Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

naruszenia prywatności oraz dóbr osobistych, w tym zniesławienia
(art. 2).
Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń jest
postępowaniem pisemnym; w okolicznościach określonych
w rozporządzeniu nr 861/2007 sąd może jednak wyznaczyć rozprawę
(art. 5 ust. 1). Pozew sporządza się w języku państwa sądu albo
w innym języku dopuszczonym przez to państwo, na formularzu
stanowiącym załącznik do rozporządzenia. Po wniesieniu pozwu do
sądu, jego odpis doręcza się pozwanemu, który w terminie 30 dni
składa odpowiedź na pozew. Odpowiedź tę pozwany może sporządzić
z wykorzystaniem formularza, który sąd jest obowiązany doręczyć mu
wraz z odpisem pozwu; odpis odpowiedzi jest następnie przekazywany
powodowi. Wydane orzeczenie jest natychmiast wykonalne bez
potrzeby składania zabezpieczenia. O tym, czy orzeczenie może być
zaskarżone, decyduje prawo państwa wydania orzeczenia (art. 15 i 17).
Analogicznie jak w przypadku europejskiego nakazu zapłaty,
orzeczenie wydane w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych
roszczeń jest uznawane i wykonywane w państwach członkowskich
bez potrzeby stwierdzenia wykonalności i bez możliwości podważenia
jego uznania (art. 20). Wykonanie następuje przy zachowaniu
warunków obowiązujących względem krajowych orzeczeń w państwie
wykonania (art. 21 ust. 1).
4. Rozporządzenia organów Wspólnot Europejskich są aktami prawnymi
mającymi bezpośrednie zastosowanie w państwach członkowskich bez
potrzeby implementacji. Przepisy rozporządzeń nr 1896/2006
i 861/2007 stanowią zatem bezpośrednią podstawę dla sądu polskiego
do podejmowania czynności procesowych w postępowaniu w sprawie
wydania europejskiego nakazu zapłaty i europejskim postępowaniu
w sprawie drobnych roszczeń, w tym czynności następujących po
wydaniu orzeczenia. Regulacja postępowań ustanowionych

34

rozporządzeniami nr 1896/2006 i 861/2007 nie jest jednak regulacją
pełną. W kwestiach nieuregulowanych prawem wspólnotowym mają
zastosowanie przepisy wewnętrznego prawa procesowego państw
członkowskich (por. art. 26 rozporządzenia nr 1896/2006 i art. 19
rozporządzenia nr 861/2007). Podobnie jak w przypadku
rozporządzenia nr 805/2004 zachodzi zatem potrzeba wprowadzenia
do polskiego prawa unormowań umożliwiających sprawne
funkcjonowanie w Rzeczypospolitej Polskiej obu europejskich
postępowań. Dotyczy to w
szczególności takich kwestii jak:
właściwość sądu, kompetencje referendarza sądowego, „przejście”
z postępowania europejskiego na płaszczyznę postępowania
krajowego, przeprowadzanie niektórych dowodów, wystawianie
przewidzianych w rozporządzeniach zaświadczeń, środki ochrony
dłużnika i opłaty sądowe. Należy przy tym uwzględnić w tym zakresie
nie tylko sytuacje, w których postępowanie w sprawie wydania
europejskiego nakazu zapłaty albo europejskie postępowanie
w sprawie drobnych roszczeń toczy się przed sądem polskim, lecz
także przypadki, w których w Rzeczypospolitej Polskiej mają być
wykonane orzeczenia wydane w tych postępowaniach przez sądy
innych państw członkowskich.
Stosownie do tych założeń, projektowane przepisy regulują wyłącznie
zagadnienia pozostające poza zakresem normowania rozporządzeń
nr 1896/2006 i 861/2007, w szczególności nie zmieniają one ani nie
powielają przepisów wspólnotowych. Tak jak w przypadku
europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych będzie
zatem konieczne równoległe stosowanie regulacji wspólnotowej
i krajowej. Na konieczność tę projekt kładzie nacisk w sposób
szczególny, odsyłając w niektórych przepisach do „przepisów
odrębnych” (np. projektowane art. 50515 i 50519 K.p.c.). W tym
zakresie projekt kontynuuje przyjętą w ustawie z dnia 17 lutego

35

2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego technikę
odsyłania w przepisach kodeksu do „przepisów odrębnych”, którymi
są w tym przypadku właściwe przepisy prawa wspólnotowego

