Poselski projekt ustawy o uzgodnieniu płci

dyrektywę Rady 2004/113/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzającą w
życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do
towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług (Dz. Urz. UE L 373 z
21.12.2004, str. 37).
adne przepisy nie definiują jednak pojęcia płci, w tym nie odnoszą się
do uwzględnienia w tej definicji pojęcia „tożsamości płciowej”, o której mowa
w projekcie ustawy (art. 15 projektu). Należy zaznaczyć, że również Trybunał
Sprawiedliwości Unii Europejskiej wypowiadał się w sprawach dotyczących
dyskryminacji ze względu na płeć. Przykładowo, w sprawie C-423/04 Sarah
Margaret Richards p. Secretary of State for Work and Pensions stwierdził, że
sądowe uzgodnienie płci nie powinno naruszać praw nabytych wynikających ze
stosunków ubezpieczeniowych. W sprawie C-13/94 P. przeciwko S. i Cornwall
County Council Trybunał orzekł, że zakończenie stosunku pracy z osobą przed
operacyjną korektą płci stanowi zakazaną dyskryminację ze względu na płeć.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przedmiot projektu ustawy, w zakresie ustanowienia sądowej procedury
uzgodnienia płci, nie jest objęty zakresem wiążącego prawa Unii Europejskiej.
Przepisy ustawy dotyczące skutków sądowego orzeczenia o uzgodnieniu
płci w swoich założeniach nie są sprzeczne ze wskazanymi wyżej przepisami
dotyczącymi zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, w tym z tezami
zawartymi w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

4. Konkluzja
Poselski projekt ustawy o uzgodnieniu płci nie jest sprzeczny z prawem
Unii Europejskiej.








Dyrektor
Biura Analiz Sejmowych


Zbigniew Wrona

3

Warszawa, 9 stycznia 2013 r.
BAS-WAPEiM-21/13

Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 regulaminu Sejmu –
czy poselski projekt ustawy o uzgodnieniu płci (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Anna Grodzka), jest projektem ustawy wykonującej
prawo Unii Europejskiej



Przedmiotem projektu ustawy jest określenie procedury i skutków
uzgodnienia płci osób, których tożsamość płciowa różni się od ich płci
metrykalnej. Projekt określa definicje (art. 2), procedurę postępowania w
sprawach o uzgodnienie płci (art. 4-7), a także skutki orzeczenia o uzgodnieniu
płci (art. 7-12).
W zakresie powiązanym z przedmiotem projektu ustawy o uzgodnieniu
płci przewidziano również nowelizację:
 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88,
poz. 553 ze zm.),
 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (t. j.
Dz. U. z 2012 r. Nr 212, poz. 1264),
 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U.
Nr 220, poz. 1414),
 ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii
Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. Nr 254, poz. 1700).

Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od jej
ogłoszenia.

Prawo Unii Europejskiej nie reguluje procedury uzgadniania płci w
sytuacji zaistnienia różnicy między płcią metrykalną a tożsamością płciową.
Projekt ustawy w swoich założeniach, dotyczących niedyskryminacji ze
względu na płeć, nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.


Poselski projekt ustawy o uzgodnieniu płci nie ma na celu wykonania
prawa UE, a zatem nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii
Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu.








Dyrektor
Biura Analiz Sejmowych


Zbigniew Wrona




Warszawa, 12 czerwca 2013 r.
BAS-WAPEiM-1336/13


Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o uzgodnieniu płci, w wersji uwzględniającej autopoprawkę z dnia
28 maja 2013 r. (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Anna Grodzka)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32)
sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Przedmiotem projektu ustawy jest określenie procedury i skutków
uzgodnienia płci osób, których tożsamość płciowa różni się od ich płci
metrykalnej. Projekt określa definicje (art. 2), procedurę postępowania w
sprawach o uzgodnienie płci (art. 4-7), a także skutki orzeczenia o uzgodnieniu
płci (art. 8-12).
Projektodawcy wskazują, że na mocy ustawy ma powstać nowa, odrębna
procedura sądowa, umożliwiająca uznanie tożsamości płciowej jako podstawy
określenia płci osób, u których występuje wskazana wyżej niezgodność.
W zakresie powiązanym z przedmiotem projektu ustawy o uzgodnieniu
płci przewidziano również nowelizację m.in.:
 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. 1997 Nr 88, poz.
553 ze zm.),
 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (t. j.
Dz. U. z 2012 r. Nr 212, poz. 1264),
 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U.
Nr 220, poz. 1414),
 ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii
Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. Nr 254, poz. 1700).


Przedłożona w dniu 28 maja 2013 r. autopoprawka uzupełnia projekt o
przepisy dotyczące dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej związanych z
terapią zaburzeń tożsamości płciowej i przewiduje nowelizację ustawy z dnia 27
sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 2012, poz. 2135 ze zm.).
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od jej
ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje procedury uzgadniania płci w
sytuacji zaistnienia różnicy między płcią metrykalną a tożsamością płciową.
Problematyka tożsamości płciowej jest jednak przedmiotem niewiążących
aktów instytucji UE, w tym przede wszystkim rezolucji Parlamentu
Europejskiego. Przykładowo, w rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 28
września 2011 r. w sprawie praw człowieka, orientacji seksualnej i tożsamości
płciowej w państwach członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych
(P7_TA(2011)0427) Parlament Europejski zwraca uwagę na wnioski Agencji
Praw Podstawowych z listopada 2010 r. zawarte w sprawozdaniu „Homofobia,
transfobia i dyskryminacja ze względu na orientację seksualną i tożsamość
płciową”. Wzywa Komisję i państwa członkowskie do zastosowania się do
zawartych w nim opinii w możliwie największym stopniu oraz do pełnego
wyeliminowania nierówności. Parlament Europejski zwrócił się również do
Komisji o opracowanie kompleksowego planu przeciwdziałania homofobii,
transfobii i dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość
płciową. W tej samej rezolucji Parlament Europejski wezwał Komisję i
wiatową Organizację Zdrowia do usunięcia zaburzeń tożsamości płciowej z
listy zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania oraz do zapewnienia nowej
klasyfikacji wolnej od ich patologizowania podczas negocjacji w sprawie 11.
wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-
11).
Ponadto, przedmiotem prawa Unii Europejskiej jest ogólny zakaz
dyskryminacji ze względu na płeć. W szczególności, w art. 19 Traktatu o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej przewidziano kompetencję dla Rady do
stanowienia środków niezbędnych do zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze
względu na kryteria wymienione w tym przepisie, w tym ze względu na płeć.
Wśród aktów prawa pochodnego, odnoszących się do wskazanego zakazu
dyskryminacji można wymienić przykładowo dyrektywę Rady 86/613/EWG z
dnia 11 grudnia 1986 r. w sprawie stosowania zasady równego traktowania
kobiet i mężczyzn pracujących na własny rachunek, w tym w rolnictwie, oraz w
sprawie ochrony kobiet pracujących na własny rachunek w okresie ciąży i
macierzyństwa (Dz. Urz. WE L 359 z 19.12.1986, str. 56; Dz. Urz. UE Polskie

1 http://fra.europa.eu/fraWebsite/attachments/FRA-LGBT-report-update2010.pdf

2