Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, a także niektórych innych ustaw

ideały i zasady stanowiące wspólne dziedzictwo państw Rady Europy sprzyjając ich jedno ci;
- prawo do używania języka regionalnego w życiu prywatnym i publicznym stanowi prawo
niezbywalne, zgodnie z zasadami Międzynarodowej Umowy o Prawach Obywatelskich i
Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych, i zgodnie z duchem Konwencji Rady
Europy o Ochronie Podstawowych Wolno ci Człowieka, za o demokratyczne
zagwarantowanie tego prawa w obszarze stosowania mowy ląskiej, jako języka regionalnego
ubiegają się liczne organizacje społeczne reprezentujące użytkowników tego języka.

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty na które oddziałuje projektowana regulacja
Projektowana zmiana ustawy o mniejszo ciach narodowych i etnicznych oraz o języku
regionalnym, a także niektórych innych ustaw będzie oddziaływać na około 56 tysięcy osób
deklarujących się jako użytkownicy języka ląskiego oraz na ich dzieci w wieku szkolnym,
a także na samorządy gminne w warunkach okre lonych ww. ustawą.

2. Konsultacje społeczne
Zmiana proponowana w niniejszym projekcie wynika w cało ci z efektów konsultacji
społecznej prowadzonej w społeczno ci lązaków zarówno przez organizacje takie jak:
Związek Górno ląski (Communitas Silesiae Superioris), Ruch Autonomii ląska, Pro Loquela
Silesiana i Towarzistwo Piastowanio lónskij Mowy "Danga" oraz miesięczniki ląsk i
lonsko Nacyjo, a także niezależnie przez: posła Lucjana Karasiewicza, posła Kazimierza
Kutza, posłankę Marię Nowak, posła Marka Plurę. Jednakże najistotniejszym elementem
konsultacji społecznych w obszarze proponowanej nowelizacji jest Narodowy Spis
Powszechny w 2002 roku, w którym ponad 56 tysięcy osób zadeklarowało ląski jako język
używany na co dzień.

3. Wpływ regulacji na dochody i wydatki sektora finansów publicznych
Skutki finansowe dla budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego są
trudne do okre lenia, gdyż wynikają one z aktywno ci użytkowników języka regionalnego w
ich staraniach o wsparcie.
Koszty związane z wprowadzeniem i używaniem na obszarze gminy języka pomocniczego
oraz koszty związane z wprowadzeniem dodatkowych nazw używanych obok urzędowych
nazw miejscowo ci i obiektów fizjograficznych, nazw ulic w języku mniejszo ci ponosi
budżet gminy (art. 15 ustawy). Natomiast koszty związane z wymianą tablic informacyjnych,
wynikającą z ustalenia dodatkowej nazwy miejscowo ci lub obiektu fizjograficznego
w języku mniejszo ci, ponosi budżet państwa.
Organy władzy publicznej są obowiązane podejmować odpowiednie rodki w celu wspierania
działalno ci zmierzającej do ochrony, zachowania i rozwoju tożsamo ci kulturowej
mniejszo ci. rodkami, o których mowa wyżej, mogą być w szczególno ci dotacje celowe lub
podmiotowe na:
1) działalno ć instytucji kulturalnych, ruchu artystycznego i twórczo ci mniejszo ci oraz
imprez artystycznych mających istotne znaczenie dla kultury mniejszo ci;
2) inwestycje służące zachowaniu tożsamo ci kulturowej mniejszo ci;
3) wydawanie książek, czasopism, periodyków i druków ulotnych w językach mniejszo ci
lub w języku polskim, w postaci drukowanej oraz w innych technikach zapisu obrazu
i dźwięku;
4) wspieranie programów telewizyjnych i audycji radiowych realizowanych przez
mniejszo ci;
5) ochronę miejsc związanych z kulturą mniejszo ci;
14



6) działalno ć wietlicową;
7) prowadzenie bibliotek oraz dokumentacji życia kulturalnego i artystycznego
mniejszo ci;
8) edukację dzieci i młodzieży realizowaną w różnych formach;
9) propagowanie wiedzy o mniejszo ciach;
10) inne programy realizujące cele, o których mowa w ust. 1, oraz wspierające integrację
obywatelską mniejszo ci.
Dotacje podmiotowe mogą otrzymywać organizacje mniejszo ci lub mające istotne znaczenie
dla kultury mniejszo ci instytucje kulturalne. rodkami mogą być również rodki
przekazywane z budżetu jednostki samorządu terytorialnego organizacjom lub instytucjom,
realizującym zadania służące ochronie, zachowaniu i rozwojowi tożsamo ci kulturowej
mniejszo ci.

