Rządowy projekt ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób

DANE DOTYCZĄCE SKAZAŃ, ŚRODKÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH ORAZ RESOCJALIZACJI
W latach 2009–2011 za przestępstwa określone w rozdziale XXV Kodeksu karnego skazano
ogółem 6263 osoby, z czego 351 osób (5,6%) skazano w warunkach recydywy, co może
wskazywać, że wcześniejsza resocjalizacja tych sprawców nie przyniosła oczekiwanych
rezultatów. Wedle danych na dzień 3 stycznia 2013 r., za przestępstwa te odbywało karę
w jednostkach penitencjarnych ogółem 3113 sprawców, w tym 731 osób skazanych
w warunkach recydywy.
Tylko niewielka część tych osób popełniła przestępstwo w związku z zaburzeniami
preferencji seksualnych. Wedle danych na dzień 3 stycznia 2013 r., było to 224 osadzonych.
Osoby te odbywają karę w systemie terapeutycznym. Wobec 36 osadzonych sąd orzekł
środek zabezpieczający przewidziany w art. 95a k.k.
W latach 2009–2011 skazano ogółem 1 271 627 osób. Środki zabezpieczające orzeczono
w tym okresie wobec 1238 osób, co stanowi 0,09% w stosunku do liczby skazanych.
W 2009 r. wobec 158 osób orzeczono umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym, zaś wobec
59 – umieszczenie w zakładzie zamkniętym; w 2010 r. było to odpowiednio 331 i 116 osób,
zaś w 2011 r. – 479 i 66 osób. Odnośnie do wykonywania orzeczeń w przedmiocie środków
zabezpieczających (art. 94 i art. 96 k.k.), według danych na dzień 30 czerwca 2012 r.,
podlegały wykonaniu 2232 orzeczenia.
W kwestii oceny skuteczności oddziaływań resocjalizacyjnych wobec sprawców przestępstw
o charakterze seksualnym wskazać należy, iż w 2011 r. objętych programem dla omawianego
typu sprawców było 151 skazanych, a ukończyło go 58 skazanych.
Wobec wielu złożonych czynników, w tym wieku oraz osobowości sprawcy, stopnia jego
demoralizacji, sytuacji społecznej i rodzinnej, ciągłości, intensywności i prawidłowości
oddziaływań penitencjarnych, możliwości kontynuowania terapii po opuszczeniu jednostki
penitencjarnej, możliwości kontroli zachowania tego typu osób przez służbę kuratorską oraz
policję po opuszczeniu zakładu karnego, ocena skuteczności resocjalizacji, w aspekcie
założonych celów wobec tego typu sprawców, jest sprawą trudną, indywidualną
i niejednoznaczną.
ZGODNOŚĆ REGULACJI Z PRAWEM UNII EUROPEJSKIEJ
Zakres projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.
Zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu
funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239,
poz. 2039, z późn. zm.) projektowana ustawa nie podlega notyfikacji Komisji Europejskiej.
21

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt ustawy został
udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronach internetowych Ministerstwa
Sprawiedliwości i Rządowego Centrum Legislacji. Do projektu nie zgłoszono uwag w trybie
powołanej ustawy.



22

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Ocena skutków prawnych
Poza zmianami przewidzianymi w projekcie, ustawa nie wywołuje innych skutków
prawnych.
2. Ocena skutków gospodarczych
Projektowana ustawa nie wywołuje skutków gospodarczych.
3. Ocena skutków finansowych
Zaproponowane w projekcie ustawy rozwiązania będą miały wpływ na wysokość
wydatków budżetu państwa, nie będą miały natomiast wpływu na budżety jednostek
samorządu terytorialnego. Wejście projektowanej ustawy w życie pociągnie bowiem za
sobą skutki finansowe dla Skarbu Państwa wynikające z faktu, że niektórzy skazani po
opuszczeniu zakładu karnego nie znajdą się na wolności, lecz zostaną umieszczeni
w Krajowym Ośrodku Terapii Zaburzeń Psychicznych.
W rozumieniu art. 50 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych, celem realizowanym przez projekt jest skuteczna terapia sprawców
najgroźniejszych przestępstw, zaś miernikiem tego celu jest liczba sprawców, którzy po
odbyciu terapii opuszczą Ośrodek, aby readaptować się do życia w społeczeństwie.
Określenie wartości tego miernika w ustawie ze względu na jego specyfikę nie jest jednak
możliwe.
Wydatki związane z przeprowadzaniem postępowań sądowych w trybie wynikającym
z projektowanej ustawy będą pokrywane przez Skarb Państwa i sfinansowane w ramach
części 15 – Sądy powszechne. Rozwiązania te nie będą stanowiły podstawy zwiększenia
limitu środków budżetowych.
Wydatki związane z prowadzeniem nadzoru prewencyjnego będą pokrywane przez Skarb
Państwa z części stanowiącej budżet Ministra Spraw Wewnętrznych. Szacowany koszt
wykonywania nadzoru prewencyjnego będzie wynosił, względem jednej osoby, około
120 759 zł rocznie. Przy przykładowej liczbie 18 osób objętych nadzorem oznacza to koszt
około 2 173 662 zł rocznie.
Wydatki w pozostałym zakresie będą pochodziły z budżetu państwa – części 46 Zdrowie,
rozdział 85120 – Lecznictwo psychiatryczne.
Zgodnie z art. 55 ust. l w latach 2013–2022 maksymalny limit wydatków budżetu państwa
będący skutkiem finansowym ustawy wynosi w:
23

