Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

Art. 11.
Ustawa wchodzi w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia z wyjątkiem
art. 1 pkt 26, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.


06/01rch

40

UZASADNIENIE

I. Wprowadzenie

Przedstawiony projekt zmian Kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych
ustaw przewiduje nowe rozwiązania normatywne dotyczące kilku zagadnień.


Po pierwsze, projekt zakłada likwidację postępowania odrębnego w sprawach
gospodarczych i poddanie spraw między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez
nich działalności gospodarczej regułom ogólnym obowiązującym w procesie.


Po drugie, projektowane zmiany obejmują wprowadzenie regulacji w zakresie nałożenia
na strony i uczestników postępowania tzw. ciężaru wspierania postępowania
w połączeniu z nowym ujęciem reguł dotyczących prezentacji materiału procesowego
przez strony. Towarzyszy temu nałożenie na strony ciężaru działania w postępowaniu
zgodnie z dobrymi obyczajami.


Po trzecie, w projekcie przewidziano konkretyzację obowiązków sądu w zakresie
pozyskiwania od stron i uczestników postępowania materiału procesowego w ramach
tzw. informacyjnego słuchania stron.


Po czwarte, projekt porządkuje dotychczasową regulację udziału organizacji społecznych
w postępowaniu cywilnym. Polega to nie tylko na zmianie nazewnictwa i wprowadzeniu
pojęcia organizacji pozarządowych, ale także na modyfikacji zasad udziału tych
podmiotów w postępowaniu cywilnym.

Po
piąte, w projekcie przewiduje się zmianę dotyczącą skutków wniesienia apelacji do
sądu niewłaściwego oraz modyfikacje regulacji zażalenia na orzeczenia sądu drugiej
instancji. Modyfikacje te polegają na wprowadzeniu tzw. zażalenia poziomego

w odniesieniu do niektórych postanowień sądu drugiej instancji (wiąże się to częściowo
z judykaturą Trybunału Konstytucyjnego) oraz ustanowieniu możliwości zaskarżenia

zażaleniem kasatoryjnych orzeczeń sądu drugiej instancji w celu poddania ich kontroli
Sądu Najwyższego.


Po szóste, w projekcie poddano modyfikacji regulacje dotyczące wpływu ogłoszenia
upadłości na tok postępowania z udziałem podmiotu, w stosunku do którego ogłoszono
upadłość.


Po siódme, w projekcie rozszerza się uprawnienia referendarza sądowego przez
przekazanie do jego kompetencji spraw wynikłych ze zbiegu egzekucji sądowej
i administracyjnej oraz wyjawienia majątku, jednak bez możliwości stosowania środków
przymusu. Zagadnienie to normują proponowane w projekcie art. 773 § 11 i art. 9202.
W związku z powyższym zachodziła konieczność unormowania zaskarżania czynności
referendarza sądowego podejmowanych w postępowaniu egzekucyjnym. Z uwagi na
potrzebę zapewnienia sprawności i szybkości tego postępowania przyjęto, że wniesienie
skargi na postanowienie referendarza sądowego w postępowaniu egzekucyjnym nie
spowoduje utraty mocy zaskarżonego postanowienia. Sąd w tych sprawach orzekał
będzie jako druga instancja (art. 7673a). Rozwiązanie to pociągnęło za sobą konieczność
dokonania stosownej zmiany art. 39822 § 1 i 2.

Po ósme, w projekcie proponuje się podwyższenie wysokości grzywien nakładanych
przez komorników za nieuzasadnioną odmowę wyjaśnień z 500 zł do 2 tys. zł (zmiana
art. 762), za przeszkadzanie czynnościom komornika z 200 do 1 tys. zł (zmiana art. 764)
i za nieudzielenie informacji przez pracodawcę w egzekucji z wynagrodzenia za pracę
z 500,00 zł do 2 tys. zł (zmiana art. 886 § 1). Celem tej zmiany jest urealnienie sankcji,
tak by była ona środkiem skutecznie zapewniającym realizację zadań komornika.
Wprowadzając taką zmianę jednocześnie uregulowano podstawy egzekucji grzywien
nakładanych przez komornika wspólne dla wszystkich tych przypadków. W tym celu
w projekcie proponuje się wprowadzenie art. 7681 i skreślenie dotychczasowego
art. 762 § 4.

Po dziewiąte, mając na uwadze współczesne standardy legislacyjne w projekcie
zaproponowano wprowadzenie zmian do przepisów zawierających upoważnienie do

2

wydawania aktów wykonawczych w celu ich dostosowania do wymogów określonych
w art. 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez wskazanie celu wykonania oraz
wytycznych dotyczących treści aktów. W tym celu zmieniono art. 783 § 2, art. 807 § 2,
art. 863 i art. 893 1§ 1.

