Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej

W art. 20 (art. 1 pkt 5 projektu) zmienianej ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii wprowadza się
zakaz prowadzenia reklamy i promocji środków spożywczych, jak również innych produktów
przez sugerowanie, iż posiadają one działanie takie, jak działanie substancji psychotropowych lub
środków odurzających. Zakaz ten wsparty sankcją karną wprowadzoną w zmienionym art. 68
ww. ustawy (art. 1 pkt 10 projektu) ma wyeliminować praktyki marketingowe bazujące na
popularyzacji dostępnych w obrocie wyrobów poprzez sugerowanie, iż są one „legalnymi
narkotykami”. Należy także zaznaczyć, iż projektowany przepis ma na celu ochronę praw
konsumentów oraz ochronę zdrowia i porządku publicznego. Z uwagi na rosnącą skalę zagrożeń
związanych z dynamicznie rozwijającym się rynkiem wyrobów o działaniu psychoaktywnym, jak
również ze szczególnymi zagrożeniami, jakie ten fakt niesie dla życia i zdrowia konsumentów,
w szczególności tych niepełnoletnich, zastosowanie wyżej opisanego środka uznać należy za
proporcjonalne w stosunku do zakładanego celu.
Zmiany przewidziane w art. 23 i 24 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (art. 1 pkt 6 projektu)
mają na celu umożliwienie posiadania, przechowywania oraz dokonywania zakupu środków
zastępczych przez jednostki prowadzące działalność naukową oraz szkoleniową. W tym zakresie
zaproponowana regulacja jest zbieżna z dotychczasowymi postanowieniami ustawy dotyczącymi
środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Art. 1 pkt 7 projektu modyfikuje tytuł rozdziału 5 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Stosownie do proponowanego zakresu regulacji, obejmującego również kwestie związane
ze środkami zastępczymi, tytuł ten otrzyma brzmienie „Prekursory, środki odurzające, substancje
psychotropowe i środki zastępcze”.
W dodawanym do zmienianej ustawy art. 44b został wprowadzony zakaz wytwarzania
i wprowadzania do obrotu środków zastępczych. Natomiast art. 44c będzie stanowić podstawę do
wydania przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego decyzji o wstrzymaniu
wytwarzania i nakazaniu wycofania z obrotu środka zastępczego lub produktu, co do którego
zachodzi podejrzenie, iż jest on środkiem zastępczym, oraz jego zatrzymania. Zgodnie
z projektem powyższe decyzje będą podawane przez Głównego Inspektora Sanitarnego
do publicznej wiadomości.
W przypadku potwierdzenia naruszenia zakazu wprowadzonego art. 44b, stosownie

do projektowanego art. 52a ust. 1 (art. 1 pkt 9 projektu), osoba, która naruszy powyższy zakaz,

4

będzie podlegać karze pieniężnej w wysokości od 20 000 zł do 1 000 000 zł. Kara ta będzie
nakładana w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez właściwego państwowego
inspektora sanitarnego. Podstawę wymiaru kary będzie stanowić w szczególności ilość
wytworzonego lub wprowadzonego do obrotu środka zastępczego. Decyzji z mocy prawa
zostanie nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Wpływy z tytułu nałożonych kar będą
stanowić dochód budżetu państwa, a ich egzekucja będzie się odbywać w trybie przewidzianym
w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z
późn. zm.).
Powyższe rozwiązania uzupełnione są poprzez przewidzianą w art. 2 projektu ustawy zmianę
ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122,
poz. 851, z późn. zm.).
Zgodnie z art. 2 projektu, wprowadzającym nowy art. 27c w ustawie z dnia 14 marca 1985 r.
o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że produkt stwarza
zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, właściwy państwowy inspektor sanitarny wstrzyma jego
wytwarzanie lub wprowadzanie do obrotu lub nakaże wycofanie go z obrotu na czas niezbędny
do przeprowadzenia oceny wpływu tego produktu na zdrowie. Niezbędne badania będą
prowadzone w terminie nie dłuższym niż 18 miesięcy. Koszty przeprowadzenia oceny i badań
będzie ponosić strona postępowania. Koszty będzie się ustalać z uwzględnieniem stopnia
skomplikowania i zakresu przeprowadzonej oceny i badań. W przypadku stwierdzenia, że
produkt nie stwarza zagrożenia zdrowia lub życia ludzi, koszty poniesione na podstawie ust. 3 są
zwracane stronie.
Wyniki badań zakwestionowanych produktów, a w szczególności ustalenia w zakresie ich składu
chemicznego, będą stanowiły podstawę do ewentualnego wprowadzania poszczególnych
substancji do właściwych załączników ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, jako środków
psychotropowych lub substancji odurzających. Tym samym będzie możliwa penalizacja
zachowań dotyczących nowych substancji psychoaktywnych.
Z uwagi na zmiany dokonane w treści upoważnień zawartych w art. 23 ust. 4 i art. 24 ust. 6
ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, powodujące konieczność ponownego wydania
wskazanych w nich rozporządzeń, w art. 3 projektu ustawy zaproponowano utrzymanie w mocy

