Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o partiach politycznych

Druk nr 1756


Warszawa, 26 lipca 2013 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja





Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej




Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


-
o zmianie ustawy o partiach
politycznych.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Zbyszka Zaborowskiego.



(-) Romuald Ajchler; (-) Leszek Aleksandrzak; (-) Marek Balt; (-) Anna
Bańkowska; (-) Jacek Czerniak; (-) Tomasz Garbowski; (-) Tadeusz
Iwiński;
(-) Dariusz
Joński;
(-) Tomasz
Kamiński;
(-) Adam
Kępiński; (-) Krystyna Łybacka; (-) Zbigniew Matuszczak; (-) Leszek
Miller;
(-) Grzegorz Napieralski; (-) Cezary Olejniczak; (-) Artur
Ostrowski; (-) Stanisława Prządka; (-) Tadeusz Tomaszewski; (-) Jerzy
Wenderlich; (-) Bogusław Wontor; (-) Stanisław Wziątek; (-) Zbyszek
Zaborowski; (-) Ryszard Zbrzyzny.

Projekt

USTAWA
z dnia ……….. 2013 r.
o zmianie ustawy o partiach politycznych


Art. 1
W ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. 2011 Nr 155, poz.
924 j.t.) wprowadza się następujące zmiany:

1) W art. 29. ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Wysokość rocznej subwencji, o której mowa w art. 28, dla danej partii
politycznej albo koalicji wyborczej ustalana jest na zasadzie iloczynu kwoty w
wysokości - 5 złotych 00 groszy za jeden głos i liczby głosów ważnie oddanych w
całym kraju na kandydatów na posłów danej partii politycznej albo koalicji
wyborczej, jednak nie więcej niż do progu 10% zebranych głosów.”

2) Po art. 33 dodaje się art. 33a w brzmieniu:
„Art. 33a. 1. Partia polityczna obowiązana jest, w danym okresie
sprawozdawczym, prowadzić rejestr wydatków z subwencji ze wskazaniem
nazwy podmiotu i miejscowości siedziby podmiotu który wykonał usługę lub
dokonał sprzedaży na rzecz partii w kwocie większej niż kwota minimalnego
wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie ustawy z dnia 10
października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz.
1679) obowiązującego w dniu poprzedzającym okres sprawozdawczy.
2. Rejestr, o którym mowa w ust. 1, partia jest obowiązana umieszczać na
swojej stronie internetowej i uaktualniać w taki sposób, aby informacje o
wydatkach ujawniana była w terminie 7 dni od dnia udzielenia zapłaty.
3. Rejestr, o którym mowa w ust. 1 powinien być umieszczony na stronie
internetowej partii co najmniej do dnia podania za dany rok sprawozdania
finansowego przez Państwową Komisję Wyborczą do publicznej
wiadomości.”

3) Po art. 37a dodaje się art. 37b w brzmieniu:
„Art.37b. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, po zasięgnięciu
opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia wzór
rejestru, o którym mowa w art. 33a, sposób jego prowadzenia, a także sposób
przekazania organom wyborczym, w szczególności:
a) zakres danych zawartych w rejestrze,
b) metody aktualizacji rejestru,
c) sposób prezentacji informacji zawartych w rejestrze na stronie
internetowej komitetu, tak by umożliwiał on rzetelną weryfikację danych
dotyczących przeznaczenia pieniędzy z subwencji.”