Wydatki pokrywane z budżetu państwa wynikają także z zasad organizowania nauczania
języka regionalnego. Szkoła organizuje nauczanie tego języka na pisemny wniosek, składany
– na zasadzie dobrowolno ci – przez rodziców (prawnych opiekunów) ucznia. Nauczanie
języka regionalnego może być organizowane w oddziałach klasowych liczących nie mniej niż
siedmiu uczniów, a przy mniejszej liczbie zainteresowanych - w grupach
międzyoddziałowych, międzyklasowych lub międzyszkolnych zespołach nauczania języka
regionalnego. Nauka języka regionalnego odbywa się szkołach publicznych głównie w
ramach przedmiotu dodatkowego, w wymiarze 3 godzin tygodniowo. Dodatkowe koszty
wynikające z podejmowania przez szkołę zadań służących podtrzymywaniu tożsamo ci
językowej regionalnej są rekompensowane w formie zwiększonej subwencji przekazywanej
organom prowadzącym szkoły. Czę ć o wiatowa subwencji ogólnej dla jednostek samorządu
terytorialnego zwiększana jest o współczynnik 0.2 lub 1.5, w zależno ci od liczby uczniów
w szkole objętych dodatkowymi zajęciami.

rodki planowane w budżecie państwa z przeznaczeniem na potrzeby wszystkich mniejszo ci
narodowych i etnicznych oraz język regionalny, wynoszą od kilku lat około 14 milionów zł
rocznie i dotyczą :
- dotacji celowych przekazywanych z budżetu państwa na zadania bieżące realizowane przez
gminy na podstawie porozumień z organami administracji rządowej;
- na o wiatę i wychowanie oraz szkolnictwo wyższe, a także na kulturę i ochronę dziedzictwa
narodowego, a także na działalno ć radiową i telewizyjną.

rodki budżetowe przeznaczane na subwencję o wiatową z przeznaczeniem na potrzeby
wszystkich mniejszo ci narodowych i etnicznych oraz język regionalny wynoszą rocznie
kilkaset milionów złotych. Dla poszczególnych społeczno ci narodowo ciowych i
językowych oznacza to wsparcie finansowe mocno zróżnicowane w zależno ci od aktywno ci
edukacyjnej danej społeczno ci. Dla przykładu: w przypadku mało licznej grupy osób
używających w kontaktach domowych języka kaszubskiego wydatki budżetu związane z
edukacją w roku 2009 wyniosły 47.215.061 zł (subwencja o wiatowa).
Społeczno ć posługująca się mową ląską wydaje się być dziesięciokrotnie większa od
społeczno ć kaszubskiej. Jednakże na ląsku nie ma ani instytucjonalnej tradycji ani
metodyki nauczania w języku ląskim, co zapewne nie spowoduje nagłej absorpcji subwencji
o wiatowej w związku z nauczaniem w tym języku.

Na tej podstawie można przypuszczać, że zwłaszcza w kilku pierwszych latach wydatki
związane ze wsparciem ląskiego języka regionalnego nie przekroczą kilkunastu milionów
złotych rocznie.
15




4. Wpływ regulacji na rynek pracy, konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość,
w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw
Proponowana nowelizacja nie będzie mieć istotnego wpływu na rynek pracy,
konkurencyjno ć gospodarki i przedsiębiorczo ć, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw.

5. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów
Wej cie w życie ustawy będzie miało korzystny długofalowy wpływ na rozwój regionów,
a w szczególno ci województw ląskiego i opolskiego, przez wzbogacenie ich zasobów
kulturalnych i społecznych.

6. Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Proponowana zmiana jest zgodna z prawem Unii Europejskiej i wypełnia zapisy Europejskiej
Karty Języków Regionalnych lub Mniejszo ciowych.

