Rządowy projekt ustawy o komercjalizacji państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej "Poczta Polska"

mercjalizowanych spółek na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r.
o komercjalizacji i prywatyzacji, dlatego też zdecydowano się przyznać je również pra-
cownikom Poczty Polskiej S.A. Zgodnie z postanowieniami art. 11 ust. 1 ustawy
o komercjalizacji i prywatyzacji liczbę członków rady nadzorczej określa statut, z tym
że pierwsza rada nadzorcza liczy 5 osób, w tym 2 przedstawicieli pracowników, co
zapewnia im 40 % głosów. Przy zaproponowanym 5-osobowym składzie rady nadzor-
czej proporcja ta zostaje zachowana. Przedstawiciele pracowników będą posiadali 40 %
głosów. W projekcie ustawy w sposób ogólny uregulowano tryb wyboru przedstawicieli
pracowników do pierwszej rady nadzorczej, pozostawiając Dyrektorowi Generalnemu
Poczty Polskiej, który zarządzi wybory pracowników do rady nadzorczej, prawo okre-
ślenia szczegółowych zasad tego wyboru. Przyznanie Dyrektorowi Generalnemu kom-
petencji do określenia szczegółowych zasad wyboru przedstawicieli pracowników do
rady nadzorczej wynika z konieczności powierzenia tego uprawnienia organowi, który
jest najlepiej zorientowany w strukturze organizacyjnej tak dużego przedsiębiorstwa,
jakim jest Poczta Polska.
Natomiast zasady wyboru przedstawicieli pracowników do drugiej i kolejnych rad nad-
zorczych Spółki zostaną określone w statucie.
W art. 11 ustawy wniesiono zastrzeżenie, że sprawowanie zarządu w Spółce nie może
być powierzone osobie fizycznej; tym samym zostaje wyłączony ze stosowania art. 17
ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, który taką możliwość przewiduje. Powierzenie
zarządu tak dużego przedsiębiorstwa o złożonej strukturze organizacyjnej i szerokim
wachlarzu działalności osobie fizycznej nie znajduje uzasadnienia.
Art. 12 projektu ustawy zawiera rozwiązania umożliwiające Spółce tworzenie innych
spółek akcyjnych lub z ograniczoną odpowiedzialnością. Prawo to jest jednak ograni-
czone tym, że zgodnie z ust. 1 tego artykułu Spółka może tworzyć inne spółki tylko dla
realizacji wspólnych celów gospodarczych. Zatem nie będzie możliwe tworzenie przez
Pocztę Polską S.A. spółek niezwiązanych w ogóle z prowadzoną przez nią działalno-
ścią. Ponadto prawo to jest ograniczone, podobnie jak w art. 18 ust. 2 ustawy o komer-
cjalizacji i prywatyzacji, także obowiązkiem uzyskania przez Spółkę zgody walnego
zgromadzenia na tworzenie spółek, o których mowa powyżej.
Regulacja zawarta w art. 12 ust. 1 w porównaniu do art. 18 ust. 1 ustawy
o komercjalizacji i prywatyzacji różni się tym, że art. 18 ust. 1 stanowi, że spółka może
być jedynym założycielem spółki akcyjnej i spółki z o.o., podczas gdy projektowany

16
art. 12 mówi, że Spółka może tworzyć spółki akcyjne i spółki z o.o. (bez wskazywania,
czy ma to robić sama czy wspólnie z inną spółką). Wskazano jedynie, że działanie w
tym kierunku powinno zostać podjęte dla realizacji wspólnych celów: Poczty Polskiej
S.A., ewentualnie drugiego akcjonariusza oraz nowo utworzonej spółki, czyli podobnie
jak to miało miejsce w przypadku tworzenia obecnie funkcjonujących spółek z udzia-
łem kapitału Poczty Polskiej np. OFE Pocztylion czy Bank Pocztowy S.A. Intencją
przepisu jest też to, aby zasadność utworzenia nowej spółki, czyli ocena, czy zamierzo-
ne przedsięwzięcie jest uzasadnione z punktu widzenia działalności Spółki, a także z
punktu widzenia korzyści ekonomicznych, należała do walnego zgromadzenia. Jedno-
cześnie uregulowanie to może w przyszłości, za zgodą walnego zgromadzenia, umożli-
wić powołanie do życia grupy kapitałowej dla realizacji wspólnych celów gospodar-
czych. Biorąc pod uwagę, że zysk pochodzący z usług powszechnych nie powinien być
przekazywany na pokrycie ewentualnych strat na działalności komercyjnej spółek za-
leżnych, czego w przypadku 100 % partycypacji właścicielskiej nie można wykluczyć,
grupa kapitałowa będzie mogła zostać poddana restrukturyzacji w celu zwiększenia jej
efektywności i dochodowości (restrukturyzacja organizacyjna, restrukturyzacja kosz-
tów) bez wprowadzania do ustawy przepisów przesądzających podejmowanie w przy-
szłości decyzji właścicielskich wobec podmiotów zależnych.

