Rządowy projekt ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka

w którym mają miejsce zamieszkania, miały możliwość

realizowany przez
złożenia zawiadomienia właściwym organom państwa

art. 35 k.p.k. oraz art.
członkowskiego zamieszkania, jeżeli nie mogą tego

7 Konwencji o
uczynić w państwie członkowskim, w którym popełniono
wzajemnej pomocy w
przestępstwo, lub – w przypadku poważnego
N
sprawach karnych
przestępstwa określonego w prawie krajowym tego

pomiędzy państwami
państwa członkowskiego – jeżeli nie chcą tego zrobić.

członkowskimi UE z
3. Państwa członkowskie zapewniają bezzwłoczne

2000 r.
przekazanie zawiadomienia przez właściwy organ, w


którym ofiara je złożyła, do właściwego organu

J.w.
państwa członkowskiego, w którym przestępstwo


zostało popełnione, jeżeli postępowanie nie zostało


wszczęte przez państwo członkowskie, w którym

złożono zawiadomienie.



N
Art. 18 Prawo do ochrony
N
Art. 1 – 19


Bez uszczerbku dla prawa do obrony państwa

projektowanej ustawy.
członkowskie zapewniają dostępność środków
Ponadto cel przepisu
służących ochronie ofiar i członków ich rodzin przed
jest realizowany przez
wtórną i ponowną wiktymizacją, zastraszaniem oraz
środki
odwetem – w tym także środków przeciwko ryzyku
pozalegislacyjne –
szkód, emocjonalnych lub psychologicznych – oraz
Sieć Pomocy Ofiarom
służących ochronie godności ofiar podczas
Przestępstw oraz
przesłuchania lub składania zeznań. W razie
zarządzenie
konieczności środki takie obejmują także procedury
Komendanta
fizycznej ochrony ofiar i członków ich rodzin
Głównego Policji z
przewidziane w prawie krajowym.
dnia 15 lipca 2005 r. w
sprawie metod i form
ochrony udzielnej
przez Policję osobom
zagrożonym.
Nadto cel przepisu jest
realizowany przez
184, 191 § 3, 185a,
275a k.p.k.

16

Art. 19 Prawo ofiary do unikania kontaktu ze sprawcą
N
Cel przepisu jest


1. Państwa członkowskie ustanawiają warunki niezbędne
realizowany przez art.
do zapewnienia możliwości uniknięcia kontaktu między
185a i 390 § 2 k.p.k.
ofiarami i, w razie konieczności, członkami ich rodzin a

sprawcą w pomieszczeniach, gdzie prowadzone jest

postępowanie karne, chyba że ze względu na dobro

postępowania taki kontakt jest wymagany.

2. Państwa członkowskie zapewniają, by nowe
Przepis nie wymaga
pomieszczenia sądowe miały osobne poczekalnie dla
transpozycji.
ofiar.
Art. 20 Prawo do ochrony ofiar w trakcie postępowania
T
Projektowany art.
„Art. 299a. Podczas czynności z udziałem

przygotowawczego
299a k.p.k.
pokrzywdzonego w postępowaniu
Bez uszczerbku dla praw do obrony i zgodnie z

przygotowawczym może być obecna osoba
przepisami o swobodzie sędziowskiej, państwa

przez niego wskazana, jeżeli nie
członkowskie zapewniają, by podczas postępowania

uniemożliwia to przeprowadzenia czynności
przygotowawczego:

albo nie utrudnia jej w istotny sposób.”;
a) przesłuchania ofiar zostały przeprowadzone bez


nieuzasadnionej zwłoki po złożeniu właściwemu

organowi zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa;

b) liczba przesłuchań była jak najbardziej ograniczona

i by były one przeprowadzane tylko w tych

przypadkach, gdy jest to absolutnie niezbędne do

celów postępowania przygotowawczego;

c) ofiarom towarzyszyć mógł przedstawiciel prawny lub

wybrana przez nie osoba, o ile nie podjęto uzasadnionej

decyzji wykluczającej taką możliwość;



d) badania lekarskie ograniczały się do minimum i były
Nie wymaga
przeprowadzane jedynie w przypadkach, gdy jest to
transpozycji – cel
absolutnie niezbędne dla celów postępowania
przepisu jest
karnego.
realizowany przez art.
192 § 1 k.p.k.
Art. 21 Prawo do ochrony prywatności
N
Cel przepisu jest


