Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o stowarzyszeniach

Jest to forma w żaden sposób nieprzystająca do specyfiki działania stowarzyszenia
zwykłego, komplikująca działalność stowarzyszenia i nie uwzględniająca zmiennego składu
osobowego stowarzyszenia i osobistego charakteru więzi łączących członków stowarzyszenia.
Istniejący obecnie stan prawny umożliwia w każdym momencie żądanie przez członka
stowarzyszenia zwykłego zniesienia współwłasności rzeczy i praw majątkowych nabytych
przez stowarzyszenie zwykłe, co z łatwością może kompletnie zdezorganizować działalność
stowarzyszenia. Ponadto stosunki własności dotyczące poszczególnych rzeczy i praw
majątkowych komplikowane są przez zmienny w czasie skład osobowy stowarzyszenia, w
wyniku, czego każdy składnik majątkowy może być współwłasnością różnych osób w
różnych proporcjach.
Wreszcie wobec braku przepisów ustawy – Prawo o stowarzyszeniach normujących
zagadnienie odpowiedzialności członków stowarzyszenia za zobowiązania zaciągane przez
stowarzyszenie
oraz
odpowiedzialności
za
zobowiązania
majątkowe
członków
stowarzyszenia środkami pieniężnymi pochodzącymi ze składek, rzeczami i prawami
nabywanymi na cele działalności stowarzyszenia; jest regulowane według zasad ogólnych
odpowiedzialności za zobowiązania zawartych w ustawie - Kodeks cywilny.
W przypadku odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez stowarzyszenie,
jest to odpowiedzialność osobista członków, ewentualnie członka stowarzyszenia całym ich
majątkiem. Co do charakteru tej odpowiedzialności należy stwierdzić, że zastosowanie mają
przepisy ogólne kodeksu cywilnego o zobowiązaniach uzależnione od podzielnego lub
niepodzielnego charakteru świadczeń stron (art. 379-383 ustawy – Kodeks cywilny).
Jeżeli zaś chodzi o odpowiedzialność za zobowiązania członków stowarzyszenia, to
wobec faktu, że współwłasność członków stowarzyszenia zwykłego ma charakter
współwłasności w częściach ułamkowych, wierzyciele mogą kierować egzekucję
bezpośrednio do udziałów członka stowarzyszenia w środkach pieniężnych, rzeczach i
prawach majątkowych nabytych na cele działalności stowarzyszenia. Rodzi to
niebezpieczeństwo całkowitej dezorganizacji działalności stowarzyszenia na skutek egzekucji
wszczynanych z udziałów poszczególnych członków stowarzyszenia.
Proponowane zmiany mają na celu zaradzenie wskazanym niedogodnościom.
1. W artykule 10 ust. 1 pkt 6 poprzednie brzmienie przepisu:
,,6)
sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań
majątkowych, a także warunki ważności jego uchwał,”
zastąpił przepis w brzmieniu:

5
,,6)
sposób reprezentowania stowarzyszenia, a w szczególności zaciągania
zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności jego uchwał,”
W wyniku zmiany, przy zachowaniu dotychczasowego katalogu spraw, jakie powinny
stosownie do treści artykułu 10 ust. 1 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach zostać uregulowane
w statucie stowarzyszenia, włączono w sposób wyraźny do zakresu pojęcia reprezentowanie
również zaciąganie zobowiązań majątkowych.
Tym samym stosownie do treści artykułu 40 ust 2 ustawy przedstawiciel stowarzyszenia
zwykłego zyska z mocy ustawy umocowanie do zaciągania zobowiązań majątkowych w
imieniu stowarzyszenia. Uprości to i ułatwi działalność stowarzyszeń zwykłych, w
najbardziej podstawowych kwestiach bieżącej działalności wskazując osobę umocowaną z
mocy ustawy do zaciągania zobowiązań w imieniu stowarzyszenia. Zlikwidowany zostanie
istniejący obecnie nieracjonalny i niepraktyczny podział na uprawnień przedstawiciela na
prawo do reprezentowania stowarzyszenia (przysługujący z mocy ustawy) i uprawnienie do
zaciągania zobowiązań majątkowych (przysługujące mu tylko pod warunkiem udzielenia
pełnomocnictw przez członków stowarzyszenia).
2. W artykule 42 zaproponowano dodanie po ustępie 2 ustępów 3-7 w brzmieniu:
,,3. Współwłasność członków stowarzyszenia jest współwłasnością łączną.
4. Członek stowarzyszenia nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku członków
stowarzyszenia, ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku.
5. W czasie trwania stowarzyszenia członek stowarzyszenia nie może domagać się podziału
majątku wspólnego członków stowarzyszenia.
6. W czasie trwania stowarzyszenia wierzyciel członka stowarzyszenia nie może żądać
zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku członków stowarzyszenia, ani z udziału w
poszczególnych składnikach tego majątku.
7. Za zobowiązania stowarzyszenia członkowie stowarzyszenia odpowiadają solidarnie.”
Proponowane zmiany mają na celu zastosowanie dla określenia charakteru prawnego
współwłasności członków stowarzyszenia zwykłego i zasad odpowiedzialności za
zobowiązania związane z działalnością stowarzyszenia i za zobowiązania członków
stowarzyszenia nie związane z jego działalnością, wedle zasad analogicznych do zasad
obowiązujących w spółkach cywilnych.
Ustęp 3 przyznaje współwłasności członków stowarzyszenia charakter współwłasności
łącznej. W ten sposób zostanie umocniona odrębność majątkowa majątku przeznaczonego na
cele działalności stowarzyszenia w stosunku do majątków osobistych członków
stowarzyszenia. Zastosowanie konstrukcji własności łącznej, ma na celu uwzględnienie