Rozdział 3 (art. 13-17) reguluje działalność Poczty Polskiej S.A.
Artykuły od 13 do 15 określają zakres podstawowej działalności Spółki. Nie odbiegają
one w znaczny sposób swoim brzmieniem od postanowień art. 9 i 10 ustawy o pań-
stwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej „Poczta Polska”. Ich zamieszcze-
nie w projekcie ustawy, zwłaszcza art. 14 i 15, umożliwi Spółce kontynuowanie dzia-
łalności gospodarczej wykonywanej dotychczas przez p.p.u.p. „Poczta Polska”, a
mianowicie działalności gospodarczej w zakresie czynności bankowych, a także czyn-
ności w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego. Podstawą prawną do wykonywania
tych czynności przez Pocztę Polską jest obecnie art. 10 ustawy o państwowym przed-
siębiorstwie użyteczności publicznej „Poczta Polska”. Z chwilą komercjalizacji przed-
siębiorstwa państwowego ustawa ta straci jednak moc obowiązującą zgodnie z art. 31
ust. 1 projektu ustawy. Oznacza to, że Poczta Polska S.A. nie będzie mogła zawiązywać
nowych stosunków prawnych w zakresie wykonywania czynności bankowych, ponie-
waż nie będzie miała podstawy prawnej do ich wykonywania. Zgodnie bowiem z art. 5

17
ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz.
665, z późn. zm.) jednostki organizacyjne inne niż banki mogą wykonywać czynności
bankowe, jeżeli przepisy odrębnych ustaw upoważniają je do tego. Obecnie Poczta Pol-
ska może wykonywać czynności bankowe, na podstawie pełnomocnictwa wystawione-
go przez bank, w którym posiada ponad 50 % głosów na walnym zgromadzeniu akcjo-
nariuszy banku. Na udzielenie pełnomocnictwa do wykonywania czynności bankowych
określonych w art. 5 ust. 1 pkt 3-7 i ust. 2 ustawy – Prawo bankowe bank musi uzyskać
zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego.
Ogólna zasada wyrażona w art. 2 ust. 2 projektu ustawy, zgodnie z którą Spółka wstę-
puje we wszystkie stosunki prawne, których stroną było przedsiębiorstwo państwowe,
bez względu na ich charakter prawny, nie rozwiązuje kwestii wykonywania przez Spół-
kę czynności bankowych. Pozostawienie Poczcie Polskiej S.A. prawa do wykonywania
takich czynności wymaga przeniesienia postanowień ustawy o państwowym przedsię-
biorstwie użyteczności publicznej „Poczta Polska” regulujących działalność Poczty Pol-
skiej do projektowanej ustawy.
Natomiast działalność, o której mowa w art. 13 pkt 3, pozwoli Spółce na pełne wyko-
rzystanie potencjału technicznego, czyli maszyn, urządzeń i transportu, oraz kadrowego
do wykonywania innych usług, co pozwoli na zmniejszenie kosztów świadczenia po-
wszechnych usług pocztowych i kosztów działalności całej Spółki.
Ponadto określenie podstawowej działalności jest uzasadnione ze względu na zachowa-
nie numeru REGON, który jest związany z podstawową działalnością podmiotu.
Art. 16 i 17 zawierają szczególne uprawnienia i obowiązki dotyczące działalności Spół-
ki, w tym w zakresie czynności określonych w art. 14 i 15.
Rozdział 4 (art. 18) reguluje sposoby gospodarowania mieniem.
Generalnie do gospodarowania mieniem będą miały zastosowanie ogólnie obowiązują-
ce przepisy. Art. 18 ust. 1 zawiera szczególną regulację; stanowi ona, że po wyczerpa-
niu możliwości zagospodarowania mienia na zasadach określonych w ogólnie obowią-
zujących przepisach, a więc sprzedaży w drodze przetargu, oddania innym podmiotom
do odpłatnego korzystania czy darowizny, Spółka będzie mogła zlikwidować lub prze-
kazać nieodpłatnie Skarbowi Państwa, jednostkom samorządu terytorialnego lub pań-
stwowej jednostce organizacyjnej mienie, którego zagospodarowanie nie jest możliwe,
a którego utrzymanie jest ekonomicznie nieuzasadnione, i z tego tytułu będzie mogła

