Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw

Wprowadzenie wymogu dotyczącego korzystania z usług uznanego systemu
certyfikacji, pomimo konieczności poniesienia przez przedsiębiorców określonych kosztów,
będzie miało pozytywny wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość ze
względu na fakt, że polskie podmioty będą traktowane na równi z innymi podmiotami
działającymi na rynku wytwarzania biokomponentów i biopaliw ciekłych i obrotu nimi
w Unii Europejskiej. W przypadku gdyby system certyfikacji nie został w Polsce
wprowadzony, wytworzone w Polsce produkty nie mogłyby być skutecznie oferowane na
rynku europejskim. W takiej sytuacji przedsiębiorca i tak musiałby uzyskać certyfikat
jednego z uznanych systemów i wystawiać dokumenty potwierdzające spełnienie KRW
w oparciu o jego wymogi.
Wejście w życie przepisów ustawy będzie generować pewne dodatkowe koszty dla
podmiotów działających na rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych wynikające
z konieczności uzyskania od jednostki certyfikującej certyfikatu potwierdzającego możliwość
wytwarzania produktów spełniających kryteria zrównoważonego rozwoju i zachowania
wymogów bilansu masy. Wiąże się to z koniecznością poniesienia opłaty na rzecz jednostki
certyfikującej za przeprowadzenie certyfikacji zakładu oraz ewentualnie opłaty licencyjnej na
rzecz właściciela systemu certyfikacji. Zakłada się, że koszt wydania certyfikatów przez
jednostkę certyfikującą będzie uzależniony od wielkości i rodzaju przedsiębiorstwa, które
będzie się o niego starało i będzie wynosił pomiędzy 5–10 tys. zł rocznie. Koszty te będą
wahały się w zależności od prowadzonego przez przedsiębiorcę rodzaju działalności oraz jej
skali. Przewiduje się, że najwyższe koszty będą dotyczyły podmiotów skupujących biomasę
od producentów rolnych, gdyż w tym przypadku konieczne będzie prowadzenie w ramach
audytów jednostek certyfikujących również kontroli u producentów rolnych, wpływając na
podwyższenie ww. kosztów. Im większa będzie ilość producentów rolnych, od których
pozyskiwana jest biomasa, tym koszty certyfikacji i utrzymania certyfikatu będą wyższe.
Jednocześnie wzrosną koszty prowadzenia działalności w związku z koniecznością
dokumentowania i potwierdzania, że wytwarzane biokomponenty i biopaliwa ciekłe spełniają
KZR oraz obowiązkiem utrzymania warunków określonych przy wydawaniu certyfikatu – co
będzie wymagało nałożenia dodatkowego obciążenia dotychczasowych pracowników lub
zatrudnienia dodatkowych osób. W tym zakresie trudno jest jednoznacznie oszacować
wysokość kosztów, w związku z tym, że będą one uzależnione przede wszystkim od rodzaju
i skali prowadzonej przez tego przedsiębiorcę działalności gospodarczej.
31



Zwiększone koszty biokomponentów spełniających KZR powodują, że są one nieco
droższe od biokomponentów, które takiego potwierdzenia nie posiadają. Przykładowo analiza
notowań cen (wg Platt’s) prowadzonych dla FAME, posiadających oraz nieposiadających
potwierdzenia spełnienia KZR, prowadzona od lutego 2012 r., pokazuje na średnią różnicę
ok. 30 euro/tona biokomponentu.
Dokonując analizy wpływu wymogów w zakresie weryfikacji NCW na koszty
funkcjonowania wytwórców, należy jednak zwrócić również uwagę, iż dotyczyć one będą
w szczególności przedsiębiorców, którzy dotąd nie posiadają stosownych certyfikatów. Jak
bowiem wynika z informacji pozyskanych z organizacji branżowych, pomimo braku
wprowadzenia obowiązku spełniania przez biokomponenty KZR, obecnie zdecydowana
większość wytwórców biokomponentów wpisanych do rejestru prowadzonego przez Prezesa
ARR już spełnia przedmiotowe wymogi. Potwierdzeniem powyższego są certyfikaty
uzyskane od jednostek certyfikujących działających na krajowym rynku w oparciu o wymogi
zatwierdzonych przez KE systemów, w tym przede wszystkim ISCC i REDcert.
Wprowadzenie systemu weryfikacji KZR może również spowodować podwyższenie
kosztów działalności części producentów rolnych, którzy będą zobowiązani (w związku
z faktem prowadzenia działalności rolniczej na terenie, który nie znajduje się w wykazie
obszarów, o którym mowa w art. 19 ust. 2 dyrektywy 2009/28/WE) lub zainteresowani (np.
wykazaniem niższej emisyjności niż wynikająca z wartości standardowej) dokonaniem
pomiarów rzeczywistej emisji z prowadzonych upraw. Projekt zmian przewiduje bowiem, iż
koszty związane z przeprowadzeniem badań i dokonaniem oszacowania poziomu emisji
gazów cieplarnianych związanych z uprawą gruntów będą ponosić zainteresowani producenci
rolni. Z kolei z informacji pozyskanych przez resort gospodarki od instytutów naukowych
wynika, że koszty przeprowadzenia takiego badania mogą wynosić ok. 10 zł za tonę poddanej
badaniu biomasy. Ze względu jednak na fakt, iż koszty te mogą różnić się w zależności od
rodzaju uprawy, wielkości zasiewów, wydajności plonów oraz skali poszczególnych
gospodarstw, w rzeczywistości będą one zróżnicowane i mogą być inne dla każdego
gospodarstwa i każdej uprawy. Trudno jest zatem jednoznacznie oszacować średni koszt
takiego badania w przeliczeniu na jeden hektar upraw.
Wprowadzenie weryfikacji spełnienia KZR na poziomie upraw jest konieczne, gdyż nie
da się w inny sposób zapewnić, że biokomponenty będą spełniały KZR.
Każdy producent rolny, będący w obliczu konieczności poniesienia kosztów
dotyczących wyznaczenia wartości rzeczywistych, musi niestety sam oszacować, czy
32



