Rządowy projekt ustawy o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej

terminu powstania obowiązku podatkowego z podatkiem od towarów i usług),
− zwiększenie dostępu do orzeczeń sądowych (zmiany mające na celu
doprecyzowanie pojęcia informacji publicznej w tym zakresie),
− ułatwienia w zakresie podatku akcyzowego (m.in. wprowadzenie na gruncie
podatku akcyzowego „Wiążącej informacji akcyzowej”, umożliwiającej uzyskanie
wiążącej organy podatkowe informacji w zakresie klasyfikacji taryfowej oraz
rodzaju wyrobu akcyzowego).
Omówienie proponowanych zmian:
1. Zmiana w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (art. 1 projektu
ustawy)
Przewiduje się zmianę art. 229 § 1 Kodeksu pracy. W projektowanej zmianie:
1) pozostawiono niezmienioną treść pierwszego zdania, oznaczając ją jako § 1
(zarówno z obecnej, jak i projektowanej treści tego przepisu wynika, że badaniom
wstępnym podlegają osoby przyjmowane do pracy, pracownicy młodociani
przenoszeni na inne stanowiska oraz pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy,
na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe),
2) dodano § 11, w którym:
a) w pkt 1 zapisano dotychczasowe drugie zdanie z art. 229 § 1, z którego wynika,
że badaniom wstępnym nie podlegają osoby przyjmowane ponownie do pracy
u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych
warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni
po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą,
b) w pkt 2 rozszerzono zwolnienie z wstępnych badań lekarskich na osoby
przyjmowane do pracy u nowego pracodawcy – w przypadku jeżeli przedstawią
aktualne orzeczenie lekarskie (uzyskane na podstawie skierowania wydanego
przez poprzedniego pracodawcę), stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy
w warunkach środowiska pracy odpowiadających warunkom występującym na
nowym stanowisku pracy. Oznacza to, że nowy pracodawca nie będzie musiał
kierować osoby przyjmowanej do pracy na wstępne badania lekarskie, jeżeli
osoba ta przedstawi orzeczenie lekarskie odnoszące się do stanowiska pracy
u poprzedniego pracodawcy i na stanowisku tym występowały czynniki
środowiska pracy takie same jak u nowego pracodawcy, a poziom tych czynników
w środowisku pracy był co najmniej taki jak na nowym stanowisku pracy.
5
Podobnie jak w przypadku ponownego podejmowania pracy u tego samego
pracodawcy przyjęto, że również w przypadku podejmowania pracy u nowego
pracodawcy umowa o pracę powinna być zawarta w ciągu 30 dni od rozwiązania
(wygaśnięcia) poprzedniej umowy, aby przyjmowana do pracy osoba była
zwolniona ze wstępnych badań lekarskich.
Przy podejmowaniu decyzji o zwolnieniu z wstępnych badań lekarskich osoby
przyjmowanej do pracy u nowego pracodawcy istotne będzie porównanie
warunków pracy w nowym miejscu pracy z warunkami pracy wykonywanej
u poprzedniego pracodawcy (bez względu na nazwę stanowiska pracy). W celu
umożliwienia takiego porównania i zwolnienia z wstępnych badań lekarskich
osób przyjmowanych do pracy u nowego pracodawcy niezbędna będzie
odpowiednia zmiana przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki
Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich
pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz
orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
w sprawie profilaktycznych badań lekarskich pracowników, wydanego na
podstawie art. 229 § 8 Kodeksu pracy.