6
charakteru więzi osobistych i zaufania, jakie łączą ze sobą między sobą członków
niewielkiego z reguły stowarzyszenia zwykłego. Ponadto za takim charakterem
współwłasności w stowarzyszeniach przemawia założona w konstrukcji stowarzyszenia
trwałość jego funkcjonowania i zmienność jego składu osobowego, jak również
niezarobkowy cel stowarzyszenia. Zastosowanie konstrukcji własności łącznej wraz z
zawartymi w ustępie 4 i 5 ograniczeniami w możliwości dysponowania przez członka
udziałem w majątku wspólnym członków stowarzyszenia oraz z poszczególnych składnikach
tego majątku i w prawie żądania podziału majątku wspólnego członków stowarzyszenia
pozwala na ustabilizowanie sytuacji majątkowej stowarzyszenia jako formy organizacji
działalności społecznej i zapewnia mu podstawę materialną dla kontynuowania swej
działalności.
Ustępy 6 i 7 określają zasady odpowiedzialności za zobowiązania stowarzyszenia oraz za
zobowiązania członków stowarzyszenia.
Zgodnie z ustępem 6 wykluczone będzie domaganie się w czasie trwania stowarzyszenia,
przez wierzyciela członka stowarzyszenia zaspokojenia jego pretensji z udziału członka w
majątku wspólnym członków stowarzyszenia, a także z udziału w poszczególnych
składnikach tego majątku. Podobnie jak ustępy 4 i 5 służy on zabezpieczeniu podstawy
materialnej działalności stowarzyszenia przed egzekwowaniem z niego roszczeń nie
związanych w żaden sposób z działalnością stowarzyszenia. Jest to również konsekwencja
ujęcia współwłasności członków stowarzyszenia, jako współwłasności łącznej, gdzie w czasie
trwania
stowarzyszenia,
nie
wyodrębnia
się
prawnie
udziałów
poszczególnych
współwłaścicieli. Zasadność tego rodzaju uregulowania jest wzmacniana niezarobkowym
profilem działalności stowarzyszeń oraz daleko idącymi ograniczeniami w zdobywaniu przez
stowarzyszenie zwykłe środków na działalność (niemożność prowadzenia działalności
gospodarczej, otrzymywania spadków, darowizn i korzystania z ofiarności publicznej).
Należy zwrócić uwagę, że działalność stowarzyszenia zwykłego może być finansowana
wyłącznie ze składek członkowskich o, siłą rzeczy, niewielkiej wysokości. Tym bardziej,
zatem środki te powinny być chronione przez roszczeniami wierzycieli członków
stowarzyszenia.
Ustęp 7 z kolei reguluje kwestię odpowiedzialności członków stowarzyszenia za
zobowiązania stowarzyszenia. Wprowadzono tu zasadę odpowiedzialności solidarnej
członków stowarzyszenia zwykłego za zobowiązania stowarzyszenia. Uregulowanie to nie
jest całkowitym novum.

7
Uregulowanie to ma na celu zabezpieczenie interesów wierzycieli stowarzyszenia. Z uwagi,
bowiem na wskazane ograniczenia w możliwości pozyskiwania przez stowarzyszenie zwykłe
środków majątkowych, uzyskanie przez nich zaspokojenia z majątku stowarzyszenia jest
mocno wątpliwe. Ponadto zastosowanie dla współwłasności członków stowarzyszenia
zwykłego konstrukcji współwłasności łącznej, gdzie udziały poszczególnych członków
stowarzyszenia nie ulegają w czasie trwania stowarzyszenia prawnemu wyodrębnieniu,
uniemożliwia zastosowanie ogólnych zasad odpowiedzialności i wymaga zastosowania
odpowiedzialności solidarnej członków stowarzyszenia.
Projekt ustawy nie pociąga za sobą obciążenia budżetu państwa, ani budżetów jednostek
samorządu terytorialnego.
Projekt ustawy nie wymaga wydania aktów wykonawczych, ani zmian w istniejących aktach
wykonawczych.
Przedmiot regulacji projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej

8
Warszawa, 6 lutego 2012 r.
BAS-WAPEiM-201/12
Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej
Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Robert Biedroń)
Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:
1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy przewiduje zmianę artykułów 10 i 42 ustawy z dnia 7
kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz.
855, ze zmianami). Proponowane przepisy regulują zasady reprezentacji
stowarzyszenia przy zaciąganiu zobowiązań majątkowych, stanowią, że
współwłasność członków stowarzyszenia jest współwłasnością łączną oraz
określają zasady rozporządzania udziałem w tej współwłasności.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.
2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje kwestii, o których mowa w
projekcie ustawy.
3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przepisy projektu nie należą do materii regulacji prawa Unii
Europejskiej.