Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw

20
wykorzystane do niszczenia materiału dowodowego, preparowania dowodów
w sposób korzystny dla kontrolowanego albo zacierania śladów przestępstwa.
Kontrole o charakterze doraźnym dotyczące ewidencjonowania obrotu za
pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej oraz sporządzenia
spisu z natury (przesłanki określone w art. 282c § 1 pkt 1 lit. g) nie powinny być
poprzedzane zawiadomieniem, gdyż przeczyłoby to specyfice i celowości
kontroli. Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli w tego typu kontrolach,
gdy chodzi o bieżące weryfikowanie zachowań podatnika lub stanu faktycznego
(remanent) uczyniłoby kontrolę fikcją. Nieuczciwy podatnik miałby wystar-
czający czas na przygotowanie się do kontroli i chociażby czasowe zatajenie
istniejących nieprawidłowości.
Organ podatkowy powinien mieć także możliwość objęcia podczas prowadzonej
kontroli innych okresów rozliczeniowych nieobjętych pierwotnym zawiadomie-
niem o zamiarze wszczęcia kontroli, z uwagi na poważne nieprawidłowości
stwierdzone w wyniku dokonanych już czynności kontrolnych (art. 282c § 2).
Zawiadamianie o zamiarze wszczęcia (rozszerzenia) kontroli w zakresie innych
okresów rozliczeniowych w podatku, który jest już przedmiotem kontroli
stanowiłoby zbędne opóźnienie w prowadzeniu kontroli i mogłoby prowadzić do
przekroczenia limitów czasowych określonych w
ustawie o swobodzie
działalności gospodarczej.
Rezygnacja z zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli może być też
uzasadniona okolicznościami dotyczącymi kontrolowanego. Zawiadomienie nie
nastąpi, jeżeli nie ma gwarancji sprawnego przeprowadzenia kontroli podatko-
wej, istnieje prawdopodobieństwo utrudniania kontroli podatkowej oraz ryzyko
unikania obowiązku zapłaty podatku, który zostanie ujawniony w wyniku
przeprowadzonej kontroli (art. 282c § 1 pkt 2).
W każdym przypadku wszczęcia kontroli bez zawiadomienia z uwagi na
wyłączenia przedmiotowe lub podmiotowe kontrolowanego informuje się
o przyczynach braku tego zawiadomienia – art. 282c § 3.
Art. 285b uwzględnia zasadę szybkości postępowania wynikającą z art. 125,
która do kontroli podatkowej ma zastosowanie w związku z art. 292, oraz
wychodzi naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, aby prowadzenie kontroli

21
następowało w sposób jak najmniej uciążliwy dla kontrolowanego. W przepisie
tym dopuszczono możliwość przeprowadzenia kontroli lub poszczególnych jej
czynności również w siedzibie organu podatkowego, jeżeli może to usprawnić
prowadzenie kontroli lub kontrolowany zrezygnował z uczestniczenia
w czynnościach kontrolnych.
Zmiana w art. 294 § 1 pkt 2 – zmiana postulowana przez stronę samorządową
usprawni funkcjonowanie organów podatkowych samorządu terytorialnego oraz
przepływ informacji w celu realizacji zadań przez te organy.
Art. 299 § 6 i 7 – zgodnie z art. 299 § 3 pkt 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
– Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), organy
podatkowe udostępniają komornikom sądowym informacje wynikające z akt
spraw podatkowych, z wyłączeniem informacji określonych w art. 182 tej
ustawy, w związku z toczącym się postępowaniem egzekucyjnym lub
zabezpieczającym. Z kolei na mocy przepisu art. 2 ust. 5 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r.
Nr
167, poz.
1191, z późn. zm.) organy administracji publicznej, urzędy
skarbowe, organy rentowe, o których mowa w art. 476 § 4 ustawy z dnia
17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296,
z późn. zm.), banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, podmioty
prowadzące działalność maklerską, organy spółdzielni mieszkaniowych,
zarządy wspólnot mieszkaniowych, inne podmioty zarządzające mieszkaniami
i lokalami użytkowymi, jak również inne instytucje są obowiązane na pisemne
żądanie komornika udzielić mu informacji niezbędnych do prawidłowego
prowadzenia postępowania egzekucyjnego, dokonania zabezpieczenia oraz
wykonania innych czynności wchodzących w zakres jego ustawowych zadań,
w szczególności dotyczące stanu majątkowego dłużnika oraz umożliwiających
identyfikację składników jego majątku. Jednocześnie przepis art. 2 ust. 9
ustawy o komornikach sądowych i egzekucji stanowi podstawę do pobierania
opłaty za udostępnione informacje, nie wskazując przy tym wysokości opłaty,
formy i terminu płatności. W aktualnym stanie prawnym koszty udostępnienia
informacji komornikom sądowym przez urzędy skarbowe obciążają budżet
państwa. Organy podatkowe sygnalizują potrzebę usystematyzowania zasad
odpłatności za informacje udzielane komornikom sądowym. Takie postulaty

