Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych oraz niektórych innych ustaw

transportu kolejowego poddane zostały kognicji sądu wyspecjalizowanego w
ramach sądownictwa powszechnego – sądu ochrony konkurencji i
konsumentów.
Wydaje się, że wskazane powyżej generalne wyłączenie właściwości sądów
administracyjnych w tego rodzaju sprawach, nie jest do końca uzasadnione.
Niecała bowiem materia objęta tymi sprawami wykazuje na tyle istotne
cechy szczególne, aby uzasadnione było w każdym przypadku poddanie
wydawanych w nich decyzji administracyjnych reformatoryjnej kontroli sądu
powszechnego. W odniesieniu do niektórych kategorii spraw regulacyjnych
znacznie bardziej operatywna i skuteczna wydaje się być klasyczna kontrola
sądowoadministracyjna, ograniczona zasadniczo do kontroli legalności
uprzednio wydanych decyzji i oparta na modelu kasacyjnym. Z tych
względów w stosunku do wskazanych poniżej rodzajów spraw, projekt
ustawy proponuje wyłączenie kognicji sądów powszechnych i powierzenie
kontroli wydawanych w tych sprawach decyzji sądom administracyjnym.
Wraz z wprowadzeniem tego rozwiązania, całe postępowanie odwoławcze
toczyć się będzie na gruncie przepisów procedury administracyjnej. W
efekcie od decyzji wydanej przez prezesa danego urzędu regulacyjnego,
przysługiwać będzie szczególny środek odwoławczy w postaci żądania
ponownego rozpatrzenia sprawy (art. 127 § 3 k.p.a.), zaś od decyzji wydanej
w tym trybie przysługiwać będzie skarga do sądu administracyjnego (art. 16
§ 2 k.p.a., art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.).
Proponowane w projekcie rozwiązanie zapewnia ujednolicenie modelu
postępowania w sprawach regulacyjnych (w obydwu fazach postępowania
zastosowanie znajdzie procedura administracyjna). Ponadto rozwiązanie to
pozwoli na zapewnienie większej sprawności postępowań odwoławczych w
tej kategorii spraw. Stosowana bowiem przed sądem ochrony konkurencji i
konsumentów procedura cywilna, z natury nastawiona na rozpoznawanie
sporów ze stosunków prywatnoprawnych, w których spór toczą równorzędne
podmioty, zaś przedmiotem ochrony jest określony interes prywatny,
uwzględniając nawet jej odrębności wynikające z rozwiązań szczególnych
zawartych w dziale IVa tytułu VII księgi pierwszej części pierwszej, nie

7
wydaje się w sposób należyty uwzględniać celów i założeń postępowań
regulacyjnych. W efekcie wskazuje się na małą efektywność i długotrwałość
postępowań prowadzonych przed sądem ochrony konkurencji i
konsumentów.
4. Zmiany dokonane w poszczególnych kategoriach spraw regulacyjnych
Poza zakresem proponowanej nowelizacji, zmierzającej do rozciągnięcia
kontroli sądów administracyjnych na niektóre rodzaje decyzji wydawanych
w postępowaniach regulacyjnych i antymonopolowych, pozostawione
zostały sprawy regulowane w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie
konkurencji i konsumentów oraz w znacznej mierze w ustawie z dnia 16
lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne.
Odnośnie do pierwszej kategorii, to odrębność przynależnych do nich spraw,
związana z samym przedmiotem ich regulacji, znajduje swoje
odzwierciedlenie w procedurze obowiązującej w postępowaniu przed
Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Postępowanie to
stanowi szczególne postępowanie administracyjne, wykazujące istotne
różnice w porównaniu z ogólnym postępowaniem administracyjnym, w
szczególności zastosowanie w nim znajdują również, zwłaszcza w zakresie
postępowania dowodowego, przepisy Kodeksu postępowania cywilnego
(art. 81 ustawy). Sprawy te, dotyczące zarówno praktyk monopolistycznych,
koncentracji przedsiębiorstw, jak i ochrony zbiorowych interesów
konsumentów, w tym umownych klauzul abuzywnych, tradycyjnie
przynależą do kognicji wyspecjalizowanego organu sądowego - początkowo
sądu antymonopolowego, a
od 2002 r. sądu ochrony konkurencji i
konsumentów. Istniejące odrębności w tego rodzaju sprawach, w
szczególności mocno występujące elementy z pogranicza problematyki
publiczno i prywatnoprawnej, uzasadniają pozostawienie procedury
dotyczącej tych spraw w niezmienionej postaci.
Druga kategoria spraw, które pozostawione zostały w zasadzie bez zmian
w obrębie właściwości sądu ochrony konkurencji i konsumentów, to sprawy
z zakresu telekomunikacji. Projekt przewiduje jedynie wyłączenie spod
kognicji sądów powszechnych odwołań od decyzji Prezesa UKE w