Ze zwolnienia z wstępnych badań lekarskich nie będą korzystały osoby
przyjmowane przez nowego pracodawcę do wykonywania prac szczególnie
niebezpiecznych. Do prac szczególnie niebezpiecznych zaliczamy prace
stwarzające duże zagrożenia wypadkami przy pracy lub chorobami zawodowymi,
takie jak: prace na wysokości, prace w warunkach narażenia na działanie
substancji chemicznych (w tym o działaniu rakotwórczym lub mutagennym),
prace w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych,
roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez
wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części, prace w zbiornikach, kanałach,
wnętrzach urządzeń technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach
zamkniętych. Wykonywanie takich prac nawet przez krótki czas może być
przyczyną pogorszenia stanu zdrowia i wystąpienia przeciwwskazań do
zatrudnienia przy określonych pracach. Dlatego w przypadku wykonywania prac
szczególnie niebezpiecznych bardzo ważna jest kontrola stanu zdrowia
wykonywana z odpowiednią częstotliwością.
6
Projektowana ustawa przewiduje także przepis przejściowy, zgodnie z którym
przepisów art. 229 § 11 pkt 2 Kodeksu pracy, w brzmieniu nadanym w art. 1, nie stosuje
się do orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy wydanych
przed dniem wejścia w życie ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym tą
ustawą.
Jak wspomniano wyżej, dla zapewnienia możliwości realizacji projektowanego przepisu
art. 229 § 11 pkt 2 Kodeksu pracy niezbędna będzie odpowiednia zmiana przepisów ww.
rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r., wydanego
na podstawie art. 229 § 8 Kodeksu pracy.
2. Zmiany w ustawie z dnia 19 marca 2004 r. – Prawo celne i w ustawie z dnia
30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych (art. 2 i art. 21 projektu ustawy)
Obecnie świadectwa niepreferencyjne (tzw. zwykłe, uniwersalne) są wystawiane
w Polsce wyłącznie w 146 jednostkach organizacyjnych Służby Celnej. Świadectwa te
wydawane są w liczbie około 250 tys. sztuk rocznie. Duże rozdrobnienie i rozproszenie
podmiotów gospodarczych powoduje zróżnicowane zapotrzebowanie na te dokumenty
w różnych regionach kraju. W celu zapewnienia możliwości wyboru przez eksportera
miejsca uzyskania świadectwa i ułatwienia dostępu do tej usługi, projekt ustawy
w zmienianym art. 10 ustawy – Prawo celne zapewnia podstawę prawną do przyznania
kompetencji w zakresie wydawania niepreferencyjnych świadectw pochodzenia
również innym podmiotom. Proponowana zmiana jest rozwiązaniem stosowanym przez
wiele krajów UE. Biorąc pod uwagę pozycję i cele samorządu gospodarczego w Polsce,
podmiotem upoważnionym do wystawiania tych dokumentów byłaby Krajowa Izba
Gospodarcza, która działa przez 27 oddziałów na terenie kraju (projektowany art. 12 w
ust. 4 pkt 5 ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych).
3. Zmiany w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych i w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób
prawnych (art. 3 i art. 4 projektu ustawy)
1) zastąpienie obecnego systemu rozliczania podatku dochodowego z tytułu
użytkowania pojazdu służbowego do celów prywatnych systemem ryczałtowym
Świadczenie związane z nieodpłatnym korzystaniem przez pracownika z samochodu
służbowego do celów prywatnych podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od
osób fizycznych. W obowiązującym bowiem stanie prawnym, na podstawie art. 11
7
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanej dalej „ustawą PIT”,
przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku
kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń
w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Wartość nieodpłatnych świadczeń
polegających na udostępnieniu samochodu do celów prywatnych ustala się:
a) jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności
gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych
odbiorców,
b) jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi zakupione – według cen zakupu,
c) w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy
świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju
i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu
i miejsca udostępnienia.