1) 2013 roku – 0 zł,
2) 2014 roku – 5.000.000 zł,
3) 2015 roku – 7.000.000 zł,
4) 2016 roku – 7.000.000 zł,
5) 2017 roku – 7.000.000 zł,
6) 2018 roku – 7.000.000 zł,
7) 2019 roku – 7.000.000 zł,
8) 2020 roku – 7.000.000 zł,
9) 2021 roku – 7.000.000 zł,
10) 2022 roku – 7.000.000 zł
–
pod warunkiem że liczba osób skierowanych do Krajowego Ośrodka Terapii Zaburzeń
Psychicznych nie przekroczy 10.
W przypadku gdy liczba osób przekroczy 10, wówczas, począwszy od kolejnego roku,
limit wydatków budżetu państwa będący skutkiem finansowym ustawy wynosi:
1) w roku X – 15.000.000 zł;
2) w roku X + l – 35.000.000 zł;
3) w roku X + 2 – 30.600.000 zł;
4) w roku X + 3 – 20.000.000 zł;
5) w roku X + 4 – 20.000.000 zł;
6) w roku X + 5 – 20.000.000 zł;
7) w roku X + 6 – 20.000.000 zł;
8) w roku X + 7 – 20.000.000 zł;
9) w roku X + 8 – 20.000.000 zł;
10) w roku X + 9 – 20.000.000 zł;
11) w roku X + 10 – 20.000.000 zł.
Ocenę kosztów należy w związku z powyższym rozpatrywać w dwóch etapach – pierwszy
– przejściowy, gdy osoby będą umieszczane z wykorzystaniem istniejącej infrastruktury
pozostającej w dyspozycji Ministra Zdrowia, oraz drugi etap docelowy, który polega na
utworzeniu nowego Ośrodka, który docelowo będzie przeznaczony dla 60 pacjentów.
W skład nowego Ośrodka będzie wchodzić budynek o powierzchni około 2400 m2,
obejmujący sale dla pacjentów, świetlice, zaplecze kuchenne, sale terapeutyczne,
sanitariaty, dyżurki, pokoje lekarskie oraz budynek administracyjno-gospodarczy.
24

Szacunkowe skutki finansowe wdrożenia projektowanych rozwiązań przedstawiają się
następująco:
1) w okresie przejściowym:
Liczbę osób przewidzianych do zatrudnienia w początkowym – przejściowym okresie
szacuje się łącznie na 77 osób, które będą zatrudniane sukcesywnie w miarę wzrostu
liczby pacjentów. Obecnie trudno jest oszacować liczbę pacjentów kierowanych do
Ośrodka. Przewiduje się, że w pierwszym roku okresu przejściowego przyjętych
zostanie około 4 pacjentów.
Na rok 2014 zaplanowano kwotę 5.000.000 zł, z czego planuje się wydatkowanie
kwoty ok. 2.000.000 zł na prace inwestycyjne polegające na dostosowaniu jednej
z istniejących placówek w okresie przejściowym do pełnienia funkcji Ośrodka.
Pozostała kwota przeznaczona zostanie na sfinansowanie wydatków płacowych
(wynagrodzenia wraz z pochodnymi) oraz wydatków rzeczowych w wysokości
ok. 875.000 zł obejmujących m.in. zakup energii, środków żywności, systemu
bezpieczeństwa. Wydatki rzeczowe w wysokości ok. 875.000 zł mają charakter stały
i będą ponoszone corocznie do momentu zakończenia okresu przejściowego.
Od 2015 roku przyjęto wydatki na stałym poziomie 7.000.000 zł dotyczących
wydatków płacowych (wynagrodzeń wraz z pochodnymi), uzależnionych od liczby
pacjentów (założono 10 pacjentów) oraz corocznych wydatków rzeczowych.
Z uwagi na profil terapeutyczny Ośrodka zatrudnieni będą: psychiatra,
psychologowie, wychowawcy, pielęgniarki, terapeuci zajęciowi, sanitariusze
i pracownicy ochrony (przy uwzględnieniu przepisu art. 54 projektu).
Przy powyższych szacunkach wzięto pod uwagę to, że większość tych pracowników
będzie pracowała w systemie 3-zmianowym (8-godzinnym). Na każdej ze zmian
powinno być nie mniej niż 4 pracowników ochrony: dwóch z nich nadzorowałoby
przednią część oddziału wraz z kontrolą osób przychodzących i wychodzących,
a dwóch powinno znajdować się w końcowej części oddziału. Pracownicy ci
nadzorowaliby również pacjenta poza Ośrodkiem, np. w oddziale chirurgicznym.
Nadzór ten sprawowany byłby przez 24 godziny.
Ośrodek powinien zatrudniać dwóch sanitariuszy na zmianie. Jeden z nich
wykonywałby konieczne czynności związane z utrzymaniem czystości, sanitarne,
natomiast drugi pomagałby personelowi pielęgniarskiemu w wykonywaniu bieżących
czynności medycznych przy pacjentach. Konieczne jest również zatrudnienie
25