Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o stowarzyszeniach

Druk nr 246


Warszawa, 20 stycznia 2012 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja




Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej


Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

-
o
zmianie
ustawy
-
Prawo
o stowarzyszeniach.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Roberta Biedronia.



(-) Maciej Banaszak; (-) Piotr Paweł Bauć; (-) Robert Biedroń; (-) Bartłomiej
Bodio; (-) Jerzy Borkowski; (-) Artur Bramora; (-) Jan Cedzyński; (-) Piotr
Chmielowski; (-) Artur Dębski; (-) Marek Domaracki; (-) Dariusz Cezar
Dziadzio; (-) Wincenty Elsner; (-) Artur Górczyński; (-) Michał Kabaciński;
(-) Adam Kępiński; (-) Krzysztof Kłosowski; (-) Henryk Kmiecik;
(-) Roman Kotliński; (-) Łukasz Krupa; (-) Jacek Kwiatkowski; (-) Andrzej
Lewandowski;
(-) Tomasz
Makowski;
(-) Małgorzata
Marcinkiewicz;
(-) Jacek Najder; (-) Wanda Nowicka; (-) Janusz Palikot; (-) Wojciech
Penkalski; (-) Zofia Popiołek; (-) Marek Poznański; (-) Andrzej Rozenek;
(-) Adam Rybakowicz; (-) Armand Kamil Ryfiński; (-) Marek Stolarski;
(-) Halina Szymiec-Raczyńska; (-) Maciej Wydrzyński.

projekt

Ustawa z dnia ……. 2012 r.
o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach

Art. 1.
W ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 roku – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104;
z 1990 r. Nr 14, poz. 86, Nr 51, poz. 297, Nr 65, poz. 385; z 1996 r. Nr 27, poz. 118; z 1997 r.
Nr 121, poz. 769; z 1998 r. Nr 106, poz. 668; z 2003 r. Nr 96, poz. 874, Nr 179, poz. 1750; z
2004 r. Nr 102, poz. 1055; z 2007 r. Nr 112, poz. 766; z 2011 r. Nr 112, poz. 654) wprowadza
się następujące zmiany:
1) w artykule 10 ust. 1 pkt. 6 otrzymuje brzmienie:
,,6) sposób reprezentowania stowarzyszenia, a w szczególności zaciągania zobowiązań
majątkowych, a także warunki ważności jego uchwał,”
2) w artykule 42 po ustępie 2 dodaje się ustępy 3-7 w brzmieniu:
,,3. Współwłasność członków stowarzyszenia jest współwłasnością łączną.
4. Członek stowarzyszenia nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku członków
stowarzyszenia, ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku.
5. W czasie trwania stowarzyszenia członek stowarzyszenia nie może domagać się podziału
majątku wspólnego członków stowarzyszenia.
6. W czasie trwania stowarzyszenia wierzyciel członka stowarzyszenia nie może żądać
zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku członków stowarzyszenia, ani z udziału w
poszczególnych składnikach tego majątku.
7. Za zobowiązania stowarzyszenia członkowie stowarzyszenia odpowiadają solidarnie.”
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.