22
zgłasza też Krajowa Rada Komornicza. Należy zauważyć, iż obowiązek
uiszczenia opłaty od informacji udzielonych komornikom przez ZUS
wprowadzony jest w art. 50 ust. 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, z późn.
zm.). Zakres danych wynikających z ewidencji i akt spraw prowadzonych przez
organy podatkowe użytecznych dla potrzeb egzekucji sądowej jest o wiele
większy niż danych posiadanych przez ZUS. Ilość wniosków komorników
sądowych kierowanych do urzędów skarbowych jest znacząco większa niż
w
przypadku ZUS (w ostatnich dwóch latach wpłynęło około 1.260.000
wniosków) i odnotowuje się tendencję wzrostową. Obciążenie pracą niezbędną
do realizacji wniosku komornika sądowego i koszty materiałowe z tym związane
ponoszone przez organy podatkowe (budżet państwa) są więc proporcjonalnie
większe niż w przypadku ZUS. Ponadto należy mieć na uwadze, iż czynności
egzekucyjne w sprawach cywilnych komornik sądowy wykonuje na własny
rachunek (art. 3a ustawy o komornikach sądowych i egzekucji).
Mając na względzie powyższe, nie można akceptować sytuacji, w której koszty
ponoszone przez organy podatkowe w zakresie sporządzenia informacji na
żądanie przez komornika sądowego ponosi budżet państwa, czyli de facto
wszyscy podatnicy, w tym również przedsiębiorcy terminowo regulujący swoje
zobowiązania podatkowe. Wobec powyższego w art. 299 § 6 proponuje się
odpłatne udostępnianie przez organy podatkowe, na wniosek komorników
sądowych, informacji w związku z toczącym się postępowaniem egzekucyjnym
lub zabezpieczającym. Proponowane rozwiązanie pozwoli na pokrycie w części
kosztów ponoszonych przez organy podatkowe (budżet państwa), w związku
z udostępnianiem komornikom sądowym informacji. Formę udostępniania
informacji, wysokość opłat, tryb ich pobierania oraz sposób uiszczenia zostaną
określone w rozporządzeniu Ministra Finansów (art. 299 § 7).
Art. 2. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Art. 154 – w sytuacji wprowadzenia zasady niewykonywania decyzji nie-
ostatecznej, zabezpieczenie dokonywane na podstawie ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji nabiera większego znaczenia. W celu należytego
zabezpieczenia interesów fiskalnych Skarbu Państwa zaproponowano nowe