Mimo że istnieją zasady ustalania wartości tego świadczenia, zgłaszane są problemy co
do prawidłowego określenia skutków podatkowych związanych z wykorzystywaniem
przez pracowników samochodu służbowego do celów prywatnych. Często przyjmuje
się, że wartość świadczenia, jakie otrzymuje pracownik z tytułu użytkowania pojazdu
służbowego do celów prywatnych, powinna bazować na koszcie wynajmu takiego
samego pojazdu w wypożyczalni samochodów i taka wartość powinna stanowić
podstawę opodatkowania. W wyniku braku precyzyjnych i prostych przepisów w tym
zakresie wiele osób narażonych jest na ryzyko podatkowe. Wiąże się to też
z dodatkowymi obowiązkami dla przedsiębiorcy z tytułu ustalenia właściwej stawki
wynajmu dla danego pojazdu i ewidencją przebiegu. W konsekwencji sprzyja to
nieujawnianiu takiej czynności do celów podatkowych.
Proponuje się zatem rozwiązanie polegające na określeniu wartości tego świadczenia,
co pozwoli uniknąć wątpliwości co do sposobu ustalenia przychodu z tego tytułu.
Wartość pieniężną nieodpłatnego świadczenia przysługującego pracownikowi z tytułu
wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych ustala się w wysokości
250 zł miesięcznie dla samochodów o pojemności silnika do 1600 cm3 – co przy stawce
podatkowej 18% oznacza kwotę 45 zł zryczałtowanego miesięcznego podatku,
natomiast 400 zł miesięcznie dla samochodów o pojemności silnika powyżej 1600 cm3
– czyli 72 zł zryczałtowanego miesięcznego podatku. W przypadku wykorzystywania
samochodu służbowego do celów prywatnych przez część miesiąca wartość
8
świadczenia ustalana będzie za każdy dzień wykorzystywania samochodu do celów
prywatnych – w wysokości 1/30 ww. kwot.
2) uproszczenie rozliczeń podatkowych, w przypadku gdy przyjmowanie zaliczek
rejestrowane jest za pośrednictwem kasy rejestrującej
Obecnie, zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
oraz art. 12 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do przychodów
z działalności gospodarczej nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych
należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych
okresach sprawozdawczych. Pobrane zaliczki nie stanowią zatem przychodu w podatku
dochodowym w danym okresie sprawozdawczym. Natomiast dla podatku od towarów
i usług każda zaliczka stanowi podstawę opodatkowania, w ciągu 7 dni od daty jej
pobrania.
Przedsiębiorcy ewidencjonujący obrót za pomocą kas fiskalnych z jednej strony mają
obowiązek zaewidencjonować pobraną zaliczkę na poczet wykonania usługi czy
sprzedaży towaru, a jednocześnie zaliczka ta nie stanowi przychodu w podatku
dochodowym. Problem jest szczególnie kłopotliwy dla firm wykonujących usługi
o stosunkowo niewielkiej wartości, przy których zwyczajowo pobiera się zaliczki,
np. usługi optyczne, remontowo-budowlane, fotograficzne, motoryzacyjne, pralnicze
i wiele innych naprawczych. Sytuacja ta powoduje, że często, zwłaszcza na przełomie
miesiąca, podatnik musi odrębnie rozliczać obrót kasowy dla celów VAT i podatku
dochodowego. Wymaga to prowadzenia odrębnej ewidencji przyjętych zaliczek, o które
należy pomniejszać obrót kasowy. W kolejnym miesiącu, jeżeli usługa zostanie
wykonana, prowadzona ewidencja dla podatku dochodowego powinna zostać
skorygowana o zrealizowane zaliczki. Rodzi to wiele problemów i ryzyko pomyłek.
W celu uproszczenia rozliczeń podatkowych w takiej sytuacji proponuje się
umożliwienie podatnikom dokonania wyboru innej formy rozliczania wpłat uzyskanych
na poczet dostawy towarów i usług, które zostaną zrealizowane w okresach
późniejszych. Propozycja zmian w art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych oraz w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych polega na
wprowadzeniu rozwiązań, na podstawie których w przypadku pobrania wpłat na poczet
dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach
sprawozdawczych, podlegających ewidencjonowaniu przy zastosowaniu kas
rejestrujących, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług, za datę
9