1


Uzasadnienie

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach ma na celu uregulowanie statusu
majątkowego stowarzyszeń zwykłych oraz kwestii reprezentacji tychże stowarzyszeń przy
zaciąganiu zobowiązań majątkowych. Poprzez zaś uporządkowanie tych kwestii ma na celu
umocnienie i upowszechnienie tej formy realizacji obywatelskiej wolności zrzeszania się w
uproszczonej formie prawnej stowarzyszenia zwykłego.
W wyniku wprowadzenia zmian w ustawie:
-
współwłasność
członków
stowarzyszenia
przybierze
charakter
cywilnoprawnej
współwłasności łącznej;
- uregulowana zostanie w sposób wyraźny odpowiedzialności członków stowarzyszenia za
zobowiązania związane z działalnością stowarzyszenia zwykłego i ograniczona zostanie
możliwość dochodzenia roszczeń wierzycieli członków stowarzyszenia z udziału członków
stowarzyszenia
we
wspólnym
majątku
członków
stowarzyszenia
oraz
udziału
w poszczególnych składnikach majątku stowarzyszenia;
- przedstawiciel reprezentujący stowarzyszenie zwykłe uzyska możliwość zaciągania w jego
imieniu zobowiązań majątkowych bez konieczności udzielania mu odrębnych pełnomocnictw
przez wszystkich członków stowarzyszenia
Obecnie istniejąca regulacja ustawy z dnia 30 kwietnia 1989 roku jest wysoce
niezadowalająca. Na skutek, z jednej strony, wadliwego sformułowania przepisu dotyczącego
reprezentacji stowarzyszenia, a z drugiej strony pominięcia przez ustawodawcę kwestii
uregulowania statusu prawnego środków pieniężnych gromadzonych przez członków
stowarzyszenia zwykłego i nabywanych na cele działalności stowarzyszenia rzeczy i praw
majątkowych stowarzyszenia zwykłe są formą działalności społecznej o charakterze
epizodycznym, jeżeli chodzi o częstość ich tworzenia i czas trwania.
Paradoksalnie znacznie popularniejsza jest bardziej skomplikowana forma stowarzyszeń
zarejestrowanych w KRS.
Wadliwa regulacja prawna uniemożliwia, bowiem wykorzystanie formy stowarzyszeń
zwykłych do osiągania celów zrzeszenia w formie uproszczonej i odformalizowanej, co do
sposobu założenia oraz zasad prowadzenia działalności.
Dzieje się tak, mimo, że stowarzyszenie zwykłe, jako forma uproszczona, zarówno, co do
formy zalegalizowania działalności, jak pod względem organizacyjnym, z założenia powinny

2
występować bardziej powszechnie od stowarzyszeń działających w formie stowarzyszeń
zarejestrowanych.
W wyniku wspomnianych wad uregulowania prawnego stowarzyszenia zwykłe napotykają w
swej bieżącej działalności na przeszkody tak uciążliwe, że ta forma zrzeszania się jest
odrzucana przez osoby pragnące zaangażować się w działalność społeczną, jako
niepraktyczna..
Pierwszy problem to wadliwe uregulowanie w ustawie – Prawo o stowarzyszeniach kwestii
reprezentacji stowarzyszenia zwykłego. Do zagadnienia tego odnosi się artykuł 40 ustęp 2
ustawy rozpatrywany w związku artykułem 10 ust. 1 pkt. 6 ustawy.
Artykuł 40 wskazuje, że osoby pragnące założyć stowarzyszenie zwykłe uchwalają regulamin
działalności tegoż stowarzyszenia, określając w szczególności jego nazwę, cel, teren i środki
działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie.
Tym samym przedstawiciel ma prawo reprezentowania stowarzyszenia zwykłego. Na skutek
wadliwego sformułowania treści artykułu 10 ust. 1 pkt 6 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach
przedstawiciel nie może jednak zaciągać w imieniu stowarzyszenia zobowiązań
majątkowych. Przepis ten, choć, w założeniu swym, odnosi się jedynie do wskazania
elementów statutu stowarzyszenia zarejestrowanego, dokonuje na użytek ustawy – Prawo o
stowarzyszeniach niezamierzonej przez ustawodawcę modyfikacji znaczenia pojęcia
reprezentowanie.
Zarówno w języku potocznym, jak i prawnym oraz języku doktryny prawa zakres pojęcia
reprezentowanie obejmuje występowanie w czyimś imieniu, bycie przedstawicielem, składanie
w czyimś imieniu oświadczeń. W znaczeniu prawnym ,,reprezentowanie” obejmuje składanie
oświadczeń woli w czyimś imieniu, obejmuje także umocowanie do zaciągania zobowiązań
majątkowych (tak na przykład w ustawie - Kodeks spółek handlowych)
Ustawa – Prawo o stowarzyszeniach w artykule 10 ust. 1 pkt. 6 zgodnie z jednolitą
opinią doktryny (H. Izdebski, Fundacje i stowarzyszenia. Teksty i objaśnienia ze szczególnym
uwzględnieniem zagadnień prowadzenia działalności gospodarczej, Warszawa, 1995, P.
Suski, Stowarzyszenia w prawie polskim, Warszawa, 2002, P. Sarnecki, Prawo o
stowarzyszeniach, Komentarz, Zakamycze, 2002) i orzecznictwa (postanowienie Sądu
Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 października 2001 roku - I Aca 214/01, Orzecznictwo
Sądów Apelacyjnych, 2003, Nr 1, poz. 1) wyłącza z zakresu pojęciowego terminu
ustawowego ,,reprezentowanie” zaciąganie zobowiązań majątkowych. Dokonuje, bowiem,
poprzez użycie sformułowania sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz zaciągania
zobowiązań majątkowych, wyłączenia z zakresu reprezentowania - zaciągania zobowiązań