23
brzmienie art. 154, zapewniające większą trwałość dokonanych zabezpieczeń.
Należy przy tym zauważyć, iż zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji zabezpieczenie obowiązku o charakterze
pieniężnym nie stanowi wykonania tego obowiązku. Natomiast szczególny
charakter należności publicznoprawnych uzasadnia przyjęcie rozwiązania
stwarzającego gwarancje wykonania tego obowiązku w przyszłości. Zmiana
w § 1 polega na wyodrębnieniu nowej przesłanki dokonania zabezpie-
czenia, tj. przesłanki niezłożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 39 ustawy
– Ordynacja podatkowa, mimo wezwania do jego złożenia albo niewykazania
w złożonym oświadczeniu wszystkich rzeczy lub praw podlegających
ujawnieniu. Odmowę złożenia oświadczenia o posiadanych ruchomościach lub
nieruchomościach można rozpatrywać jako zamiar ukrycia rzeczywistego stanu
posiadania, co można łączyć z zamiarem udaremnienia egzekucji. Takie obawy
mogą też istnieć w razie złożenia fałszywego oświadczenia, tj. niewykazującego
mienia podlegającego ujawnieniu.
W sytuacji natomiast wydania decyzji lub innego orzeczenia podlegającego
wykonaniu w sprawie, w której dokonano zabezpieczenia, bądź nadania decyzji
rygoru natychmiastowej wykonalności uzasadnione jest przyjęcie rozwiązań
pozwalających na wywołanie skutków prawnych przewidzianych w art. 154 § 4
i 5 ustawy z dniem wystawienia tytułu wykonawczego pod warunkiem jego
wystawienia w określonym terminie. W przypadku zaistnienia zdarzeń
skutkujących wykonalnością decyzji, dokonane w toku postępowania zajęcie
zabezpieczające przekształci się z mocy prawa w zajęcia egzekucyjne, bez
konieczności ponawiania tych czynności w toku egzekucji wszczętej na
podstawie ostatecznej decyzji (orzeczenia) właściwego organu. Ze względu na
mogące wystąpić wątpliwości interpretacyjne, uzasadnione było także
jednoznaczne sprecyzowanie skutków prawnych tego przekształcenia. Jedno-
cześnie pozostawiono bez zmian uregulowania w zakresie przekształcenia się
zajęcia zabezpieczającego w egzekucyjne w przypadku wygaśnięcia decyzji,
o której mowa w art. 61 ust. 3 ustawy z dnia 19 marca 2004 r. – Prawo celne
(Dz. U. z 2004 r. Nr 68, poz. 622 i Nr 273, poz. 2703).
Ponadto w proponowanym brzmieniu art. 154 § 4 wydłużony został także
termin, w którym możliwe będzie wystawienie tytułu wykonawczego, skutkujące

24
przekształceniem się zajęcia zabezpieczającego w zajęcie egzekucyjne.
Zmiana spowodowana jest tym, iż wobec przyjęcia zasady niewykonywania
decyzji nieostatecznych nie jest możliwe wystawienie tytułu wykonawczego
w terminie 14 dni. Wystawienie tytułu wykonawczego co do zasady będzie
mogło nastąpić po doręczeniu ostatecznej decyzji nakładającej obowiązek.
Decyzją ostateczną jest decyzja, od której nie służy odwołanie w postępowaniu
podatkowym. W przypadku zatem decyzji organu I instancji wystawienie tytułu
wykonawczego będzie uzależnione od upływu 14-dniowego terminu do
wniesienia środka zaskarżenia. Ponadto w przypadku decyzji ustalających
wystawienie tytułu wykonawczego uzależnione będzie także od upływu terminu
płatności, a następnie zrealizowania, wynikającego z art. 15 ustawy
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji obowiązku przesłania
upomnienia zawierającego wezwanie do wykonania obowiązku. Wierzyciel, aby
móc wystawić tytuł wykonawczy, będzie musiał zatem dysponować
dokumentami potwierdzającymi wykonalność obowiązku (np. zwrotne
potwierdzenie odbioru decyzji, upomnienia). Okres oczekiwania na zwrotne
potwierdzenie odbioru urzędowych dokumentów, na który organ administracji
publicznej nie ma wpływu, wynosi natomiast niejednokrotnie ponad miesiąc.
Wobec powyższego pozostawienie dotychczas obowiązującego terminu na
wystawienie tytułu wykonawczego skutkowałoby niemożnością zastosowania
tej instytucji. Wydłużenie terminu do wystawienia tytułu wykonawczego
skutkującego przekształceniem się zajęcia zabezpieczającego w zajęcie
egzekucyjne podyktowane zostało zatem przyczynami niezależnymi od organu
podatkowego. Należy jednak zauważyć, że wydłużenie tego terminu umożliwi
dobrowolne wykonanie obowiązku, który staje się wykonalny z chwilą
doręczenia decyzji ostatecznej, w okresie dłuższym niż 14 dni.
Art. 159 – zmiana tego przepisu jest konsekwencją zmian w art. 154 oraz
wprowadzenia w Ordynacji podatkowej nowej zasady wykonywania decyzji
ostatecznych. Proponowana zmiana jest niezbędna w celu należytego
zapewnienia ochrony interesów fiskalnych Skarbu Państwa. W świetle wpro-
wadzenia zasady niewykonywania decyzji nieostatecznych do czasu
zakończenia postępowania rozpoznawczego merytorycznie nieuzasadniona jest
dotychczasowa regulacja, na podstawie której organ egzekucyjny zobowiązany