(np. art. 7951 i 7955 K.p.c.).
5. Z perspektywy prawa polskiego oba rozporządzenia zawierają
przepisy przynależne przede wszystkim do rozpoznawczej fazy
procesowego trybu postępowania cywilnego. Z systemowego punktu
widzenia kształtują one jednolite postępowania zbliżone charakterem
do regulowanych Kodeksem postępowania cywilnego postępowań
odrębnych. W projekcie przyjmuje się zatem, że przepisy krajowe
wykonujące oba rozporządzenia powinny zostać wprowadzone do
Kodeksu w postaci dwóch nowych postępowań odrębnych
– europejskiego postępowania nakazowego i europejskiego
postępowania w sprawie drobnych roszczeń. Polski tekst
rozporządzenia nr 1896/2006 nie posługuje się wprawdzie nazwą
„europejskie postępowanie nakazowe”, odpowiada ona jednak
określeniu orzeczenia zapadającego w postępowaniu (europejski nakaz
zapłaty), jego charakterowi, a także terminologii kodeksu.
Unormowanie nowych postępowań odrębnych powinno zostać
umiejscowione w kodeksie w części pierwszej, w księdze pierwszej,
w tytule VII, po dziale VI kodeksu, obejmującym postępowanie
uproszczone. Dla podkreślenia faktu, że oba postępowania są
zakorzenione w europejskim prawie procesowym cywilnym,
a zarazem, że zakres ich zastosowania jest ograniczony do spraw
transgranicznych, nowe postępowania odrębne zostały ujęte w jednej
większej jednostce redakcyjnej – nowym dziale VII tytułu VII księgi
pierwszej części pierwszej kodeksu, zatytułowanym „Europejskie
postępowania w sprawach transgranicznych”.
Co się natomiast tyczy przepisów dopełniających, zawarte w obu
rozporządzeniach rozwiązania w zakresie wykonywania europejskich

36

nakazów zapłaty i orzeczeń wydanych w europejskim postępowaniu
w sprawie drobnych roszczeń, wzięto pod uwagę ich podobieństwo do
konstrukcji przyjętych wcześniej w rozporządzeniu nr 805/2004.
W następstwie tego uznano, że umiejscowienie przepisów
wykonawczych powinno w tym przypadku stanowić kontynuację
rozwiązań wprowadzonych do Kodeksu postępowania cywilnego
wspomnianą już ustawą z dnia 17 lutego 2006 r. o zmianie ustawy
– Kodeks postępowania cywilnego zawierającą przepisy wykonawcze
w odniesieniu do europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń
bezspornych. Nowe przepisy umieszczono zatem po dotychczasowym
art. 7955 K.p.c. i projektowanym art. 11533 K.p.c.; poszerzono także
zakres zastosowania art. 8202 i 8403 K.p.c. celem objęcia tymi
przepisami przypadków mogących wyniknąć na tle europejskich
postępowań transgranicznych.
6. Niezbędne przepisy w zakresie opłat sądowych zostały zamieszczone
w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych.
II. Europejskie postępowanie nakazowe)
1. Zgodnie z przyjętymi założeniami podstawowa część przepisów
uzupełniających rozporządzenie nr 1896/2006 została ujęta
w projekcie w rozdziale I nowego działu VII w tytule VII księgi
pierwszej części pierwszej (nowe art. 50515 – 50520 K.p.c.).
2. W świetle nowego art. 50515 § 1 K.p.c. sąd ma rozpoznawać sprawę
w europejskim postępowaniu nakazowym, jeżeli są spełnione warunki
określone w przepisach odrębnych. Przepis ten należy rozumieć w ten
sposób, że rozpoznanie sprawy w europejskim postępowaniu
nakazowym uwarunkowane jest tym, czy sprawa nadaje się do tego
postępowania zgodnie z postanowieniami rozporządzenia

14) Przepisy powoływane w niniejszej części uzasadnienia bez bliższego określenia są przepisami rozporządzenia
nr 1896/2006.

37

nr 1896/2006. Nie pozbawia on jednak europejskiego postępowania
nakazowego charakteru postępowania fakultatywnego, ponieważ
w świetle rozporządzenia do powoda należy wybór tego postępowania
jako drogi dochodzenia roszczenia (por. art. 1 ust. 2). Przyjęto, że wola
powoda, aby sprawa została rozpoznana w europejskim postępowaniu
nakazowym, będzie wyrażana w ten sposób, że złoży on pozew na
formularzu A stanowiącym załącznik I do rozporządzenia
nr 1896/2006 (por. art. 7 ust. 1).
Nowy przepis art. 50515 § 2 K.p.c., wyłączający stosowanie przepisów
o innych postępowaniach odrębnych w sprawie rozpoznawanej
w europejskim postępowaniu nakazowym, pozostaje w związku
z wynikającą z przepisów K.p.c. możliwością „krzyżowania się”
zakresów przedmiotowych poszczególnych postępowań odrębnych,
prowadzącą do kumulatywnego stosowania w tej samej sprawie
przepisów regulujących różne postępowania odrębne. Uznano, że takie
kumulatywne stosowanie przepisów o postępowaniach odrębnych
w europejskim postępowaniu nakazowym jest wykluczone z uwagi na
to, że mogłoby ono rodzić problem kolizji regulacji rozporządzenia
i przepisów kodeksowych, które trzeba byłoby rozstrzygać ad casu.
Ponadto mogłoby dojść do tego, że europejskie postępowanie
nakazowe, „uzupełniane” w zależności od rodzaju sprawy przepisami
dotyczącymi różnych postępowań odrębnych, nie miałoby jednolitego
charakteru jako postępowanie prowadzone przed sądami polskimi, co
byłoby sprzeczne z założeniami rozporządzenia nr 1896/2006, którego
celem jest wprowadzenie postępowania nakazowego ujednoliconego
w skali europejskiej. W związku z treścią nowego art. 50515 § 2 K.p.c.
pozostaje nowa treść art. 4791a K.p.c. Jak wiadomo, art. 4791a K.p.c.
przyznaje pierwszeństwo przepisom o postępowaniu w sprawach
gospodarczych w stosunku do przepisów o innych postępowaniach
odrębnych, w przypadku gdy sprawa podlega rozpoznaniu przy

38