Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów wojskowych

– 10 –
art. 108, art. 111, art. 114 § 5–7, art. 115–118, art. 120–122, art. 125–128, art. 130,
art. 131, art. 133, art. 147 § 3, art. 156, art. 159 § 1 pkt 5 i 6, art. 167, art. 169,
art. 170 § 3 i art. 171–174 ustawy, o której mowa w art. 32a § 1, oraz przepisy
wydane na podstawie art. 41 § 2, art. 41e, art. 57 § 5, art. 57i § 4, art. 58 § 7, art. 78
§ 5, art. 78a § 7, art. 91 § 8, art. 106e i art. 148 § 3 tej ustawy, z tym że:”,
b)
pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) oceny sędziów sądów wojskowych dokonują sędziowie wizytatorzy
powoływani, na okres 4 lat, przez Ministra Sprawiedliwości spośród sędziów
wojskowego sądu okręgowego po zasięgnięciu opinii kolegium wojskowego
sądu okręgowego; negatywna opinia kolegium jest dla Ministra
Sprawiedliwości wiążąca; kandydatów do sprawowania funkcji wizytatora
zgłasza prezes wojskowego sądu okręgowego;”,
c)
po pkt 3 dodaje się pkt 3a w brzmieniu:
„3a) oceny kwalifikacji kandydata na wolne stanowisko sędziego wojskowego
sądu garnizonowego i sędziego wojskowego sądu okręgowego dokonuje
sędzia wizytator, o którym mowa w pkt 3, pełniący swoją funkcję
w wojskowym sądzie okręgowym w okręgu tego sądu, którego dotyczy
zgłoszenie; organem zarządzającym dokonanie oceny kwalifikacji kandydata
jest Minister Sprawiedliwości;”.
Art. 2. Powierzenie funkcji wizytatorów na czas nieoznaczony na podstawie
dotychczasowych przepisów ustaje z mocy prawa z upływem 4 lat od dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy, chyba że wcześniej nastąpiło zwolnienie z pełnienia tej funkcji.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia.
UZASADNIENIE
Zmiany ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych (zwanej dalej: u.s.w.)
wprowadzone ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju
sądów wojskowych oraz ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych
spowodowały, w związku z likwidacją na poziomie ustawowym komórki
organizacyjnej Ministerstwa Sprawiedliwości – Departamentu Sądów Wojskowych,
konieczność określenia realizowanego przez Ministra Sprawiedliwości zwierzchniego
nadzoru nad sądami wojskowymi w zakresie ich organizacji i działalności
administracyjnej. Zakres tego nadzoru powinien odpowiadać rozwiązaniom, które
zostały wprowadzone do ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów
powszechnych (zwanej dalej u.s.p.), nowelą z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy
– Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych ustaw. W związku
z powyższym w u.s.w. wprowadza się następujące zmiany.
Czynności z zakresu nadzoru zewnętrznego będą wykonywane przez Ministra
Sprawiedliwości za pomocą służby nadzoru, którą będą stanowić sędziowie sądów
wojskowych delegowani do Ministerstwa Sprawiedliwości. Przewiduje się, że
zewnętrzny nadzór administracyjny nad działalnością administracyjną sądów obejmie
analizę i ocenę prawidłowości oraz skuteczności wykonywania przez prezesów sądów
wewnętrznego nadzoru administracyjnego. Ponadto w ramach tego nadzoru będą
wykonywane czynności niezbędne ze względu na wystąpienie uchybień w działalności
administracyjnej sądów, a także czynności konieczne do wykonywania zadań
związanych z reprezentowaniem Rzeczypospolitej Polskiej przed Europejskim
Trybunałem Praw Człowieka, w zakresie spraw dotyczących działalności sądów.
W ramach zewnętrznego nadzoru administracyjnego Minister Sprawiedliwości będzie
analizował informacje roczne o działalności sądów, ustalał ogólne kierunki nadzoru
administracyjnego wykonywanego przez prezesów wojskowych sądów okręgowych,
a także kontrolował wykonywanie obowiązków nadzorczych przez prezesów
wojskowych sądów okręgowych oraz wydawał stosowne zarządzenia. W przypadku
stwierdzenia istotnych uchybień w działalności administracyjnej sądu lub niewykonania
przez prezesa wojskowego sądu okręgowego zarządzeń Minister Sprawiedliwości
będzie mógł zarządzić przeprowadzenie lustracji sądu lub wydziału sądu bądź lustracji
działalności nadzorczej prezesa sądu. W ramach kontroli uprzedniej Minister
Sprawiedliwości będzie analizował prawidłowość planów nadzorczych poszczególnych
sądów, przedstawianych przez prezesów wojskowych sądów okręgowych, a także
będzie ustalał ogólne kierunki nadzoru administracyjnego, które będą opracowywane
z uwzględnieniem wyników analizy informacji rocznych o działalności sądów. Kontrola
następcza będzie natomiast realizowana przez analizę informacji rocznych
o działalności sądów wojskowych na obszarze okręgu składanych przez prezesów
wojskowych
sądów
okręgowych
Ministrowi
Sprawiedliwości.
Minister
Sprawiedliwości będzie mógł zażądać uzupełnienia przedstawionej informacji rocznej
lub złożenia wyjaśnień.
