Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy

Źródła finansowania projektu pociągające obciążenia budżetu państwa lub
jednostki samorządu terytorialnego.
Proponowany projekt ustawy nie obciąża budżetu państwa, ani jednostek samorządu
terytorialnego.
Zgodność z prawem Unii Europejskiej.
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 7 czerwca 2013 r.

BAS-WAEM-1299/13

Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
o zgodności przedstawionego poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
– Kodeks pracy (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Robert Telus) z
prawem Unii Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2012 r. poz. 32, ze zm.)
sporządza się następującą opinię:

I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy
zakłada rozszerzenie zakazu pracy w placówkach handlowych na niedziele
(obecnie obowiązuje zakaz pracy w święta, w tym w święta przypadające w
niedziele). Jednocześnie projekt przewiduje rozszerzenie listy wyjątków
określających przypadki, w których praca w niedziele i święta jest dozwolona.
Zmiana polegałaby na dopuszczeniu pracy w niedziele i święta na stacjach
benzynowych.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.


II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
Zagadnienia dotyczące pracy w niedziele i święta nie są wprost
regulowane prawem Unii Europejskiej. Krajowe przepisy dotyczące tej kwestii
były jednak wielokrotnie oceniane przez Trybunał Sprawiedliwości pod kątem
zgodności ze swobodami rynku wewnętrznego oraz z regulacjami dotyczącymi
czasu pracy.

a)
Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że reguły dotyczące godzin (dni),
w których sklepy powinny być zamknięte, nie są objęte zakresem art. 34 (zakaz
stosowania między państwami członkowskimi ograniczeń ilościowych w
przywozie towarów i środków o skutku równoważnym) Traktatu o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE), o ile reguły te odnoszą się w ten sam

2
sposób do wszystkich przedsiębiorców działających na terytorium danego
państwa i oddziałują w ten sam sposób, prawnie i faktycznie, na sprzedaż
produktów krajowych i produktów z innych państw członkowskich. Warunek
jednakowego oddziaływania jest spełniony, jeżeli nie ma dowodu, że celem
takich regulacji jest wpływ na handel między państwami członkowskimi lub że
przepisy takie mogą prowadzić do nierównego traktowania produktów
krajowych i produktów importowanych w zakresie dostępu do rynku. Zatem
krajowe przepisy, których efektem jest ograniczenie sprzedaży jakiegoś towaru,
a w konsekwencji – także jego importu, nie mogą być, jako takie, uznane za
ograniczające dostęp do rynku produktom importowanym w większym stopniu
niż analogicznym produktom krajowym. Fakt, że przepisy krajowe mogą
ograniczyć wielkość sprzedaży, w tym także wielkość sprzedaży produktów
importowanych z innych państw członkowskich, nie jest wystarczający do
uznania ich za środek o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w
przywozie. Trybunał zauważył ponadto, że przepisy krajowe ograniczające
otwieranie sklepów w niedziele odzwierciedlają wybory dotyczące
szczególnych narodowych lub regionalnych cech społeczno-kulturalnych.
Zapewnienie zgodności tych wyborów z prawem UE należy do państw
członkowskich.
Trybunał uznał także, że przepisy krajowe dotyczące godzin (dni)
otwarcia sklepów nie naruszają art. 49 TfUE dotyczącego swobody
przedsiębiorczości (wyrok TS z dnia 2 czerwca 1994 r. w połączonych sprawach
C-69/93 i C-258/93 Punto Casa oraz wyrok z dnia 20 czerwca 1996 r. w
połączonych sprawach C-418/93, C-419/93, C-420/93, C-421/93, C-460/93, C-
461/93, C-462/93, C-464/93, C-9/94, C-10/94, C-11/94, C-14/94, C-15/94, C-
23/94, C-24/94 i C-332/94 Semerano Casa Uno).
Trybunał nie oceniał zgodności regulacji dotyczącej czasu pracy w
niedziele i święta z zasadą swobody świadczenia usług (art. 56 TfUE). Z jego
orzecznictwa dotyczącego dopuszczalnych ograniczeń tej swobody wynika
jednak, że przepisy regulujące godziny świadczenia usług wprowadzone przez
państwo, w którym dostawca usługi ma swoją siedzibę, mają wpływ nie tylko na
możliwość składnia przez niego ofert usługobiorcom zamieszkałym w tym
samym państwie lub przybywającym do tego państwa w celu skorzystania z
usługi, ale mają również wpływ na oferowanie usług potencjalnym klientom w
innym państwie członkowskim. Wpływają zatem bezpośrednio na dostęp do
rynku usług w innym państwie członkowskim. Mogą więc ograniczać obrót
usługami między państwami członkowskimi (wyrok TS z dnia 10 maja 1995 r.
w sprawie C-384/93 Alpine Investments).
Zwraca się uwagę, że nawet niedyskryminacyjne ograniczenie swobody
świadczenia usług musi zostać obiektywnie uzasadnione, by mogło zostać
uznane za nienaruszające art. 56 TfUE.