16


Warszawa, 10 listopada 2010 r.
BAS-WAPEiM-1982/10

Pan Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej
poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach
narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, a także niektórych
innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Marek Plura)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz. 47 ze
zmianami) sporządza się następującą opinię:

1.
Przedmiot projektu ustawy
Projekt ma na celu zmianę ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o
mniejszo ciach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz. U. z
2005 r. Nr 17, poz. 141 ze zm.; dalej ustawa). Celem nowelizacji jest wpisanie
języka ląskiego do art. 19 pkt 2 ustawy, a tym samym uznanie go za język
regionalny. Z tą poprawką związana jest również propozycja zmiany składu
Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszo ci Narodowych i Etnicznych i poszerzenie
jej o przedstawicieli społeczno ci posługujących się językiem ląskim (art. 24
ust. 1 pkt 3 ustawy). Pozostałe zmiany mają charakter redakcyjny.
Ustawa ma wej ć w życie z dniem 1 stycznia 2013 r.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
W prawie Unii Europejskiej nie ma aktów wiążących, które
przewidywałyby kompetencję do regulowania materii będącej przedmiotem
projektu. Wskazana w uzasadnieniu do projektu Europejska Karta Języków
Regionalnych lub Mniejszo ciowych nie jest aktem prawnym UE, lecz umową
międzynarodową przyjętą w ramach innej organizacji międzynarodowej – Rady
Europy. Zgodno ć z tą umową nie jest zatem przedmiotem oceny.
W prawie UE można jednak wskazać ogólne przepisy, w których wyraża
się poszanowanie dla różnorodno ci językowej państw członkowskich, np.:
 art. 165 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE),


 art. 22 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (KPP).
Ponadto instytucje UE przyjmują szereg dokumentów niewiążących, które
dotyczą wielojęzyczno ci i jej promowania w UE. Wskazać tu można –
wyłącznie przykładowo:
 konkluzje Rady z dnia 22 maja 2008 r. w sprawie wielojęzyczno ci (Dz.
Urz. C 140, 6.6.2008, s. 14);
 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego
Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów
„Wielojęzyczno ć: atut dla Europy i wspólne zobowiązanie”
(KOM(2008) 566);
 szereg rezolucji Parlamentu Europejskiego, w sprawie działań
wspierających języki regionalne i mniejszo ciowe (dotyczące
poszczególnych języków), w tym ogólną rezolucję z 2001 r. w sprawie
języków regionalnych i europejskich języków rzadziej używanych,
wzywającą do ratyfikacji Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub
Mniejszo ciowych.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Zgodnie z art. 165 ust. 1 TfUE, kwestia różnorodno ci kulturowej i
językowej pozostawiona jest odpowiedzialno ci państw członkowskich. Unia
Europejska może wspierać działania podejmowane przez państwa członkowskie.
Prowadzona w ramach polityki edukacji UE polityka w dziedzinie języków
obcych, której ogólne założenia zostały wskazane m.in. w dokumentach
przytoczonych w punkcie 2, promuje wielojęzyczno ć, a jej celem jest to, aby
każdy obywatel UE potrafił porozumiewać się w co najmniej dwóch językach
oprócz swojego języka ojczystego. Również w KPP w art. 22 stanowi się, że
Unia szanuje różnorodno ć kulturową, religijną i językową.
We wskazanych w punkcie 2 konkluzjach Rady z 2008 r. Rada zachęca
państwa członkowskie, by przy wsparciu Komisji m.in. wspólnie działały na
rzecz pogłębiania europejskiej współpracy w dziedzinie wielojęzyczno ci.
Z kolei w Komunikacie z 2008 r. Komisja zaznacza, że „kluczowe
decyzje w sprawie polityki językowej podejmują państwa członkowskie, w tym
również decyzje dotyczącej języków regionalnych i języków mniejszo ci, co do
których ogólne ramy ustanawia Europejska Karta Języków Regionalnych i
Języków Mniejszo ci Rady Europy. Wiele innych organizacji podejmuje
decyzje w kwestiach językowych w terenie: organizacje wiadczące usługi
edukacyjne, władze regionalne i lokalne, partnerzy społeczni, media i sektor
usługowy. Zgodnie z zasadą pomocniczo ci Komisja współpracuje z państwami
członkowskimi i zainteresowanymi stronami, aby zapewnić realizację
wspólnych celów, oraz będzie je wspierać w ich staraniach, zwłaszcza poprzez
ułatwianie wymiany dobrych praktyk”.

2