Po dziesiąte, projekt przewiduje, że ogłoszenie o publicznej licytacji nieruchomości,
a także statków morskich w egzekucji, zamieszczane będzie również na stronie
internetowej Krajowej Rady Komorniczej. Rozwiązanie takie ma zapewnić dostęp do
informacji jak najszerszemu gronu osób zainteresowanych zakupem. Odpowiednie
regulacje proponuje się w art. 955 § 1 oraz art. 1018. Ponadto na stronie internetowej
Krajowej Rady Komorniczej proponuje się zamieszczanie informacji o wszczęciu
egzekucji przez zarząd przymusowy (art. 106415) i o wszczęciu egzekucji przez sprzedaż
przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego (art. 106419). Proponuje się także, aby w tych
sprawach zrezygnować z zamieszczania informacji o wszczęciu egzekucji w Monitorze
Sądowym i Gospodarczym. Obwieszczenia takie nie mają bowiem istotnego wpływu na
poszerzenie kręgu osób, do których dociera informacja, i nie odgrywają roli w praktyce.

Po jedenaste, projekt przewiduje istotną zmianę regulacji dotyczącej egzekucji świadczeń
niepieniężnych. Problem przymusowej realizacji świadczeń polegających na działaniu
lub zaniechaniu rozwiązywany jest w państwach europejskich w niejednolity sposób.
W systemie francuskim oraz państw Beneluksu egzekucja ta odbywa się przy
wykorzystaniu szczególnego środka egzekucyjnego, polegającego na zagrożeniu
dłużnikowi przez sąd obowiązkiem zapłaty na rzecz wierzyciela określonej sumy
pieniężnej (astreinte, dwangsom), niezależnie od przysługujących w takiej sytuacji
wierzycielowi roszczeń odszkodowawczych. W Wielkiej Brytanii przymusowa realizacja
świadczeń niepieniężnych opiewających na działanie lub zaniechanie należy do rzadkich
i dochodzi do skutku w ramach mechanizmu contempt of court. System ten, niezależnie
od innych sankcji, pozwala nałożyć na dłużnika w związku z niewykonywaniem
obowiązku grzywnę (contempt fine) przypadającą państwu. Wymuszenie spełnienia
świadczenia w drodze grzywny przypadającej państwu zakłada również system
niemiecki, na którym wzorowane są obecne rozwiązania Kodeksu postępowania
cywilnego.


3

Przewidziane w projekcie zmiany zmierzają w dwóch kierunkach. Po pierwsze,
proponuje się wzmocnienie efektywności obowiązującego systemu egzekucji przez
znaczące podwyższenie górnej granicy dopuszczalnych grzywien pieniężnych.
Dotychczasowe progi kwotowe nie przystają bowiem do dzisiejszych warunków, nie
mogą zapewniać skutecznego prowadzenia egzekucji i odbiegają istotnie od
przewidzianych w porównywalnych systemach prawnych. Stosownie do tego założenia
przewiduje się, że w jednym postanowieniu sąd będzie mógł wymierzyć grzywnę nie
wyższą niż dziesięć tysięcy złotych, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało
się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przekraczać
miliona złotych (art. 1052). Ze zmianami tymi związane jest skreślenie zdania czwartego
w dotychczasowym art. 1053. Zawarta w tym przepisie treść mogła bowiem błędnie
sugerować, że w razie niezapłacenia grzywna podlega ściągnięciu w drodze egzekucji.

Drugi kierunek zmian polega na wprowadzeniu do polskiego systemu prawnego nowego
rozwiązania, wzorowanego na romańskich systemach prawnych. Wprowadzając je obok,
a nie w miejsce dotychczasowych regulacji, w projekcie kierowano się przekonaniem, że
w chwili obecnej celowe jest stworzenie dla sądu, jako organu egzekucyjnego, oraz dla
wierzyciela dodatkowych możliwości, co pozwoli zwiększyć szanse na skuteczną
egzekucję. Całkowita rezygnacja z systemu grzywien byłaby obecnie przedwczesna. Stąd
też proponowane przepisy funkcjonować będą na obecnym etapie równolegle

z dotychczasowym systemem grzywien stosowanych w celu wymuszenia spełnienia
świadczenia. Wybór środka egzekucji należy do sądu, który kierować się będzie
wnioskiem wierzyciela, charakterem obowiązku i efektywnością egzekucji. Zgodnie
z proponowanym art. 10501, jeżeli dłużnik nie wykonuje czynności, której inna osoba nie
może za niego wykonać, a której wykonanie zależy wyłącznie od jego woli, sąd – na
wniosek wierzyciela – może zamiast zagrożenia grzywną na wypadek niewykonania
czynności w wyznaczonym terminie, zagrozić dłużnikowi nakazaniem zapłaty określonej
sumy pieniężnej na rzecz wierzyciela z tytułu zwłoki w wykonaniu czynności. Przepis
art. 1050 § 2 stosowany będzie odpowiednio. Suma należna wierzycielowi wskazywana
będzie w treści postanowienia sądu w określonej stawce za każdy dzień zwłoki
w wykonaniu obowiązku stwierdzonego tytułem wykonawczym. Projekt nie przewiduje
w tym zakresie ograniczeń kwotowych, wychodząc z założenia, że określenie wysokości
stawek należy do sądu, który dokona oceny uwzględniając okoliczności konkretnego

4