ewentualne korzyści z wytwarzania surowców do produkcji biokomponentów zrekompensują
mu poniesione nakłady.
Rozważono także wpływ kosztów certyfikacji na ceny paliw, w kontekście kosztów,
które będą ponoszone przez podmioty certyfikowane (w tym wytwórców biokomponentów) –
w związku z uzyskaniem certyfikatu potwierdzającego spełnienie KZR oraz producentów
rolnych, zainteresowanych wyznaczeniem wartości rzeczywistych dla emisji biomasy, której
produkcją się zajmują. Poniżej wyjaśniono w sposób szczegółowy, jaki wpływ na
funkcjonowanie wytwórców biokomponentów oraz ceny paliw może mieć konieczność
wprowadzenia KZR wobec wytwórców.
W tym zakresie zwraca się uwagę, iż zwiększone koszty biokomponentów spełniających
KZR powodują, że są one nieco droższe od biokomponentów, które takiego potwierdzenia nie
posiadają – tym samym nieznacznie wpływają na ceny paliw ciekłych. Przykładowo analiza
notowań cen (wg Platt’s) prowadzonych dla estrów metylowych kwasów tłuszczowych
(FAME), posiadających oraz nieposiadających potwierdzenia spełnienia KZR, prowadzona
od lutego 2012 r., wskazuje średnią różnicę na poziomie ok. 30 euro/tona biokomponentu.
Przy założeniu, że 1 EUR = 4 PLN, kwota ta kształtuje się na poziomie 120 zł/tona, co jest
równe ok. 106 zł/m³ (ok. 0,106 zł/litr), przy gęstości estrów 880 kg/m³. Zakładając, że
maksymalna ilość estrów w paliwach ciekłych wynosi 7%, należy stwierdzić, że cena paliwa
ciekłego może wzrosnąć o 0,007 zł/litr (czyli ok. 7,42/ zł m³).
W tym kontekście należy zwrócić uwagę, iż zwiększone koszty dotyczyć będą
w szczególności tych przedsiębiorców, którzy dotąd nie posiadają stosownych certyfikatów.
Jak bowiem wynika z informacji pozyskanych od organizacji branżowych, pomimo braku
wprowadzenia obowiązku spełniania przez biokomponenty KZR, obecnie zdecydowana
większość wytwórców biokomponentów wpisanych do rejestru prowadzonego przez Prezesa
ARR już spełnia przedmiotowe wymogi. Potwierdzeniem powyższego są certyfikaty
uzyskane od jednostek certyfikujących działających na krajowym rynku w oparciu o wymogi
zatwierdzonych przez Komisję Europejską systemów, w tym przede wszystkim ISCC
i REDcert.
Natomiast jeśli chodzi o ewentualny dodatkowy wpływ na koszty wytwarzania
biokomponentów (w tym w efekcie ceny paliw), jaki mógłby być efektem wynikającym
z konieczności poniesienia kosztów certyfikacji biomasy przez rolników (szacowanej na
poziomie ok. 10 zł/tonę) – należy zauważyć, iż w tym zakresie sytuacja przedstawia się
inaczej. Badania wartości rzeczywistych biomasy stosowanej do celów wytwarzania
33



