinności) odnosi się także do innych postępowań o charakterze
represyjnym, w tym m.in. właśnie do postępowań porządkowych oraz dyscyplinarnych,
przewidzianych w poszczególnych pragmatykach zawodowych oraz służbowych.
Odwołując się do obowiązujących uregulowań, można tytułem przykładu wspomnieć,
że wiele ustaw zapewnia możliwość ustanowienia w postępowaniu dyscyplinarnym obrońcy
nie tylko spośród przedstawicieli danego zawodu, ale również spośród adwokatów, względnie
adwokatów lub radców prawnych. W szczególności tego typu rozwiązania zawarte są
w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów,
inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U z 2013 r., poz. 932, z późn. zm.), art. 58 ust. 2
ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708, z późn. zm.)
czy choćby art. 135f ust. 1 pkt 4a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r.
Nr 287, poz. 1687, z późn. zm.). Także art. 97a ust. 6 o NIK potwierdza, że obwiniony może