3
majątkowych. Zaciąganie zobowiązań majątkowych zostało, bowiem użyte obok
reprezentowanie, a nie jako jego część składowa.
Najprawdopodobniej
taki
sposób
sformułowania
przepisu
miał
służyć
wyszczególnieniu w treści statutu zaciągania zobowiązań majątkowych, jako kwestii
wymagającej szczególnej regulacji statutowej (Sylwester Ślusarczyk, Stowarzyszenie zwykłe –
zaniedbany segment społeczeństwa obywatelskiego. Regulacja prawna, jej wady i drogi
naprawy.” w: ,,,,Nowy Lewiatan” w poszukiwaniu lepszego państwa”, Kielce, 2007). Tym
niemniej, zgodnie z dyrektywami wykładni w obrębie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach
pojęcie reprezentowanie nie obejmuje zaciągania zobowiązań majątkowych.
Ponieważ zaś artykuł 40 ustęp 2 odnosząc się do przedstawiciela stowarzyszenia
zwykłego, używa określenia reprezentowanie, to przyjmuje się, że w ustawie – Prawo o
stowarzyszeniach zakres jego umocowania nie obejmuje zaciągania zobowiązań
majątkowych.
Tym samym dla zaciągnięcia zobowiązania majątkowego w imieniu stowarzyszenia
zwykłego w obecnym stanie prawnym konieczne jest dodatkowe udzielanie przez wszystkich
członków stowarzyszenia zwykłego osobie reprezentującej stowarzyszenie lub innej osobie
pełnomocnictw do składania oświadczeń o zaciąganiu zobowiązań majątkowych w imieniu
stowarzyszenia. Innym, alternatywnym, ale jeszcze bardziej niedogodnym praktycznie
sposobem zaciągania zobowiązań przez stowarzyszenie zwykłe jest uczestnictwo w czynności
prawnej wszystkich członków stowarzyszenia. Stan taki jest nie tylko nieracjonalny, ale
również praktycznie niezwykle niedogodny i komplikujący prowadzenie bieżącej działalności
stowarzyszenia zwykłego, z czym zawsze wiąże się zaciąganie zobowiązań majątkowych.
Drugi problem utrudniający, a niekiedy wręcz uniemożliwiający działalność
stowarzyszeń zwykłych to uregulowanie statusu prawnego rzeczy i praw majątkowych
nabywanych przez stowarzyszenia na cele jego działalności oraz zasad odpowiedzialności za
zobowiązania stowarzyszenia i za zobowiązania członków stowarzyszenia. Stowarzyszenia te
mogą pozyskiwać na swoją działalność środki ze składek członkowskich, jednak brak jest w
ustawie – Prawo o stowarzyszeniach określenia, jakiego rodzaju prawa przysługują członkom
stowarzyszenia do tychże składek oraz do rzeczy i praw majątkowych nabywanych w zamian
za środki pozyskane ze składek.
Wobec braku odmiennego uregulowania w ustawie – Prawo o stowarzyszeniach do
składek oraz rzeczy i praw majątkowych nabytych na cele działalności stowarzyszenia stosuje
się przepisy ustawy – Kodeks cywilny o współwłasności w częściach ułamkowych.

4