Rządowy projekt ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług

mieć  jedynie czasowy charakter, i dotyczyć  wyłącznie  przypadków  określonych 
w przepisie upoważniającym. 
W  konsekwencji  powyższego,  dotychczas  minister  właściwy  do  spraw  finansów 
publicznych,  w  porozumieniu  z  ministrem  właściwym  do  spraw  gospodarki, po 
zasięgnięciu  opinii  Prezesa  Urzędu  Ochrony Konkurencji i Konsumentów,  wydawał 
rozporządzenia  mające  m.in.  na  celu  okresowe  zawieszenie  obowiązków 
informacyjnych przedsiębiorców w zakresie: 
1)  bezpośredniego oznaczania ceną towarów przeznaczonych do sprzedaży detalicznej, 
które ze swej natury nie  mogą  być  tak  oznaczone  lub  w  przypadku,  których  takie 
oznaczenie nie miałoby znaczenia dla kupujących oraz 
2)  uwidaczniania  cen  jednostkowych  towarów  przeznaczonych  do  sprzedaży 
w zestawach (kompletach).  
Przedsiębiorcy  powinni  być  jednak  bezterminowo zwolnieni z obowiązków,  które  są 
niewykonalne bądź nie mają znaczenia dla osób kupujących towary.  
Z  powyższych  względów  zaproponowano  zmianę  redakcji  przepisu  upoważniającego 
zawartego w art. 4 ust. 3 projektowanej ustawy  w taki sposób,  aby przepisy te nie 
wywoływały  stanu  niepewności  prawnej,  w  szczególności  co  do  zakresu  i  rodzaju 
obowiązków informacyjnych nałożonych na przedsiębiorców w zakresie cen.  
Zaproponowane  w  projektowanej  ustawie  rozwiązania  wpisują  się  w  działania 
deregulacyjne  rządu,  mające  na  celu  w  szczególności  eliminację  z  obrotu  prawnego 
zbędnych  dla  przedsiębiorców  obciążeń  oraz  uproszczenie  i  uporządkowanie  stanu 
prawnego.  
Wykazanie różnic między dotychczasowym i proponowanym stanem prawnym  
W proponowanym stanie prawnym zmianie ulegnie zakres przedmiotowy ustawy 
regulującej kwestie cen, z uwagi na odstąpienie od zamieszczenia w niej:  
1) obowiązku indywidualnego oznaczania towarów – tzw. metkowania;  
2) przepisu upoważniającego Radę Ministrów do określenia wykazu;  
3) upoważnienia  ministra  właściwego  do  spraw  finansów  publicznych  do  określenia 
w drodze rozporządzenia cen urzędowych i marż handlowych urzędowych na towary 
i usługi określone w wykazie;  
4) upoważnienia  organów  stanowiących  jednostek  samorządu  terytorialnego  do 
ustalania  cen  urzędowych  za  usługi  przewozowe  w  publicznym  transporcie 
3 
 
zbiorowym w zakresie zadania o charakterze  użyteczności  publicznej  oraz 
upoważnienie  rady  gminy  do  określenia  cen  urzędowych  oraz  stawek  taryfowych 
obowiązujących przy przewozie taksówkami na terenie gminy. 
Ad. 1. Dotychczasowy sposób informowania o cenach, tj. naklejanie cen na 
poszczególne  towary  albo  na  jednostkowe  opakowania,  w  których  te  towary  zostały 
umieszczone (tzw. metkowanie towaru),  powoduje  większe  zaangażowanie  personelu 
i w konsekwencji wzrost cen towarów – co jest oczywistą konsekwencją wykonywania 
dodatkowych  czynności  wymagających  dużego  nakładu  pracy.  Ponadto  przy 
indywidualnym  oznaczeniu  ceną  znacznej  ilości  towarów  oferowanych  do  sprzedaży 
(zmiana cen może okresowo dotyczyć nawet kilkuset asortymentów na poszczególnych 
stoiskach  branżowych)  wzrasta  ryzyko  pomyłek.  Indywidualne  oznaczanie  ceną  jest 
również  bardzo  uciążliwe  dla  mikroprzedsiębiorców,  którzy  nie  dysponują 
odpowiednimi systemami umożliwiającymi oznaczanie towarów kodami kreskowymi.  
Ad. 2.  Odstąpienie  od  zamieszczenia  w  ustawie  o  informowaniu o cenach towarów 
i usług  upoważnień  do  określenia  wykazu oraz cen poszczególnych  towarów 
zamieszczonych w  wykazie  nie oznacza,  że  kwestie  te  pozostaną  nieuregulowane. 
Zaproponowano, aby rozwiązania dotyczące ewentualnego reglamentowania rynku oraz 
ustalania  cen  na  towary  lub  usługi  mające  podstawowe  znaczenie  dla  kosztów 
utrzymania  konsumentów  znalazły  się  w  ustawach  dotyczących  stanów 
nadzwyczajnych, tj.:  
1)  ustawa z dnia  18  kwietnia  2002  r.  o  stanie  klęski  żywiołowej  (Dz.  U.  Nr  62, 
poz. 558, z późn. zm.); 
2)  ustawa  z  dnia  21  czerwca  2002  r.  o  stanie  wyjątkowym  (Dz.  U.  Nr  113,  poz.  985, 
z późn. zm.);  
3)  ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach 
Naczelnego  Dowódcy  Sił  Zbrojnych  i  zasadach  jego  podległości  konstytucyjnym 
organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 156, poz. 1301, z poźn. zm.). 
Przyjęcie  takiego  rozwiązania  nie tylko realizuje postanowienia art. 228 ust. 3 
Konstytucji, zgodnie z którym zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, 
w  jakim  mogą  zostać  ograniczone  wolności  i  prawa  człowieka  i  obywatela  w  czasie 
poszczególnych  stanów  nadzwyczajnych  określa  ustawa,  ale  także  zapewnia  spójność 
i czytelność  obowiązujących przepisów. Istotne jest,  że  ewentualne ograniczenia 
4 
 
