Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

 
Druk nr 1899 
 
 
Warszawa, 17 października 2013 r. 
SEJM  
 
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 
VII kadencja 
Marszałek Senatu 
 
 
 
 
Pani  
 
Ewa Kopacz 
 
Marszałek Sejmu 
 
Rzeczypospolitej Polskiej 
 
 
Szanowna Pani Marszałek 
 
Zgodnie z  art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia  
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Pani Marszałek podjętą przez Senat na 
41. posiedzeniu w dniu 17 października 2013 r. uchwałę w sprawie wniesienia do 
Sejmu projektu ustawy 
 
 - o zmianie ustawy o kosztach sądowych 
w sprawach cywilnych wraz z projektem tej ustawy. 
 
Projekt  ustawy  stanowi  wykonanie  obowiązku  dostosowania  systemu 
prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. 
Jednocześnie  pragnę  poinformować,  że  Senat  upoważnił  senatora 
Andrzeja Matusiewicza  do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym 
projektem. 
 
Z poważaniem 
 
(-) Bogdan Borusewicz 
U C H WA Ł A  
S E N A T U   R Z E C Z Y P O S P O L I T E J   P O L S K I E J  
z dnia 17 października 2013 r. 
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych 
w sprawach cywilnych 
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 
1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy 
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. 
Jednocześnie  upoważnia  senatora  Andrzeja  Matusiewicza  do reprezentowania Senatu  
w pracach nad projektem. 
 
 
 
MARSZAŁEK SENATU 
 
 
 
Bogdan BORUSEWICZ 
projekt 
U S T A W A  
z dnia 
o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych 
Art. 1. W ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych 
(Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, z późn. zm.)) w art. 79 w ust. 1 w pkt 1 lit. f otrzymuje 
brzmienie: 
„f)  skargi  na  orzeczenie  referendarza  sądowego,  jeżeli  została  uwzględniona 
w sprawie, w  której  postępowanie  wszczęto  z  urzędu,  a  w  pozostałych  sprawach 
tylko  w  razie  uwzględnienia  skargi  z  powodu  oczywistego  naruszenia  prawa 
i stwierdzenia tego naruszenia przez sąd,”. 
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 
 
                                                 
1)  Zmiany  tekstu  jednolitego  wymienionej  ustawy  zostały  ogłoszone  w  Dz.  U.  z  2010 r. Nr 152, poz. 1016 
i Nr 197, poz. 1307,  z 2011 r. Nr 92, poz. 531, Nr 106, poz. 622, Nr 149, poz. 887, Nr 163, poz. 981 
i Nr 240, poz. 1431, z 2012 r. poz. 1101 oraz z 2013 r. poz. 429. 
U Z A S A D N I E N I E  
 
1. Cel projektowanej ustawy 
Projektowana ustawa o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ma 
na celu dostosowanie systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 marca 
2013 r. (sygn. akt SK 30/09), stwierdzającego niezgodność 79 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy z dnia 
28  lipca  2005  r.  o  kosztach  sądowych  w  sprawach  cywilnych  (Dz.  U.  z  2010  r.  Nr  90, 
poz. 594, z późn. zm.; dalej jako: u.k.s.c.) z Konstytucją. 
Sentencja powołanego rozstrzygnięcia została opublikowana w Dz. U. z 2013 r. poz. 429 
(data publikacji: 5 kwietnia 2013 r.). Wyrok z uzasadnieniem ukazał się w OTK ZU Nr 3A 
poz. 26. 
 
