Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

kumulatywnym zastosowaniu przepisów o postępowaniu w sprawach
gospodarczych i przepisów regulujących inne postępowanie odrębne.
Do art. 4791a K.p.c. ma być dodane zdanie drugie, które jednoznacznie
przesądza, że reguła priorytetu przepisów o postępowaniu w sprawach
gospodarczych nie ma zastosowania, gdy sprawa jest rozpoznawana
w europejskim postępowaniu nakazowym. W ten sposób uniknięto
sprzeczności między art. 4791a K.p.c. a nowym art. 50515 § 2 K.p.c.
3. Rozporządzenie nr 1896/2006 pozostawiło unormowanie właściwości
rzeczowej i – z zastrzeżeniem niektórych przepisów rozporządzenia
nr 44/2001 (por. art. 6) – właściwości miejscowej ustawodawcy
krajowemu. Państwa członkowskie są zobowiązane jedynie do
poinformowania Komisji o sądach właściwych w sprawach
wydawania europejskiego nakazu zapłaty (art. 29 ust. 1 lit. a).
W projekcie przyjęto założenie, że właściwość rzeczowa w sprawach
rozpoznawanych w europejskim postępowaniu nakazowym będzie
ustalana według reguł ogólnych przyjętych dla procesu (przede
wszystkim chodzi o art. 17 K.p.c.). Nowy przepis art. 50516 § 1 K.p.c.
potwierdza to założenie, stanowiąc, na wzór art. 4841 § 1 K.p.c. i art.
4971 § 1 K.p.c., że europejskie postępowanie nakazowe należy do
właściwości sądów rejonowych i okręgowych. Rozwiązanie to
przyjęto głównie po to, aby uniknąć – w miarę możliwości
– konieczności przekazywania sprawy według właściwości w sytuacji,
w
której wniesiony został skutecznie sprzeciw od europejskiego
nakazu zapłaty i sprawa ma być rozpoznawana w postępowaniu
według prawa krajowego. Konieczność taka powstawałaby, gdyby
przyjąć właściwość rzeczową sądów rejonowych w europejskim
postępowaniu nakazowym, ponieważ w postępowaniu tym będą mogły
być rozpoznawane także takie sprawy, które w świetle przepisów
Kodeksu postępowania cywilnego należą do właściwości sądów
okręgowych.

39

Podobnie jak to kodeks przewiduje w przypadku postępowania
upominawczego (art. 3531 § 2 K.p.c.), uznano, że europejski nakaz
zapłaty będzie mógł być wydany także przez referendarza sądowego
(nowy art. 50516 § 2 K.p.c.). Rozwiązanie to koresponduje
z ograniczoną kognicją organu mającego wydać europejski nakaz
zapłaty (por. art. 8), jak również pojęciem sądu przyjętym na gruncie
rozporządzenia nr 1896/2006, którym jest „każdy organ państwa
członkowskiego właściwy w zakresie europejskich nakazów zapłaty
lub w innych związanych z tym sprawach” (art. 5 pkt 3).
Za uzasadnione uznano ponadto wyposażenie referendarza sądowego
w kompetencję do wydawania zarządzeń (nowy art. 50516 § 3 K.p.c.).
Ze względu na charakter europejskiego postępowania nakazowego,
zbliżony do charakteru uregulowanego w Kodeksie postępowania
cywilnego postępowania upominawczego, przyjęto założenie, że
rozpoznanie sprawy w europejskim postępowaniu nakazowym
powinno następować na posiedzeniu niejawnym (nowy art. 50517
K.p.c.), co odpowiada założeniu, że jest to postępowanie prowadzone
ex parte, a ponadto zapewnieniu szybkości postępowania
i koresponduje z ograniczonym zakresem kognicji organu wydającego
europejski nakaz zapłaty.
4. Pozew składany w europejskim postępowaniu nakazowym musi
zawierać oświadczenie powoda, że podane informacje są zgodnie
z jego najlepszą wiedzą i przekonaniem prawdziwe oraz że przyjmuje
on do wiadomości, iż umyślne podanie nieprawdziwych informacji
może skutkować zastosowaniem odpowiednich sankcji zgodnie
z prawem krajowym (art. 7 ust. 3). Rozporządzenie nr 1896/2006
pozostawia zatem prawu krajowemu uregulowanie ewentualnych
sankcji za umyślne podanie nieprawdziwych informacji w pozwie.
Z punktu widzenia prawa polskiego w grę wchodzi jedynie stosowanie
art. 103 K.p.c., jednak będzie to raczej sytuacja wyjątkowa. Uznano