8
przedmiocie nakładania kar pieniężnych na podstawie przepisów Prawa
telekomunikacyjnego. Decyzje te podobnie, jak analogiczne decyzje w
pozostałych branżach regulacyjnych, będą podlegały zaskarżeniu w trybie
administracyjnym. Projektowane regulacje zmierzają do równego
traktowania podmiotów w zakresie stosowania środków odwoławczych od
nakładanych kar pieniężnych we wszystkich sprawach regulacyjnych. Przy
czym podkreślić należy, że już obecnie część decyzji wydawanych przez
prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej na podstawie Prawa
telekomunikacyjnego podlega kontroli sądów administracyjnych (np. decyzje
w zakresie gospodarowania numeracją, gospodarowania zasobami widma
częstotliwości fal radiowych oraz zasobami orbitalnymi, a także
zatwierdzanie cenników, czy ofert ramowych). Pozostałe sprawy w znacznej
części zbliżają się swoim charakterem do klasycznych spraw
antymonopolowych. Ponadto przyjęty model kognicji sądu ochrony
konkurencji i konsumentów jest wynikiem implementacji prawa
wspólnotowego. W szczególności dyrektywa WE 2002/21 z 7 marca 2002 r.
w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności
elektronicznej nakłada na państwa członkowskie, obowiązek stworzenia
mechanizmów kontroli sprawowanej przez wyspecjalizowany organ
zapewniający merytoryczną kontrolę decyzji wydanych przez organ
regulacyjny.
4. 1. Sprawy z zakresu regulacji poczty
Ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. Nr 130,
poz. 1188, z późn. zm.), w ograniczonym zakresie poddaje kognicji Sądu
Okręgowego w Warszawie - sądu ochrony konkurencji i konsumentów
odwołania i zażalenia od decyzji i postanowień Prezesa Urzędu
Komunikacji Elektronicznej. Zgodnie z art. 66 ust. 2 ustawy, odwołanie do
Sądu Okręgowego w Warszawie przysługuje wyłącznie od decyzji Prezesa
UKE w przedmiocie nałożenia kar pieniężnych za naruszenie obowiązków
wskazanych w ustawie. Przykładowo dotyczy to świadczenia usług
pocztowych bez wymaganego zezwolenia, emitowania znaków opłaty
pocztowej niezgłoszonych do wykazu lub znaków niezgodnych z
wymaganiami ustawy, emitowania kart pocztowych lub kopert z