5

dotychczas obowiązujących aktów wykonawczych na okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie
ustawy.
Projekt ustawy został zamieszczony na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej,
zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 337). Uprawnione
podmioty nie zgłosiły chęci udziału w pracach nad projektem ustawy.
Projekt ustawy zostanie notyfikowany Komisji Europejskiej, zgodnie z wymaganiami
przewidzianymi dla trybu pilnego.

6

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które oddziałuje projektowana regulacja
Projekt ustawy dotyczy podmiotów gospodarczych wytwarzających i wprowadzających do
obrotu środki zastępcze oraz państwowych inspektorów sanitarnych. Projektowana regulacja
będzie także pośrednio wpływać na użytkowników środków zastępczych, nabywających te środki
z zamiarem użycia ich w celu takim samym, jak środki odurzające lub substancje psychotropowe.

2. Konsultacje społeczne
Projektowana regulacja została przekazana do konsultacji:
1) Federacji Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia „Porozumienie Zielonogórskie”,
2) Federacji Związków Zawodowych Pracowników Ochrony Zdrowia i Pomocy Społecznej,
3) Business Centre Club,
4) Instytutowi Psychiatrii i Neurologii w Warszawie,
5) Izbie Gospodarczej „Apteka Polska”,
6) Izbie Gospodarczej „Farmacja Polska”,
7) Konfederacji Pracodawców Polskich,
8) Naczelnej Izbie Aptekarskiej,
9) Naczelnej Izbie Lekarskiej,
10) Naczelnej Radzie Pielęgniarek i Położnych,
11) Narodowemu Instytutowi Leków,
12) Ogólnopolskiemu Porozumieniu Związków Zawodowych,
13) Polskiej Izbie Zielarsko-Medycznej i Drogeryjnej,
14) Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan,
15) Polskiemu Związkowi Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego,
16) Polskiemu Związkowi Producentów Leków bez Recepty PASMI,
17) Sekretariatowi Ochrony Zdrowia Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”,
18) Stowarzyszeniu Farmaceutów Szpitalnych,
19) Stowarzyszeniu Importerów Równoległych Produktów Leczniczych,
20) Związkowi Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych „INFARMA”,

7

a także został umieszczony na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia, w tym
w Biuletynie Informacji Publicznej zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r.
o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa.
Skierowana do konsultacji wersja projektu spotkała się z życzliwym przyjęciem partnerów
społecznych. Wielu z nich wskazywało na zasadność przyjęcia rozwiązań dalej idących, w tym
w zakresie wprowadzenia zakazu obrotu i wytwarzania środków zastępczych (co zostało
uwzględnione) oraz penalizacji wszelkich czynności związanych z obrotem, jak i posiadaniem
środków zastępczych. Ten drugi postulat nie został uwzględniony przede wszystkim z uwagi na
przyjęcie konstrukcji administracyjnoprawnej, a nie karnoprawnej regulacji tego zagadnienia.
Przyjęcie przepisów karnych byłoby znacznie utrudnione z uwagi na trudności w zakresie
wystarczająco precyzyjnego określenia znamion czynu zabronionego, w szczególności
w odniesieniu do opisu przedmiotu takiego czynu.

3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym na budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Wejście w życie projektowanych przepisów będzie się wiązać z ewentualnym zwrotem z budżetu
państwa wydatków (wraz z odsetkami ustawowymi) poniesionych na wykonywanie badań przez
stronę postępowania, w przypadku stwierdzenia, że dany produkt nie jest środkiem zastępczym.

4. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw
Projekt ustawy nie ma bezpośredniego wpływu na konkurencyjność gospodarki
i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw. Jednak może wpływać na
pojedyncze podmioty, w których ofercie handlowej znajdą się produkty zawierające środki
zastępcze. Należy wskazać, iż przedsiębiorcy oferujący taki asortyment są w pełni świadomi
możliwości zakwestionowania produktów stanowiących przedmiot obrotu i konieczności zmiany
profilu prowadzonej działalności.

5. Wpływ regulacji na rynek pracy
Projekt ustawy nie ma wpływu na rynek pracy.


8