18
pomniejszyć kapitał zapasowy o wartość księgową przekazanego lub zlikwidowanego
mienia.
Rozdział 5 (art. 19) projektowanej ustawy reguluje szczególne uprawnienia pracowni-
cze.
W art. 19 zostaje utrzymane prawo do ulgi polegającej na zwolnieniu z opodatkowania
podatkiem dochodowym i składkami ZUS wypłacanych listonoszom kwot z tytułu
zwrotu kosztów używania własnych pojazdów samochodowych do celów służbowych.
Uprawnienie przyznane listonoszom w projektowanym art. 19 ustawy nie jest upraw-
nieniem nowym, stanowi ono kontynuację uprawnienia przyznanego listonoszom w
drodze ustawy o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej „Poczta Pol-
ska”. W związku z faktem, że ustawa ta straci moc obowiązującą w dniu wykreślenia
przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorstw państwowych, chcąc utrzy-
mać ww. przepisy w mocy, przeniesiono je do projektu ustawy.
Regulacja ta pozostaje w ścisłym związku z przepisami:
– art. 21 ust. 1 pkt 23b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) oraz
– § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru skła-
dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106, z późn. zm.).
Ich zastosowanie do kwot wypłacanych listonoszom z tytułu używania własnych po-
jazdów do celów służbowych (zwrot kosztów) bez zamieszczenia art. 19 w projekcie
ustawy nie byłoby możliwe.
Rozdział 6 projektowanej ustawy dokonuje zmian w przepisach innych ustaw.
W artykułach od 20 do 28 dokonano zmian w obecnie obowiązujących ustawach pole-
gających przede wszystkim na zmianie użytych w tych aktach prawnych wyrazów
„państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej »Poczta Polska«” lub „Poczta
Polska” w różnych przypadkach, zastępując je wyrazami „Poczta Polska Spółka Akcyj-
na”.
Art. 23 projektu ustawy uchyla w ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i
prywatyzacji w art. 3 w ust. 3 pkt 10.

19
Zmiana taka jest konieczna z uwagi na fakt, że ww. ustawa we wskazanym artykule
w
sposób imienny wyłącza państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej
„Poczta Polska” spod prawa do komercjalizacji. Dlatego też, aby komercjalizacja Pocz-
ty Polskiej mogła być możliwa, jest konieczne uchylenie ww. przepisu.
Art. 28 w pkt 1-6 projektu ustawy wprowadza zmiany w ustawie z dnia 12 czerwca
2003 r. – Prawo pocztowe. W punktach 1-4 wprowadza się zmiany do art. 5, 31, 32 i
art. 46 ust. 2 polegające na zmianie nazwy „Poczty Polskiej” na „Pocztę Polską S.A.”.
Poza tym w pkt 5 dokonano zmiany brzmienia art. 49 ust. 2. W związku z tym, że w
spółce nie będzie już funkcjonowała Rada Poczty Polskiej, zachodzi konieczność wy-
eliminowania z przepisu zawartego w art. 49 ust. 2 zdania: „Ponadto operator publiczny
dołącza opinię Rady Poczty Polskiej do projektu regulaminu lub projektu jego zmian.”.
W pkt 6 natomiast po art. 52 dodano art. 52a, który przyznaje operatorom publicznym
zobowiązanym do świadczenia powszechnych usług pocztowych prawo do otrzymywa-
nia z budżetu państwa dotacji do działalności polegającej na świadczeniu tych usług,
jeżeli ich świadczenie przynosi stratę. Prawo do ww. dotacji przysługiwało Poczcie Pol-
skiej imiennie na podstawie ustawy o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności pu-
blicznej „Poczta Polska”. W związku z komercjalizacją Poczty oraz faktem, że ustawa o
państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej „Poczta Polska” straci moc
obowiązującą, przepisy te przeniesiono do projektu ustawy. Zasady wyliczenia kwoty
dotacji, w tym ustalenia wysokości kosztów świadczenia usług powszechnych, są ure-
gulowane, poza tym artykułem, również w przepisach art. 52 ust. 1 ustawy – Prawo
pocztowe oraz w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2003 r. w spra-
wie sposobu podziału kosztów operatora świadczącego powszechne usługi pocztowe
(Dz. U. Nr 232, poz. 2327). Przepisy te (w § 2 ust. 2) gwarantują uwzględnienie jedynie
uzasadnionych kosztów świadczenia usług powszechnych.
Jednocześnie w związku z liberalizacją rynku usług pocztowych przyznano prawo do
ww. dotacji wszystkim operatorom publicznym zobowiązanym do świadczenia po-
wszechnych usług pocztowych. W obecnym stanie prawnym jedynym operatorem pu-
blicznym zobowiązanym do świadczenia takich usług jest Poczta Polska, jednak nie
można wykluczyć sytuacji, że w przyszłości obowiązek taki zostanie nałożony na inne-
go operatora.
Rozdział 8 (art. 29 i 30) zawiera przepisy przejściowe i końcowe.

20