biokomponentów stosuje się obecnie tylko w sytuacji, gdy produkcja rolna prowadzona jest
na obszarach, które uniemożliwiają stosowanie wartości standardowych emisji ditlenku
węgla. Z uwagi na fakt, iż ilość tych obszarów jest bardzo ograniczona (w stosunku do tych,
dla których można pozyskiwać wartości standardowe zawarte w przepisach projektu ustawy),
powszechnie dostępna jest biomasa, wobec której nie ma konieczności wyznaczania wartości
rzeczywistych. Z tych względów, biomasa, dla której producent rolny był zobowiązany do
obliczenia wartości rzeczywistych, pomimo dodatkowych kosztów związanych z jej
produkcją, nie charakteryzuje się wyższą ceną, co wynika z faktu, że nie byłoby
zapotrzebowania na tego rodzaju produkt.
Mając na uwadze powyższe, należy zwrócić uwagę, iż koszty certyfikacji biomasy
wskazane w OSR nie mają wpływu na koszt wytwarzania biokomponentów (a tym samym na
ceny paliw ciekłych) i będą ponoszone przez producentów rolnych zainteresowanych
pozyskaniem certyfikatu przede wszystkim w wyniku braku możliwości skorzystania przez
nich z wartości standardowych.
W 2011 r. udział biokomponentów w paliwach transportowych wyniósł ok. 6,2%.
W ostatnich latach wykorzystanie paliw ciekłych i biokomponentów w Polsce
wyglądało następująco:
Rok
Zużycie w transporcie (w tys. ton)
Wskaźnik wg
wartości
Benzyna
Olej napędowy
Bioetanol
Estry
opałowej
silnikowa
2007
3997
7212
70,8
37,3
0,68%
2008
4109
10069
185,6
479,9
3,66%
2009
4125
10387
232,2
635,8
4,63%
2010
3885
10903
238,0
893,1
5,94%
2011
3647
11437
238,3
972,7
6,24%

Przepisy dyrektywy 2009/28/WE wprowadzają cel w zakresie 10% udziału energii
odnawialnej w transporcie w 2020 r. Mając na uwadze, że w warunkach polskich cel ten
zostanie zrealizowany głównie poprzez zwiększenie wykorzystania w transporcie paliw
ciekłych z dodatkiem biokomponentów oraz biopaliw ciekłych, w Krajowym Planie Działań
w zakresie Odnawialnych Źródeł Energii określono, że w 2020 r. udział biokomponentów
w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych wykorzystywanych w transporcie powinien
34



wynieść co najmniej 9,8%. W związku z powyższym przewiduje się, że w najbliższych latach
struktura wykorzystania biokomponentów w Polsce będzie zbliżona, m.in. na skutek
przyjęcia stałego poziomu NCW do 2016 r., i będzie realizowana głównie przy
wykorzystaniu bioetanolu i estrów metylowych kwasów tłuszczowych.
Jeśli chodzi o kwestie dotyczące wpływu proponowanych rozwiązań na wielkość
produkcji biokomponentów w Polsce oraz związaną z tym liczbę wytwórców działających na
tym rynku, należy zwrócić uwagę, iż zaproponowane rozwiązania prawne w nieznaczny
sposób wpłyną na powyższe wielkości, m.in. z uwagi na fakt, że znaczna część
przedsiębiorców już dziś funkcjonuje zgodnie z procedurami pozwalającymi na weryfikację
KZR.
Prezentowane stanowisko potwierdza również ekspertyza przeprowadzona w 2012 r. na
zlecenie Ministerstwa Gospodarki, mająca na celu oszacowanie przygotowania polskich
wytwórców do wprowadzenia wymogów w zakresie kryteriów zrównoważonego rozwoju.
Z analizy wynika, iż w przypadku wymogu redukcji emisji gazów cieplarnianych,
istnieje możliwość spełnienia 35% wymogu nawet przy skorzystaniu z wartości
standardowych dla obecnie stosowanych surowców i biokomponentów. W 2017 r.,
w przypadku konieczności wykazania redukcji na poziomie 50%, w większości przypadków,
może się to jednak okazać niewystarczające. Konieczne będzie, co najmniej, obliczenie
rzeczywistej redukcji emisji indywidualnej instalacji, a często również dodatkowe działania,
takie jak:
1) zmiana surowca;
2) modernizacja technologii;
3)
realizacja inwestycji poprawiających efektywność energetyczną instalacji.
W związku z koniecznością poniesienia dodatkowych nakładów niezbędnych do
dostosowania się do wymogów 2017 r. ewentualne problemy z kontynuacją swojej
działalności mogą mieć jedynie pojedyncze, najmniejsze pod względem dostępnych mocy
przedsiębiorstwa widniejące w rejestrze Prezesa ARR, których udział rynkowy jest niewielki
bądź produkcja biokomponentów nie jest już dziś, z przyczyn ekonomicznych, prowadzona.
Wejście w życie ustawy wprowadza mechanizmy promujące szersze wykorzystanie
biokomponentów wytwarzanych z określonych surowców (w tym odpadów i pozostałości),
poprzez umożliwienie ich podwójnego zaliczania do NCW. Koszty, jak również dostępność,
biokomponentów kwalifikujących się do podwójnego zaliczenia jest jednakże bardzo różna
i w dużej mierze zależy od rodzaju technologii, w której zostały one wytworzone. Należy
35