Treść upoważnienia dla Ministra Sprawiedliwości do określenia, w drodze
rozporządzenia, szczegółowego trybu nadzoru nad działalnością sądów wojskowych
uzupełniono o obligatoryjne uzyskanie opinii Krajowej Rady Sądownictwa oraz
wytyczne dotyczące treści aktu, tak aby upoważnienie spełniało warunki określone
w art. 92 Konstytucji RP.
Odnośnie do trybu powołania na funkcję prezesa sądu wojskowego proponuje się
zaopiniowanie kandydatury przedstawionej przez Ministra Sprawiedliwości przez organ
samorządu sędziowskiego, jakim jest Zgromadzenie Sędziów Sądów Wojskowych.
Jeżeli opinia nie zostanie wydana w terminie dwóch miesięcy od dnia przedstawienia
kandydata, Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej
może powołać prezesa sądu bez opinii. Jednocześnie, w razie wydania przez
Zgromadzenie negatywnej opinii o kandydacie, proponuje się, aby Minister
Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej mógł powołać
kandydata po uzyskaniu pozytywnej opinii Krajowej Rady Sądownictwa. Jednakże
negatywna opinia Krajowej Rady Sądownictwa byłaby dla Ministra Sprawiedliwości
wiążąca. Jeżeli Krajowa Rada Sądownictwa w terminie 30 dni od dnia przedstawienia
przez Ministra Sprawiedliwości zamiaru powołania prezesa nie wyda opinii, będzie to
oznaczało, że opinia jest pozytywna. Natomiast kandydaci na funkcję zastępcy prezesa
sądu wojskowego byliby obligatoryjnie opiniowani wyłącznie przez kolegium
właściwego wojskowego sądu okręgowego, zaś kandydat na funkcję zastępcy prezesa
wojskowego sądu garnizonowego dodatkowo po zasięgnięciu opinii prezesa
właściwego wojskowego sądu okręgowego.
2
Dotychczasowe przepisy u.s.w. normujące tryb i ocenę kandydatów na stanowiska
sędziów sądów wojskowych są niewystarczające i nie uwzględniają zmian
wprowadzonych do u.s.p. powołaną wyżej ustawą z dnia 18 sierpnia 2011 r.
Inkorporowanie do u.s.w. przepisów z u.s.p. pozwoli na pozostawienie zgłoszenia
kandydata na stanowisko sędziowskie bez rozpatrzenia, w sytuacji gdy osoba ta nie
spełnia warunków do jego objęcia. W obecnie obowiązującym stanie prawnym taki
kandydat musi zostać oceniony przez sędziego wizytatora, kolegium właściwego
wojskowego sądu okręgowego i poddany głosowaniu przez Zgromadzenie Sędziów
Sądów Wojskowych, a jego negatywną weryfikację może przeprowadzić dopiero
Krajowa Rada Sądownictwa. Ponadto zostaną szczegółowo określone kryteria oceny
kwalifikacji kandydata na stanowisko sędziowskie oraz tryb jej dokonywania.
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt ustawy został
zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji.
Żaden podmiot nie zgłosił zainteresowania projektem.
Projekt nie zawiera przepisów technicznych, a zatem nie podlega notyfikacji zgodnie
z trybem przewidzianym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r.
w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów
prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).


3
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Podmioty, na które oddziałuje ustawa
Projektowana ustawa będzie oddziaływać na Ministra Sprawiedliwości, Krajową Radę
Sądownictwa, prezesów wojskowych sądów okręgowych, prezesów wojskowych sądów
garnizonowych, sędziów sądów wojskowych i pracowników administracyjnych sądów
wojskowych oraz kandydatów na stanowiska sędziów sądów wojskowych.
2. Konsultacje społeczne
Przedmiotowy projekt został przekazany do zaopiniowania przez: Krajową Radę
Sądownictwa, Stowarzyszenie Sędziów Polskich „IUSTITIA”, Stowarzyszenie Sędziów
„THEMIS”, Izbę Wojskową Sądu Najwyższego oraz prezesów wojskowych sądów
okręgowych.
Za zasadne zostały uznane następujące uwagi:
1) uwaga WSG w Olsztynie w zakresie braku wskazania współudziału Ministra
Obrony Narodowej w procedurze powoływania osób funkcyjnych w sądach
wojskowych na podstawie art. 2 projektu ustawy oraz w zakresie udziału
Zgromadzenia Sędziów Sądów Wojskowych i Krajowej Rady Sądownictwa w tej
procedurze;
2) uwaga WSG w Lublinie w zakresie pominięcia Ministra Obrony Narodowej
w procedurze współpowoływania prezesów sądów wojskowych ich zastępców –
zasadna jedynie w zakresie projektowanego art. 2;
3) uwaga WSG w Lublinie do art. 1 pkt 2 stwierdzająca, że projektowany przepis
zakłada powołanie prezesa sądu wojskowego po zaopiniowaniu przez KRS, co
trudno wyczytać z projektowanego art. 11 § 4a;
4) uwagi dotyczące przepisów wprowadzających kadencyjność prezesów i zastępców
prezesów sądów wojskowych (Krajowa Rada Sądownictwa, WSO w Warszawie,
WSG w Warszawie, WSG w Lublinie, WSG w Olsztynie, WSO w Poznaniu, Izba
Wojskowa Sądu Najwyższego).
Powyższe uwagi zgłoszone w toku konsultacji społecznych nie zostały
uwzględnione. Na skutek uznania za zasadne argumentów zawartych w uwadze
Ministra Obrony Narodowej, zgłoszonej w toku uzgodnień międzyresortowych
4