Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Druk nr 633

Warszawa, 11 kwietnia 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:



- o zmianie ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy panią poseł Annę Bańkowską.



(-) Romuald Ajchler; (-) Leszek Aleksandrzak; (-)
Anna Bańkowska;
(-) Eugeniusz Czykwin; (-) Tomasz Garbowski; (-) Tadeusz Iwiński;
(-) Tomasz Kamiński; (-) Witold Klepacz; (-) Bożena Kotkowska;
(-) Wacław Martyniuk; (-) Krzysztof Matyjaszczyk; (-) Henryk Milcarz;
(-) Wojciech Olejniczak; (-) Artur Ostrowski; (-) Wojciech Pomajda;
(-) Tadeusz Tomaszewski.




Projekt
USTAWA

z dnia ........................... 2008 r.

o zmianie ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych


Art. 1.
W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.98.162.1118 z późn. zm.) wprowadza się na-
stępujące zmiany:

1) w art. 117. po ustępie 1 dodaje się ustęp 1a i 1b w brzmieniu:

„1a. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne za
okres pracy, za który nie można wykazać faktycznej podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, stanowi kwota
obowiązującego w tym okresie najniższego wynagrodzenia za
pracę, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

„1b. Wykaz najniższego wynagrodzenia w poszczególnych latach
ogłosi minister właściwy do spraw pracy i zabezpieczenia spo-
łecznego w drodze rozporządzenia”.

2) po art. 114. dodaje się art. 114 a. w brzmieniu:

„Art. 114 a. Emerytury i renty, przy obliczaniu których nie
uwzględniono podstawy wymiaru składki, za okresy, w których
nie można wykazać faktycznej podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenie społeczne, podlegają ponownemu przeliczeniu z
uwzględnieniem art. 117 ust 1a.


Art. 2
Ustawa wchodzi w życie 1 czerwca 2008 r.