2. Przedmiot i istota wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego 
2.1.  Trybunał  orzekł,  że  postanowienie  art.  79 ust. 1 pkt 1 lit. f u.k.s.c., w zakresie, 
w jakim w postępowaniu nieprocesowym wszczętym z urzędu nie przewiduje zwrotu opłaty 
od skargi na postanowienie  referendarza  sądowego  uwzględnionej  z  innego  powodu  niż 
oczywiste naruszenie prawa, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 oraz art. 31 
ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. 
2.2.  Stosownie do zakwestionowanego art. 79 ust. 1 pkt 1 lit.  f  u.k.s.c.,  sąd  z  urzędu 
zwraca stronie całą uiszczoną opłatę od skargi na orzeczenie referendarza sądowego w razie 
jej  uwzględnienia  z  powodu  oczywistego  naruszenia  prawa  i  stwierdzenie  tego  naruszenia 
przez sąd. 
W  stanie  faktycznym,  który  stanowił  tło  dla  skargi  konstytucyjnej,  referendarz  wydał 
postanowienie w przedmiocie złożenia  dokumentu  zgłoszenia  do  akt  rejestrowych, które to 
następnie – w wyniku uwzględnienia skargi na orzeczenie referendarza – zostało uchylone. 
Powodem wyeliminowania wskazanego rozstrzygnięcia z obrotu prawnego było stwierdzenie 
przez  sąd,  że  złożenie  do  akt  skarżącej  spółki  dokumentu  w  postaci  informacji  komornika 
dokonanej w trybie art. 9113  Kodeksu postępowania cywilnego (dalej jako k.p.c.) naruszało 
prawo, albowiem podmiot, którego udziały miały być zajęte w postępowaniu egzekucyjnym, 
nie był wspólnikiem tejże spółki. Ostatecznie jednak, tj. mimo uzyskania satysfakcjonującego 
rozstrzygnięcia, spółka nie otrzymała zwrotu kwoty uiszczonej tytułem opłaty od skargi na 
– 2 – 
orzeczenie referendarza (w tym wypadku 100 zł), gdyż sąd nie dopatrzył się w postanowieniu 
referendarza kwalifikowanego naruszenia prawa, o którym mowa w 79 ust. 1 pkt 1 lit. f 
u.k.s.c. 
2.3.  Odnosząc  się  do  wzorców  konstytucyjnych  powołanych  w  sprawie  SK  30/09 
Trybunał podkreślił, że art. 45 ust. 1 Konstytucji obejmuje w istocie dwie gwarancje: prawo 
do sądu rozumiane jako prawo do sądowego wymiaru sprawiedliwości, a więc merytorycznego 
rozstrzygnięcia  o  prawach  jednostki,  oraz  prawo  do  sądowej  kontroli  aktów  godzących 
w poręczone  na  mocy  ustawy  zasadniczej  wolności  (prawa)  jednostki.  „(…)  zasadniczym 
celem istnienia na szczeblu konstytucyjnym «prawa do sądu»  jako takiego jest zapewnienie 
jednostce ochrony przed arbitralnością władzy.” 
Jednocześnie Trybunał przypomniał, że instytucja zwolnienia od kosztów sądowych ma 
istotne znaczenie dla zagwarantowania stronom (podmiotom  prawnym)  dostępu  do  sądu 
dla  realizacji ochrony ich praw. Ustawa nie może ustanawiać nadmiernych ograniczeń tego 
dostępu,  a  zarazem  musi  mieć  na  względzie  usprawiedliwione  interesy  ogólnospołeczne 
w sprawnym  funkcjonowaniu  sądów,  tworzyć  odpowiedni  system  pokrywania  kosztów  ich 
działania  oraz  wprowadzać  niezbędne  mechanizmy  zabezpieczające  przed  nadużywaniem 
prawa  do  sądu,  za  jakie  można  uznać  podejmowanie  prób  dochodzenia  na  drodze  sądowej 
roszczeń oczywiście bezzasadnych. 
Jak podniósł dalej Trybunał: „[n]ie ulega wątpliwości, że w interesie publicznym jest, 
aby  dane  zawarte  w  KRS,  którego  celem  jest  zapewnienie  bezpieczeństwa  obrotu 
gospodarczego, odpowiadały rzeczywistości. Skarga na czynność referendarza, złożona przez 
zainteresowanego wobec dokonania przez niego wpisu niezgodnego  z  rzeczywistością  (…) 
jest  sposobem  na  odwrócenie  skutków  takiego  orzeczenia.  Działanie  to  leży  w  interesie 
szeroko rozumianego  wymiaru  sprawiedliwości,  a ponadto  służy  zapewnieniu  bezpieczeństwa 
obrotu gospodarczego. (…)  W  postępowaniu  wszczętym  z  urzędu,  którego  wynik  został 
ostatecznie  ustalony  w  rezultacie  wniesienia  skutecznego  środka  zaskarżenia,  jedyną 
możliwością  repartycji  uiszczonych  przez  zainteresowanego  uczestnika  kosztów  sądowych 
jest orzeczenie o ich zwrocie przez Skarb Państwa.” 
Tymczasem  skutkiem  zakwestionowanego  przepisu,  który  uzależnia  zwrot  opłaty  od 
skargi na orzeczenie referendarza od stwierdzenia przez  sąd  uwzględniający  tę  skargę 
oczywistego  naruszenia  prawa,  jest  stan  niepewności  co  do  ekonomicznego  bilansu 
podejmowanych czynności procesowych, który może w istotny sposób rzutować na decyzje