40

natomiast, że żadnych innych dodatkowych regulacji przewidujących
sankcję dla powoda w omawianej sytuacji nie należy wprowadzać.
5. Rozporządzenie nr 1896/2006 przewiduje (art. 10), że w przypadku
gdy europejski nakaz zapłaty może być wydany tylko co do części
roszczenia objętego pozwem, sąd informuje o tym powoda, który
może zgodzić się na wydanie nakazu tylko co do części roszczenia
albo odrzucić taką możliwość, co skutkuje tym, że pozew o wydanie
europejskiego nakazu zapłaty zostaje w całości załatwiony
negatywnie. W związku z tym powstała konieczność regulacji
dalszego trybu postępowania co do tej części roszczenia, w odniesieniu
do której nie może być wydany europejski nakaz zapłaty, jeżeli powód
wyraził zgodę na wydanie nakazu tylko co do części roszczenia.
Przyjęto, że w takiej sytuacji powinno nastąpić „przejście” na grunt
krajowych postępowań uregulowanych w kodeksie. Teoretycznie
może być to „przejście” nawet z trybu postępowania procesowego na
tryb postępowania nieprocesowego. W ramach postępowania
procesowego w grę wchodzi natomiast rozpoznanie tej części
roszczenia, co do której nie mógł być wydany europejski nakaz
zapłaty, w postępowaniu ogólnym (zwykłym) lub w którymś
z postępowań odrębnych. Wychodząc z tych założeń nowy art. 50518
§ 1 K.p.c. przewiduje, że w razie gdy europejski nakaz zapłaty
zgodnie z przepisami odrębnymi może być wydany tylko co do części
roszczenia i powód wyraża na to zgodę, sprawę co do pozostałej części
roszczenia sąd rozpoznaje we właściwym trybie, a w przypadkach
wskazanych w ustawie – według przepisów o postępowaniach
odrębnych. Nawiązano w ten sposób do formuły art. 201 § 2 K.p.c.
oraz art. 13 § 1 zd. drugie K.p.c. Postanowiono jednak wyłączyć
możliwość rozpoznania części roszczenia, co do której nie mógł być
wydany europejski nakaz zapłaty, w postępowaniu nakazowym
i upominawczym. Uznano bowiem, że skoro europejskie postępowanie

41

nakazowe stanowi alternatywę wobec postępowania nakazowego
i upominawczego, to w sytuacji, w której nie jest możliwe wydanie
europejskiego nakazu zapłaty, należy postąpić analogicznie do
sytuacji, w której nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty
w postępowaniu upominawczym, a nie dopuszczać możliwość
skorzystania z kolejnego przyspieszonego postępowania odrębnego.
Możliwość taka komplikowałaby zresztą nadmiernie postępowanie.
Ponieważ omawiane „przejście” na płaszczyznę prawa krajowego
może pociągać za sobą konieczność rozpoznania sprawy
w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych, powstaje
problem kolizji rozporządzenia z regulacjami prekluzyjnymi
obowiązującymi w sprawach gospodarczych w odniesieniu do powoda
(art. 47912 § 1 K.p.c.). Z art. 17 ust. 1 drugi akapit rozporządzenia
nr 1896/2006 wynika bowiem, że gdy powód decyduje się na
wszczęcie europejskiego postępowania nakazowego, jego pozycja
procesowa w późniejszym postępowaniu nie może w żaden sposób
doznać uszczerbku wskutek środków przewidzianych w prawie
krajowym. Wprawdzie przepis ten wprost dotyczy sytuacji, w której
europejski nakaz zapłaty utracił moc w następstwie wniesienia
sprzeciwu, a postępowanie dalej ma się toczyć według prawa
krajowego, jeżeli powód się temu nie sprzeciwił, jednak wydaje się
uzasadnione twierdzenie, że analogicznie należy traktować powoda,
który zgodził się na wydanie europejskiego nakazu zapłaty co do
części roszczenia i na ocenę skutków co do drugiej części roszczenia
według prawa krajowego. Mając na względzie to założenie, uznano, że
kolidowałoby z rozporządzeniem to, że w przypadku gdy część
roszczenia, co do której nie mógł być wydany europejski nakaz
zapłaty, podlegałaby rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu
w
sprawach gospodarczych, powoda dotykałyby skutki prekluzji
przewidziane w art. 47912 § 1 zd. pierwsze K.p.c., chociaż, składając

42

pozew w europejskim postępowaniu nakazowym, nie musiał się z tym
liczyć. Jednocześnie przyjęto, że sam fakt, iż powód wniósł pozew
w europejskim postępowaniu nakazowym, a co do części roszczenia
objętego powództwem nie mógł być wydany nakaz zapłaty, nie może
powodować całkowitego wyłączenia stosowania regulacji
prekluzyjnych wobec powoda w zakresie tej części roszczenia.
Mogłoby to bowiem prowadzić do prób obchodzenia przez powoda
regulacji art. 47912 § 1 zd. pierwsze K.p.c., a ponadto powodowałoby
konieczność uchylenia działania regulacji prekluzyjnych w stosunku
do pozwanego (art. 47914 § 2 K.p.c.). W związku z tym nowy art. 50518
§ 2 K.p.c. stanowi, że w omawianej sytuacji przewodniczący powinien
wezwać powoda, który wcześniej złożył pozew o wydanie nakazu
zapłaty w europejskim postępowaniu nakazowym, który to nakaz co
do części roszczenia nie mógł być wydany i część ta ma być dalej
rozpoznawana w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych,
aby ten w wyznaczonym terminie złożył pismo procesowe, w którym
będzie obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich
poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku
postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w wyznaczonym
terminie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła
później. Pismo to podlegać będzie doręczeniu wraz z odpisem pozwu
pozwanemu, który będzie mógł złożyć odpowiedź na pozew, do której
zastosowanie będzie już miał art. 47914 § 2 K.p.c. Przyjęto ponadto, że
w dalszym postępowaniu, tak jak w każdej sprawie gospodarczej,
powód będzie podlegać rygorowi art. 47912 § 1 zd. drugie K.p.c.
Wyjaśnienia wymaga fakt, że wśród przepisów dotyczących
europejskiego postępowania nakazowego umieszczono regulację
modyfikującą postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych.
Takie usytuowanie nowego art. 50518 § 2 K.p.c., podobnie jak
omawianego poniżej art. 50519 § 2 i 3 K.p.c., jest uzasadnione

43