1 P. Craig, G. de Búrca, EU Law. Text, Cases, and Materials, Offord University Press 2011, s. 808.

3

b) Dyrektywa 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4
listopada 2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy
(Dziennik Urzędowy L 299 z 18 listopada 2003 r. s. 9, Dziennik Urzędowy Unii
Europejskiej Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5 tom 4, strona 381) w art. 5
stanowi, że państwa członkowskie przyjmują niezbędne środki w celu
zapewnienia, by każdy pracownik był uprawniony w okresie siedmiodniowym
do minimalnego nieprzerwanego okresu odpoczynku w wymiarze 24 godzin
oraz również do odpoczynku dobowego w wymiarze 11 godzin. Dyrektywa nie
odnosi się w żaden szczególny sposób do pracy w niedzielę. Warto zauważyć,
że poprzednio obowiązująca dyrektywa Rady 93/104/WE (uchylona na mocy
art. 27 ust. 1 dyrektywy 2003/88/WE) dotycząca niektórych aspektów
organizacji czasu pracy, stanowiła w preambule, że w odniesieniu do
cotygodniowych przerw w pracy należy uwzględnić różnorodność kulturową,
etniczną, religijną i inne czynniki występujące w Państwach Członkowskich; w
szczególności, wyłącznie do Państwa Członkowskiego należała decyzja, czy
niedziela powinna być włączona do cotygodniowej przerwy w pracy, a jeżeli
tak, to w jakim zakresie. Przepis art. 5 dyrektywy 93/104/WE, który był
odpowiednikiem art. 5 dyrektywy 2003/88/WE, w pierwotnej wersji (przed
zmianami dokonanymi z dniem 1 sierpnia 2000 r. przez dyrektywę
2000/34/WE) zawierał również ówczesne zdanie drugie, które stanowiło, że
minimalny czas przerwy w pracy określony w akapicie pierwszym powinien w
zasadzie obejmować niedzielę. Przepis ten został jednak uznany za nieważny
przez Trybunał Sprawiedliwości (wyrok z 12 listopada 1996 r. w sprawie C-
84/94 Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej przeciwko
Radzie Unii Europejskiej).

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
a)
Proponowana zmiana brzmienia art. 1519a Kodeksu pracy polega na
zastąpieniu obecnego zakazu pracy w placówkach handlowych w święta, w tym
w święta przypadające w niedziele, zakazem pracy w placówkach handlowych
w niedziele i święta.
Należy uznać, że proponowany przepis odnosi się w ten sam sposób do
wszystkich przedsiębiorców działających na terytorium Polski i oddziałuje w ten
sam sposób, prawnie i faktycznie, na sprzedaż produktów krajowych i
produktów z innych państw członkowskich. Jego celem jest, zgodnie z
uzasadnieniem projektu ustawy, umożliwienie pracownikom zatrudnionym w
handlu integracji z rodziną w niedzielę, która w tradycji polskiej jest dniem
świętym i rodzinnym. Celem projektowanego przepisu nie jest natomiast wpływ
na handel między państwami członkowskimi. Nie będzie również prowadził do
nierównego traktowania produktów krajowych i produktów importowanych w

4
zakresie dostępu do rynku. Proponowana zmiana nie będzie również naruszała
traktatowych zasad: swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług.
W konsekwencji należy uznać, że projektowana zmiana art. 1519a
Kodeksu pracy nie narusza art. 34, art. 49 ani art. 56 TfUE.

b)
Proponowana zmiana art. 15110 Kodeksu pracy polega na
rozszerzeniu listy wyjątków od zakazu pracy w niedziele i święta. W
porównaniu do obecnego stanu prawnego proponuje się wprowadzenie
dodatkowego wyjątku dotyczącego pracy na stacjach benzynowych.
Projekt zmierza zatem do liberalizacji ogólnego zakazu pracy w niedziele
i święta. Jak wykazano w punkcie III lit. a niniejszej opinii, sam zakaz pracy w
niedziele i święta sformułowany jest w sposób niedyskryminacyjny, dotyczy w
jednakowym stopniu podmiotów krajowych i podmiotów z innych państw
członkowskich Unii Europejskiej. Jest też uzasadniony względami społecznymi
i kulturowymi. Nie narusza zatem art. 34, art. 49 i art. 56 TfUE. Tym bardziej
liberalizacja zakazu nie będzie naruszać przywołanych przepisów TfUE.

c)
Przepis art. 5 dyrektywy 2003/88/WE jest implementowany do
prawa polskiego przez art. 133 § 1 Kodeksu pracy. Proponowane rozszerzenie
zakazu pracy w niedziele i święta na wszystkie niedziele, przy równoczesnym
rozszerzeniu listy wyjątków od tego zakazu, nie wpłynie na stopień
implementacji art. 5 dyrektywy odnośnie przerwy w pracy.

IV.
Konkluzje
Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy
nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.









Dyrektor Biura Analiz Sejmowych








Zbigniew Wrona