4) Art. 38a otrzymuje brzmienie:
„1. Państwowa Komisja Wyborcza w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia
sprawozdania:
1) przyjmuje sprawozdanie bez zastrzeżeń;
2) przyjmuje sprawozdanie ze wskazaniem uchybień;
3) przyjmuje sprawozdanie ze wskazaniem uchybień oraz nałożeniem kary
finansowej w wysokości 10-krotnej wartości wskazanych uchybień nie
więcej jednak niż 100% subwencji przysługującej w danym roku;
4) odrzuca sprawozdanie.
2. Przyjęcie sprawozdania ze wskazaniem uchybień oraz nałożeniem kary
finansowej, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, następuje w przypadku:
1) gromadzenia środków finansowych poza rachunkiem bankowym z
naruszeniem przepisów art. 24 ust. 8,
2) gromadzenia lub dokonywania wydatków na kampanie wyborcze z
pominięciem Funduszu Wyborczego,
3) gromadzenia środków finansowych Funduszu Wyborczego poza
oddzielnym rachunkiem bankowym z naruszeniem przepisu art. 36 ust. 3,
4) przyjmowania wartości niepieniężnych z naruszeniem przepisów art. 25
ust. 4a.
3. Odrzucenie sprawozdania następuje w przypadku:
1) prowadzenia przez partię polityczną działalności gospodarczej,
2) pozyskiwania środków ze zbiórek publicznych,
3) przyjmowania lub pozyskiwania środków finansowych z innych źródeł
niedozwolonych.”

5) Art. 38b otrzymuje brzmienie:
„Art. 38b. W przypadku przyjęcia sprawozdania ze wskazaniem uchybień oraz
nałożeniem kary finansowej lub odrzucenia sprawozdania przez Państwową
Komisję Wyborczą partia polityczna ma prawo, w terminie 7 dni od dnia
doręczenia postanowienia w tej sprawie, wnieść do Sądu Najwyższego skargę na
postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej w przedmiocie postanowienia.
Przepisy art. 34b ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.”

6) Art. 38d otrzymuje brzmienie:
„Art. 38d. W przypadku przyjęcia sprawozdania ze wskazaniem uchybień oraz
nałożenia kary finansowej lub w razie oddalenia przez Sąd Najwyższy skargi na
postanowienie o przyjęciu sprawozdania ze wskazaniem uchybień oraz
nałożeniem kary finansowej, partia polityczna traci prawo do otrzymania
subwencji w części, do wysokości nałożonej kary począwszy od początku
kwartału następującego po kwartale, w którym nastąpiło przyjęcie
sprawozdania do czasu potrącenia pełnej wysokości nałożonej kary.”

Art. 2
Ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 2014 r.

U Z A S A D N I E N I E
1.Potrzeba i cel wydania ustawy. Rzeczywisty stan w normowanej dziedzinie.
Wykazanie różnicy między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym.
Przedstawienie przewidywanych skutków społecznych, gospodarczych,
finansowych i prawnych (art. 34 ust. 2 pkt 2-4 Regulaminu Sejmu).