1. Państwa członkowskie zapewniają, by właściwe

realizowany przez art.
organy mogły przyjmować podczas postępowania
360 § 1 pkt. 4 i § 2
karnego odpowiednie środki w celu ochrony prywatności,
k.p.k. oraz art. 13 ust.
w tym ochrony cech osobowych ofiary uwzględnianych w
2 ustawy z dnia 26
indywidualnej ocenie przewidzianej w art. 22 oraz
stycznia 1984 r. -
wizerunku ofiar i członków ich rodzin. Ponadto państwa
Prawo prasowe (Dz.
17

członkowskie zapewniają, by właściwe organy mogły
U. z 1984 r. Nr 5 poz.
podejmować wszelkie zgodne z prawem środki w celu
24).
zapobieżenia publicznemu rozpowszechnianiu wszelkich
informacji, które mogłyby prowadzić do zidentyfikowania
dziecka będącego ofiarą.
2. W celu ochrony prywatności, integralności osobistej
i danych osobowych ofiar państwa członkowskie, z
poszanowaniem wolności wypowiedzi i informacji oraz
wolności i pluralizmu mediów, zachęcają media do
przyjmowania środków samoregulacyjnych.
Art. 22 Indywidualna ocena służąca ustaleniu szczególnych N
Cel przepisu jest


potrzeb ofiar w zakresie ochrony

realizowany przez art.
1. Państwa członkowskie zapewniają, by ofiary poddano
art. 2 § 1 pkt 3, 184,
na czas indywidualnej ocenie, zgodnie z procedurami
191 § 3, 185a, 275a,
krajowymi, w celu ustalenia szczególnych potrzeb w
360 oraz 390 § 2 k.p.k.
zakresie ochrony i określenia, czy i w jakim zakresie
Ponadto art. 2 ust. 3
skorzystałyby w trakcie postępowania karnego ze
projektowanej ustawy.
specjalnych środków przewidzianych w art. 23 i 24, ze
względu na ich szczególne narażenie na wtórną i
ponowną wiktymizację, zastraszanie oraz odwet.
2. Indywidualna ocena uwzględnia w szczególności:
a) cechy osobowe ofiary;
b) rodzaj lub charakter przestępstwa; oraz
c) okoliczności przestępstwa.
3. W ramach indywidualnej oceny szczególną uwagę
zwraca się na ofiary, które doznały znacznej szkody ze
względu na powagę przestępstwa, ofiary przestępstw
popełnionych z powodu uprzedzeń lub dyskryminacji –
co mogło być w szczególności powiązane z ich cechami
osobowymi – oraz ofiary, których szczególne narażenie
jest skutkiem związku ze sprawcą lub zależności od
niego. W tym zakresie należycie uwzględnia się ofiary
terroryzmu, przestępczości zorganizowanej, handlu
ludźmi, przemocy na tle płciowym, przemocy w bliskich
związkach, przemocy seksualnej lub wykorzystywania
seksualnego lub przestępstw z nienawiści oraz ofiary
będące osobami niepełnosprawnymi.
4. Do celów niniejszej dyrektywy zakłada się, że dzieci
będące ofiarami mają szczególne potrzeby w zakresie
18

ochrony, gdyż narażone są na wtórną i ponowną
wiktymizację, zastraszanie oraz odwet. W celu
określenia, czy i w jakim stopniu korzystałyby one ze
środków specjalnych przewidzianych w art. 23 i 24,
dzieci będące ofiarami poddawane są indywidualnej
ocenie przewidzianej w ust. 1 niniejszego artykułu.
5. Zakres indywidualnej oceny może być dostosowany
odpowiednio do wagi przestępstwa oraz stopnia
widocznej szkody, którą poniosła ofiara.
6. Przy dokonywaniu indywidualnej oceny ściśle
angażuje się ofiary i uwzględnia się ich wolę, w tym
życzenie niekorzystania przez nie ze środków
specjalnych przewidzianych w art. 23 i 24.
7. Jeżeli elementy stanowiące podstawę indywidualnej
oceny uległy znacznej zmianie, państwa członkowskie
zapewniają, by była ona aktualizowana w toku całego
postępowania karnego.
Art. 23 Prawo do ochrony ofiar o szczególnych potrzebach
T
Projektowany art. 390 „Art. 390 § 2. W wyjątkowych wypadkach,