Uzasadnienie

Projekt zakłada nowelizację ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych w zakresie obliczania podstawy wymiaru świad-
czeń. Wnioskodawcy chcą, aby przy obliczaniu podstawy wymiaru składki na
ubezpieczenie społeczne za okres pracy, za który nie można przedłożyć od-
powiednich dokumentów świadczących o wysokości wynagrodzenia, pod-
stawę stanowiła kwota obowiązującego w tym okresie najniższego wynagro-
dzenia za pracę, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Wielu ubezpieczonych, nie jest w stanie przedłożyć brakującej doku-
mentacji i z tego tytułu są pozbawieni możliwości uzyskania wyższego świad-
czenia. Brak dokumentacji płacowej, umożliwiającej ustalenie lub przeliczenie
wysokości emerytury lub renty zgodnie z obowiązującymi od dnia 1 stycznia
1999 r. nowymi zasadami jest zmorą dużej grupy emerytów. Powoduje często
przyjmowanie tzw. miejsc zerowych przy ustalaniu podstawy emerytury lub
renty w zależności od roku przyznania świadczenia na podstawie poprzednio
obowiązujących przepisów, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych po-
przedzających rok zgłoszenia wniosku o przyznanie świadczenia. Uniemożli-
wia to również skorzystanie przez osoby pobierające świadczenia (z już wy-
branych lat) z możliwości wskazania podstawy emerytury lub renty z innych
okresów ubezpieczenia z 20 lat kalendarzowych poprzedzających rok zgło-
szenia wniosku o przyznanie świadczenia, wybranych z całego okresu ubez-
pieczenia.
Obywatele często podkreślają, że pomimo dołożenia wszelkich starań
nie są w stanie przedłożyć brakującej dokumentacji i z tego tytułu są pozba-
wieni możliwości uzyskania wyższego świadczenia. W obecnej regulacji
prawnej ciężar dowodu wysokości uzyskiwanych zarobków obciąża wyłącz-
nie ubezpieczonych, a brak dokumentacji płacowej z niektórych lat okresu
ubezpieczenia, uniemożliwia organowi rentowemu podjęcie decyzji w spra-
wie ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty nawet wtedy, gdy
udowodniony okres zatrudnienia miał miejsce w dawnym uspołecznionym
zakładzie pracy i dotyczył pełnego etatu.
Sprawa ta była też wielokrotnie przedmiotem uwagi Rzecznika Praw
Obywatelskich. Wskazał on m.in., że brak uregulowania wskazującego na
podstawę wymiaru, choćby w wysokości najniższego wynagrodzenia w od-
niesieniu do pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy za
okresy ubezpieczenia, w których nie można wskazać faktycznej podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z uwagi na brak dokumentacji
potwierdzającej osiągnięte wynagrodzenie powoduje, że taki stan prawny po-
zostaje w sprzeczności z wynikającymi z art. 2 Konstytucji zasadami sprawie-
dliwości społecznej, a także z zasadą zaufania do państwa i stanowionego
przez nie prawa.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wspólnie z Zakładem Ubezpie-
czeń Społecznych zajęło w lipcu 1999 r. następujące wspólne stanowisko w
sprawie dokumentacji płacowej:
1) Podstawowym dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia w
celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty oraz dla potrzeb usta-
lenia kapitału początkowego jest zaświadczenie wystawione przez pracodaw-
cę na druku ZUS Rp 7 lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy o
okresach zatrudnienia i osiąganym w danym okresie wynagrodzeniu.
2) Ustalenia podstawy wymiaru świadczenia (kapitału początkowego) można
dokonać również na podstawie legitymacji ubezpieczeniowej, zawierającej
odpowiednie wpisy o okresach zatrudnienia i osiąganych w tych okresach
wynagrodzeniach. Legitymacja ubezpieczeniowa powinna przy tym zawierać
wszystkie wymagane dane, także pieczątkę imienną osoby podpisanej na tym
dokumencie. Istnieje jednak możliwość przyjęcia legitymacji choćby nie od-
powiadała wymaganym warunkom, jeżeli nie ma wątpliwości co do auten-
tyczności dokonanych wpisów, a pracownik nie może w inny sposób po-
twierdzić wysokości osiąganych zarobków z okresu swojego zatrudnienia.
3) W przypadku braku w zakładzie pracy dokumentacji płacowej, oraz braku
wpisu o zarobkach w legitymacji ubezpieczeniowej - dopuszcza się wystawia-
nie zaświadczenia o zarobkach na druku HUS Rp 7 na podstawie dokumenta-
cji zastępczej, tj. na podstawie akt osobowych pracownika, a więc na podsta-
wie umów o pracę, pism o powołaniu, mianowaniu oraz innych pism określa-
jących wynagrodzenie pracownika, których okres przechowywania wynosi 50
lat od zakończenia pracy przez pracownika.
4) Dopuszcza się ustalanie przez zakład pracy wynagrodzenia określonego w
dokumentacji osobowej stawką godzinową, pod warunkiem, że w aktach oso-
bowych pracownika zachowały się dane dotyczące ilości fizycznie przepraco-
wanych godzin w danym okresie (dziennie, tygodniowo, miesięcznie).
Jednak osoby, które - nie ze swojej winy - nie mogą udokumentować
wysokości zarobków osiąganych w okresie pracy zawodowej nie mają ustalo-
nej podstawy wymiaru emerytury i rent, bądź przy ustalaniu podstawy wy-
miaru miały tzw. „miejsca zerowe”. Jest to dla nich krzywdzące i wywołuje
uzasadnione wątpliwości.
Przed wprowadzeniem reformy emerytalnej zasady przechowywania
dokumentacji osobowej i płacowej pracowników nie były regulowane przepi-
sami emerytalno-rentowymi. Być może twórcy reformy nie zdawali sobie
sprawy ze skali mogących wystąpić problemów z dokumentowaniem zarob-
ków. Zdaniem wnioskodawców, nadszedł najwyższy czas, aby zlikwidować
tę niesprawiedliwość.
Przyjęcie jako podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne -
za okres pracy, w którym nie można wskazać faktycznej podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenie społeczne - kwoty obowiązującego w tym okresie
najniższego wynagrodzenia za pracę jest rozwiązaniem minimum. Biorąc pod
uwagę fakt, że żaden zatrudniony nie mógł zarabiać mniej niż wynosiła kwota
najniższego wynagrodzenia za pracę jest to rozwiązanie racjonalne.
Dla realizacji przepisów przedkładanej nowelizacji konieczne będzie
wydanie, przez ministra właściwego do spraw pracy i zabezpieczenia spo-
łecznego, rozporządzenia, zawierającego wykaz najniższego wynagrodzenia
w poszczególnych latach.
Wnioskodawcy proponują, aby ustawa weszła w życie z dniem 1 czerwca
2008 r.
Przedłożony projekt spowoduje dodatkowe obciążenia finansowe. Za-
kład Ubezpieczeń Społecznych – w licznej korespondencji kierowanej w tej
sprawie – oceniał skutki finansowe proponowanych rozwiązań na około 300
mln zł rocznie.
W stosunku do przedłożonego projektu ustawy nie przeprowadzono
konsultacji społecznych.
Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.