Finansowanie partii politycznych z budżetu państwa z powodu licznych, niezwiązanych
wprost z działalnością statutową, wydatków głównych partii na scenie politycznej
ponownie wzbudziło ogromne kontrowersje i otworzyło debatę nt. ewentualnych zmian
systemu. Kwestia finansowania partii politycznych jest stałym elementem dyskursu
publicznego ewoluującym od blisko 25 lat. Jest to temat bezpośrednio związany z
toczącą się w Polsce transformacją ustrojową. Już w 1989 roku rozgorzała pierwsza
poważna dyskusja w tym zakresie, która podzieliła polską scenę polityczną. W okresie
od 1990 do 2001 roku w trakcie kolejnych zmian ordynacji wyborczych i nowelizacji
przepisów regulujących funkcjonowanie partii politycznych wprowadzono trzy
podstawowe zasady finansowania: jawność, zakaz finansowania ze środków
zagranicznych oraz zakaz finansowania przez spółki z udziałem kapitału państwowego.
Okres ten charakteryzuje się również licznymi wynaturzeniami i zachowaniami
korupcjogennymi, wiązaniem się przedsiębiorców z formacjami politycznymi,
niejasnymi zleceniami państwowymi etc. W 2001 roku dążąc do zwiększenia
transparentności oraz niezależności partii politycznych podjęto niezwykle istotną dla
funkcjonowania życia publicznego w Polsce decyzję o przeniesieniu głównego ciężaru
finansowania na budżet państwa.
Przepisy przyznające partiom politycznym subwencję, czyli bezzwrotną pomoc
budżetową na realizację ich celów statutowych, zostały wprowadzone do ustawy z dnia
27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych ustawą nowelizującą z dnia 12 kwietnia
2001 roku. W myśl przepisów ustawy (art. 28) prawo do otrzymywania subwencji z
budżetu państwa na okres kadencji Sejmu przysługuje partiom politycznym, które
uzyskały przynajmniej 3% ważnych głosów oddanych w skali kraju, oraz koalicjom
wyborczym, które miały, co najmniej 6-procentowe poparcie. W tym drugim przypadku
proporcje, w jakich partie wchodzące w skład koalicji dzielą między sobą uzyskaną
subwencję, muszą zostać określone w ramach umowy koalicyjnej. Wysokość subwencji
obliczona jest według wzoru zawartego w ustawie. Za każdy głos oddany na listę danej
partii czy koalicji przysługuje określona kwota, która maleje proporcjonalnie do łącznej
liczby głosów, rozbitej na poszczególne przedziały procentowe. Roczna subwencja
wypłacana jest partiom w czterech ratach. Partie powinny gromadzić te środki na
osobnym subkoncie. Ponadto ustawa nakłada obowiązek przeznaczenia od 5 do 15%
kwoty subwencji na Fundusz Ekspercki – wyodrębnione subkonto, z którego mają być
finansowane ekspertyzy oraz działalność wydawniczo-edukacyjna partii.
Walory tego systemu są bezdyskusyjne. Wprowadzenie subwencji budżetowych
pozwoliło partiom uniezależnić się od pieniędzy pozyskiwanych od osób prawnych, co
ograniczyło potencjalnie niebezpieczne powiązania finansowe między biznesem a
polityką. Finansowanie budżetowe ustabilizowało ponadto polską scenę polityczną, co
ma też swoje negatywne konsekwencje. Beneficjentami obecnego systemu są przede
wszystkim największe partie polityczne, defaworyzowane są zaś partie małe. Choć, jak
pokazują niektóre przykłady, możliwe jest zbudowanie realnej siły politycznej bez
pobierania subwencji, wydaje się jednak, że im wyższe będą kwoty budżetowego
finansowania, tym bardziej nierówność szans na scenie politycznej będzie wzrastać.
Pojawiające się informacje o ogromnych kosztach finansowania partii politycznych są
wyrazem demagogii, jaka towarzyszy dyskusji. Przede wszystkim należy wziąć pod
uwagę postępującą profesjonalizację życia politycznego zarówno pod kątem
merytorycznym ( rosnące koszty legislacji), ale również pod kątem szeroko pojętego
marketingu politycznego, który wiąże się również z ogromnymi środkami niezbędnymi
na dotarcie do wyborcy oraz dywersyfikację kanałów komunikacyjnych. Dokonując
oceny wysokości środków przekazywanych z budżetu państwa z innymi państwami
Europy zachodniej okazuje się, że polskie partie polityczne odbiegają od poziomu
finansowania partii europejskich.
Tabela. Porównanie wysokości środków budżetowych w wybranych krajach
europejskich (w przeliczeniu na zł):

Liczba partii
Wysokość środków
politycznych
budżetowych
zasiadających w
przekazywanych na
parlamencie
finansowanie partii
politycznych w skali roku
Polska
5
54 mln.
Francja
16
315 mln.
Niemcy
5
558 mln.
Czechy
5
75 mln.
Włochy
14
378 mln.
Szwecja
8
174 mln.

Wprowadzony system finansowania partii politycznych z budżetu państwa jest
rozwiązaniem zapewniającym stabilność sprawowania władzy publicznej nie mniej
jednak, jak każdy posiada słabe strony, do których należy zaliczyć:
1. brak mechanizmów zapewniających transparentność wydatkowania środków
publicznych. Poza ujętymi w bardzo ogólne kategorie formularzami informacji,
dostarczanymi, co rocznie przez partie do Państwowej Komisji Wyborczej (PKW)
i publikowanymi w „Monitorze Polskim”, przeciętny obywatel w zasadzie nie ma