9
nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej niezgodnie z wymaganiami
ustawy, czy niewypełnienia wymaganych przez ustawę obowiązków lub
zadań na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa
i porządku publicznego. Zgodnie z art. 4 projektu, w odniesieniu do
wszystkich kategorii tych decyzji wyłączone zostaje odwołanie do sądu
powszechnego – cała procedura związana z ich wydawaniem i kontrolą
uzyskuje charakter administracyjno- prawny. Konsekwencją tej zmiany, są
niezbędne korekty w przepisach rozdziału 5 w dziale IVa tytułu VII księgi
pierwszej części pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego (art. 1 pkt 4-
7 projektu).
4. 2. Sprawy z zakresu regulacji energetyki
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (tekst jedn.
Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późn. zm.) w art. 30 poddaje kognicji
Sądu Okręgowego w Warszawie wszystkie kategorie spraw, w których
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wydaje decyzje. Wśród spraw, w
których odwołania rozpoznawane są przez sąd powszechny znajdują się
zarówno sprawy o charakterze typowo administracyjnym (np. sprawy
związane z udzielaniem koncesji, zatwierdzaniem taryf, nakładaniem kar
administracyjnych), jak i sprawy sporne w zakresie umów przesyłowych i
dystrybucyjnych (art. 8 ustawy). O ile w odniesieniu do tej drugiej kategorii
spraw uzasadnione wydaje się być utrzymanie kontroli orzeczniczej sądu
powszechnego, o tyle pierwsza kategoria powinna być rozpoznawana
w toku
całego postępowania zgodnie z zasadami procedury
administracyjnej. Stąd w art. 2 projektu przewidziano pozostawienie
konstrukcji odwołania do sądu ochrony konkurencji i konsumentów jedynie
w przypadku decyzji wydanych na podstawie art. 8 ustawy – Prawo
energetyczne. Również zażalenia od postanowień Prezesa URE
wydanych w tych sprawach podlegać będą kognicji sądu powszechnego.
4. 3. Sprawy z zakresu regulacji transportu kolejowego
Zgodnie z art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie
kolejowym Sąd Okręgowy w Warszawie - sąd ochrony konkurencji i
konsumentów właściwy jest w sprawach odwołań od decyzji Prezesa UTK

10
dotyczących zatwierdzenia wysokości opłat za korzystanie z infrastruktury
kolejowej oraz nakładania kar pieniężnych za stosowanie
niezatwierdzonych opłat, niezapewnienie równego dostępu do
infrastruktury kolejowej, niewypracowanie regulaminu udostępniania
infrastruktury kolejowej, nieudzielenie informacji, które mają stanowić
podstawę oceny funkcjonowania rynku transportu kolejowego i stanu
bezpieczeństwa ruchu kolejowego.
Projekt zakłada przekazanie tych spraw w całości na drogę postępowania
administracyjnego. Tym samym zniesiony zostaje szczególny środek
zaskarżenia w postaci odwołania do sądu ochrony konkurencji i
konsumentów (art. 3 projektu). W konsekwencji uchyleniu podlegają
również przepisy regulujące postępowanie przed tym sądem (uchylenie
przepisów rozdziału 6 w dziale IVa tytułu VII księgi pierwszej części
pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego – art. 1 pkt 7 projektu).
5. Zmiany w zakresie właściwości rzeczowej w sprawach dotyczących
ubezpieczeń społecznych
Analiza statystyczna spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych wykazuje,
że wpływ tych spraw do sądów rejonowych zmniejszył się z ponad 53 000
w 2004 r. do prawie 37 000 w 2005 r. W świetle danych za I półrocze 2006 r.
wpływ spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, rozpoznawanych w I
instancji w sądach okręgowych, wyniósł 68 309 spraw, a w sądach
rejonowych 15 070. Projektowana zmiana skutkować będzie zmniejszeniem
wpływu tych spraw w sądach okręgowych i zwiększeniem wpływu w sądach
rejonowych o 13 320 spraw.
Ogólną zasadą jest, że sprawy w sądach rejonowych stanowią zasadniczą
część wpływu spraw do sądów powszechnych. Zasada ta nie znajduje
jednak zastosowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Projekt zmierza w kierunku rozciągnięcia powyższej zasady również na tę
kategorię spraw. Ponadto ma na celu faktyczne odciążenie sądów
okręgowych, jako sądów I instancji, oraz sądów apelacyjnych, jako sądów
instancji odwoławczej, od rozpoznawania spraw ubezpieczeniowych i
przekazanie ich w szerszym zakresie do sądów rejonowych.

11