swobodnego  uzgadniania  cen  będą  uregulowane  w  ustawie  dotyczącej  konkretnego 
stanu nadzwyczajnego, co zapewni  łatwy  dostęp  do  instrumentów prawnych, które 
mogą  znaleźć  zastosowanie  w sytuacji  wymagającej  szybkich  decyzji;  po drugie 
przyczyni  się  to  do  zapewnienia w jednym akcie (w  ramach danego stanu 
nadzwyczajnego) pełnego katalogu ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela 
oraz podmiotów gospodarczych.  
Ad.  3.  W  konsekwencji  odstąpienia  od  ustalania  cen  urzędowych  i  marż  handlowych 
urzędowych  na  jakiekolwiek  towary  i  usługi  minister  właściwy  do  spraw  finansów 
publicznych  przestanie  pełnić  funkcję  organu  administracji  odpowiedzialnego  za  ich 
ustalanie,  co  dotychczas  miało  swoje  uzasadnienie  jedynie  w  kontekście  obowiązku 
określonego  w  art.  4  ust.  3  ustawy  o  cenach  (przy czym,  jak  wskazano  powyżej, 
w trakcie  obowiązywania  ustawy  o  cenach  nie  zaistniała  potrzeba  wydania 
rozporządzenia na podstawie tego przepisu). Ponieważ, zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 11 
ustawy z dnia 4 września  1997  r.  o  działach  administracji  rządowej  (Dz. U. z 2007 r. 
Nr 65,  poz.  437,  z  późn.  zm.)  minister  właściwy  do  spraw  finansów publicznych 
odpowiada  na zasadach, w trybie i  w  granicach  określonych  odrębnymi  przepisami, 
w szczególności za ceny, a przepisy odrębne określające zakres tej właściwości zostają 
uchylone, to brak uzasadnienia, aby ww. przepis ustawy o działach nadal odnosił się do 
kompetencji ministra właściwego  do  spraw  finansów  publicznych.  Konsekwencją 
prawną takiego rozstrzygnięcia jest również wskazanie ministra właściwego do spraw 
gospodarki w porozumieniu z Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 
jako  organów  właściwych  do  wydania  rozporządzenia  określającego  sposób 
uwidaczniania cen towarów i usług. Zakres podmiotowy przepisu upoważniającego do 
wydania  ww.  rozporządzenia  został  określony  przez  wykreślenie  ministra  właściwego 
do spraw finansów publicznych, przy jednoczesnym pozostawieniu tych organów, które 
dotychczas współuczestniczyły w wydaniu rozporządzenia.  
Ad.  4.  Uprawnienia  organów  stanowiących  jednostek  samorządu  terytorialnego  do 
ustalania cen urzędowych za usługi przewozowe w publicznym transporcie zbiorowym 
w  zakresie  zadania  o  charakterze  użyteczności  publicznej  zostały  przeniesione  do 
ustawy  przedmiotowo  właściwej, tj. ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym 
transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13, z późn. zm.), a uprawnienie rady 
gminy  do  ustalania  cen  urzędowych  za  przewozy  taksówkami  na  terenie  gminy  oraz 
stawek  taryfowych  obowiązujących  przy  przewozie  osób  i  ładunków  taksówkami  do 
5 
 
ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1265 
oraz z 2013 r. poz. 21).  
Dodatkowo  w projektowanej ustawie zaproponowano podniesienie maksymalnej 
wysokości  kar  pieniężnych  za  niewykonywanie  obowiązków  informacyjnych 
dotyczących  cen.  Rozwiązanie  takie  jest  zgodne  z  dyrektywą  98/6/WE Parlamentu 
Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. w sprawie ochrony  konsumenta przez 
podawanie cen produktów oferowanych konsumentom. Na  państwa  członkowskie 
został  nałożony  wyraźny  obowiązek  ustanawiania  kar  za  naruszenie  przepisów 
krajowych  przyjętych  w  celu  stosowania ww. dyrektywy i jednoczesnego 
podejmowania wszelkich niezbędnych kroków w celu zapewnienia stosowania tych kar. 
Kary  te  muszą  być  skuteczne,  proporcjonalne  i  odstraszające  (art.  8  zdanie  2 ww. 
dyrektywy).  Podwyższenie  wysokości  górnej  granicy  kary  pieniężnej  ma  również  na 
celu  zwiększenie  poziomu  ochrony interesów ekonomicznych  konsumentów,  co jest 
uzasadnione także zakładanym zmniejszeniem (ograniczeniem) obciążeń nałożonych na 
przedsiębiorców w zakresie informowania o cenach towarów i usług w porównaniu do 
stanu  obecnego,  wynikającego  z  art. 12 ustawy z  dnia 5 lipca 2001 r. o  cenach 
i przepisów wykonawczych do tej ustawy. 
Zmiany zaproponowane w ustawach:  
1)  z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, 
poz. 759, z późn. zm.); 
2)  z dnia 10 lipca 2007 r. o  nawozach  i  nawożeniu  (Dz.  U.  Nr  147,  poz.  1033, 
z późn. zm.) 
–  mają  jedynie  charakter redakcyjny, polegają  m.in.  na  uchyleniu  przepisów 
odsyłających do nieaktualnych już przepisów ustawy o cenach lub zmianie redakcji tych 
odesłań, które powinny zostać uaktualnione;  
3)  z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 214, 
z późn. zm.) – w związku z odstąpieniem od regulacji przewidzianych w art. 4 i 8 oraz 
w art. 13 ustawy o cenach –  proponuje  się  uchylenie  pkt 14a w  ust. 1 art. 2, 
nakładającego  na  organy  kontroli  skarbowej  obowiązek  „badania  prawidłowości 
stosowania cen urzędowych i marż handlowych urzędowych w granicach i na zasadach 
określonych w odrębnych przepisach”, 
4)  z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. 
poz. 361, z późn. zm), 
6 
 
5)  z dnia 15  lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 
z 2011 r. Nr 74, poz. 397, z późn. zm)  
–  w  konsekwencji  odstąpienia  od  instytucji  zwrotu  kwot  nienależnych,  powstałych 
przez  stosowanie  cen  urzędowych  lub  marż  handlowych  urzędowych  z  naruszeniem 
przepisów ustawy o cenach proponuje się wykreślenie z negatywnego katalogu kosztów 
uzyskania przychodów  kwot dodatkowych, które zgodnie z przepisami o cenach, 
podlegają wpłaceniu do budżetu państwa, 
6)  z dnia 29 sierpnia 1997 r. –  Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, 
z późn.  zm.)  –  w  przepisie  określającym  zakres  wyłączeń  stosowania  Ordynacji 
podatkowej zaproponowano wykreślenie opłat za usługi, do których stosuje się przepisy 
o cenach.  
Zmiana  ta  wynika  z  faktu,  że  projektowana  ustawa  nie  zawiera  już  żadnej  podstawy 
kształtowania  cen  usług.  W  związku  z  tym,  bezprzedmiotowa  stała  się  również 
regulacja  dotycząca  wpłaty  do  budżetu  państwa  kwoty  nienależnej  związanej  ze 
stosowaniem przez przedsiębiorcę cen urzędowych lub marż handlowych z naruszeniem 
przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. z 2013 r. poz. 385), jak 
również  kwoty  dodatkowej  w  wysokości  150%  kwoty  należnej  w  przypadku 
stwierdzenia przez organ kontroli skarbowej, że kwota nienależna nie została zwrócona 
kupującemu  albo  wpłacona  do  budżetu  państwa.  Tym  samym  przepis  Ordynacji 
podatkowej wyłączający stosowanie tej ustawy do opłat za usługi, do których stosuje się 
przepisy o cenach, należy uchylić. 
7)  z dnia 20 maja 1971 r. –  Kodeks  wykroczeń,  w  art.  137  uchyla  się  § 1 dotyczący 
sankcji za  naruszenie  przepisów  o  obowiązku  uwidaczniania  cen  w  przedsiębiorstwie 
handlowym lub usługowym. Sankcja przewidziana w art. 137 § 1 Kodeksu wykroczeń, 
tj.  do  1500  zł  grzywny  albo  kara  nagany,  nie  realizuje  zaleceń  art.  8  dyrektywy 
98/6/WE,  zgodnie z  którym  „Państwa  Członkowskie  ustanowią  kary  za  naruszenie 
przepisów krajowych przyjętych w celu stosowania niniejszej dyrektywy, oraz podejmą 
wszelkie niezbędne kroki w celu zapewnienia, że są one stosowane. Kary te muszą być 
skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.”. 
Utrzymanie z kolei tej sankcji obok sankcji administracyjno-karnych, o których mowa 
w art. 6 projektowanej ustawy  mogłoby  prowadzić  w niektórych przypadkach do 
odpowiedzialności  karnej  na  podstawie  wskazanej  normy  Kodeksu  wykroczeń 
i jednocześnie na podstawie normy wprowadzającej odpowiedzialność administracyjno-
7