w zakresie ochrony podczas postępowania karnego
§ 2
gdy należy się obawiać, że obecność
1. Bez uszczerbku dla praw do obrony i zgodnie z

oskarżonego mogłaby oddziaływać krępująco
przepisami o swobodzie sędziowskiej, państwa

na wyjaśnienia współoskarżonego albo na
członkowskie zapewniają, by ofiary o szczególnych

zeznania świadka lub biegłego,
potrzebach w zakresie ochrony korzystające ze

przewodniczący może zarządzić, aby na czas
szczególnych środków ustalonych w rezultacie

przesłuchania danej osoby oskarżony opuścił
indywidualnej oceny przewidzianej w art. 22 ust. 1 mogły

salę sądową lub przeprowadzić
korzystać ze środków przewidzianych w ust. 2 i 3

przesłuchanie w trybie określonym w art. 177
niniejszego artykułu. Nie zapewnia się środka

§ 1a. Przepis art. 375 § 2 stosuje się
specjalnego wynikającego z indywidualnej oceny, jeżeli

odpowiednio.”.
uniemożliwiają to ograniczenia operacyjne lub


praktyczne lub gdy istnieje pilna potrzeba przesłuchania

ofiary, a jej nieprzesłuchanie mogłoby wyrządzić szkodę

ofierze lub innej osobie lub mógłby stanowić uszczerbek

dla przebiegu postępowania.

2. Ofiarom o szczególnych potrzebach w zakresie

ochrony określonym zgodnie z art. 22 ust. 1 udostępnia

się podczas postępowania przygotowawczego

następujące środki:

a) przesłuchania ofiar odbywają się w zaprojektowanych

lub przystosowanych do tego celu pomieszczeniach;

19

b) przesłuchania ofiar są prowadzone przez lub z

udziałem specjalistów, odpowiednio przeszkolonych

do tego celu;

c) wszelkie przesłuchania ofiar są prowadzone przez te


same osoby, chyba że jest to sprzeczne z właściwym
funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości;
d) wszelkie przesłuchania ofiar przemocy seksualnej,
przemocy na tle płciowym lub przemocy w bliskich
związkach – jeżeli nie są prowadzone przez prokuratora
ani sędziego – prowadzą osoby tej samej płci co ofiara, o
ile takie jest życzenie ofiary i o ile nie stanowi to
uszczerbku dla przebiegu postępowania karnego.
3. Ofiarom o szczególnych potrzebach w zakresie
ochrony określonym zgodnie z art. 22 ust. 1 udostępnia
się podczas postępowania sądowego:
a) środki zapewniające unikanie kontaktu wzrokowego
między ofiarami a sprawcami, również w trakcie
składania zeznań, dzięki zastosowaniu odpowiednich
środków, w tym technologi komunikacyjnych;
b) środki służące temu, by ofiara mogła zostać
przesłuchana pod jej nieobecność na sali sądowej, w
szczególności dzięki wykorzystaniu odpowiednich
technologi komunikacyjnych;
c) środki pozwalające uniknąć zbędnych pytań
dotyczących życia prywatnego ofiary, niezwiązanych z
przestępstwem; oraz
d) środki umożliwiające przeprowadzenie
przesłuchania bez obecności publiczności.
Art. 24 Prawo do ochrony dzieci będących ofiarami podczas N
Cel przepisu jest


postępowania karnego

realizowany przez art.
1. Jeżeli ofiarą jest dziecko, państwa członkowskie – w
147, 185a, 185b, 390
uzupełnieniu środków przewidzianych w art. 23 –

§ 2 k.p.k. oraz art. 99
zapewniają, by:

k.r.o.
a) w toku postępowania przygotowawczego wszystkie


przesłuchania dziecka będącego ofiarą mogły być


utrwalane audiowizualnie, a te utrwalone audiowizualnie

przesłuchania mogły zostać wykorzystane jako dowód w

postępowaniu karnym;


20