Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

Warszawa, 1 października 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140 – 117( 5 )/10



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy

- o zmianie ustawy o systemie oświaty
(druk nr 3209).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Edukacji
Narodowej do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.



(-) Donald Tusk



Stanowisko Rządu
wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty
(druk nr 3209)

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty (druk nr 3209)
przewiduje zmiany w art. 67 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
(Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) w zakresie dotyczącym
funkcjonowania bibliotek szkolnych.

W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, iż celem nowelizacji przepisów jest:
- przeciwdziałanie wszelkim próbom likwidacji bibliotek szkolnych, w tym również
przekształceniom w biblioteki publiczne,
- ułatwienie uczniom dostępu do zbiorów bibliotecznych w czasie niezależnym od
czasu trwania zajęć lekcyjnych,
- w miejscowościach położonych na terenie gmin, w których nie ma ani jednej
biblioteki publicznej, umożliwienie bibliotece szkolnej pełnienia jej funkcji,
- otwarcie bibliotek szkolnych na środowisko lokalne pozbawione możliwości
korzystania z biblioteki publicznej, zgodnie z oczekiwaniami samorządów, które
poszukują możliwości optymalnego wykorzystania istniejących bibliotek szkolnych,
- ochrona odrębności i autonomii bibliotek szkolnych związanych ze specyfiką ich
pracy.

Odnosząc się do przedstawionego projektu ustawy oraz biorąc pod uwagę wskazane
w uzasadnieniu cele projektodawców, należy stwierdzić, że projekt regulacji:
- w części dotyczącej obowiązku zorganizowania w szkole biblioteki jest zbędny,
bowiem obowiązek ten wynika z już obowiązujących przepisów,
- w zakresie, który miałby służyć otwarciu bibliotek szkolnych na środowisko lokalne,
nie umożliwi realizacji celów, o których mowa w uzasadnieniu; wyrażona
w uzasadnieniu intencja wnioskodawców dotycząca umożliwienia spełniania przez
bibliotekę szkolną funkcji biblioteki publicznej nie znalazła odzwierciedlenia
w projekcie ustawy.

1
Obowiązek zorganizowania w szkole biblioteki wynika z przepisów dwóch ustaw:
ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz.
2572, z
późn. zm.) oraz ustawy z dnia 27 czerwca 1997
r. o bibliotekach
(Dz. U. Nr 85, poz. 539, z późn. zm.).

Obowiązujące obecnie przepisy art. 67 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty w zakresie zapewnienia uczniom biblioteki w szkole są obligatoryjne dla
szkół publicznych. Zgodnie z ww. przepisami szkoła powinna zapewnić uczniom
możliwość korzystania z pomieszczeń do nauki z niezbędnym wyposażeniem oraz z
biblioteki.
Konieczność zorganizowania w szkole biblioteki wynika ponadto z art. 22 ust. 1
ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach, stanowiącego, że w każdej szkole
publicznej jest prowadzona biblioteka szkolna.
Nie ma zatem potrzeby wprowadzania dodatkowych regulacji ustawowych
stanowiących o obowiązku zapewnienia uczniom pomieszczeń do nauki i biblioteki w
szkole, ponieważ obowiązek ten wynika jednoznacznie już obecnie z ww. przepisów
ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty i ustawy z dnia 27 czerwca
1997 r. o bibliotekach.

Art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach nakłada na gminę
obowiązek prowadzenia co najmniej jednej biblioteki publicznej wraz z odpowiednią
liczbą filii i oddziałów oraz punktów bibliotecznych. Proponowany w poselskim
projekcie ustawy nowy art. 67b ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty pozostawałby tym samym w sprzeczności ze wskazanym wyżej przepisem
ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach.

Dodatkowo zauważyć należy, że wprowadzenie przepisu dającego możliwość
pełnienia przez bibliotekę szkolną funkcji biblioteki publicznej - wyłącznie w
przypadku braku na terenie gminy biblioteki publicznej – nie rozszerza – wbrew
uzasadnieniu do projektu - tych możliwości, ale je ogranicza. Przesądza bowiem
o tym, że tylko w przypadku braku biblioteki publicznej na terenie gminy (dotyczy to
całej gminy, niezależnie od faktycznych odległości dzielących poszczególne
miejscowości) możliwe jest rozszerzenie funkcji biblioteki szkolnej.


2
Obowiązujące obecnie przepisy nie zabraniają udostępniania zbiorów innym grupom
czytelników niż uczniowie szkoły, w której jest zorganizowana biblioteka.
W uzasadnionych przypadkach, dyrektor szkoły w porozumieniu z organem
prowadzącym może rozważyć wprowadzenie do statutu szkoły regulacji
umożliwiających udostępnianie zbiorów społeczności lokalnej. Samo ich
udostępnienie nie stanowi jednak o przejęciu przez bibliotekę szkolną funkcji
biblioteki publicznej. Biblioteki publiczne zobowiązane są realizować szerszy zakres
zadań niż biblioteki szkolne. Służą bowiem, zgodnie z przepisami art. 18 ust. 1
ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach, zaspokajaniu potrzeb oświatowych,
kulturalnych i informacyjnych ogółu społeczeństwa oraz uczestniczą
w upowszechnianiu wiedzy i kultury. Rozszerzenie kręgu czytelników biblioteki
szkolnej nie spowoduje jednak, że będzie ona realizowała wszystkie zadania
właściwe dla bibliotek publicznych, a zbiory bibliotek szkolnych, gromadzone na
użytek dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, nie będą zaspokajały aspiracji
czytelniczych osób w różnym wieku, korzystających ze zbiorów bibliotek publicznych.

Rozwiązanie zawarte w proponowanym art. 67b ust. 3 ustawy z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty, przewidujące możliwość połączenia w ramach biblioteki
szkolnej funkcji biblioteki szkolnej oraz biblioteki publicznej nasuwa zastrzeżenia
także z punktu widzenia przepisu art. 13 ust. 7 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r.
o bibliotekach. Wymieniony przepis zawiera bowiem zakaz łączenia bibliotek
publicznych i bibliotek szkolnych.

Wprowadzenie rozwiązań systemowych ułatwiających realizowanie przez biblioteki
szkolne zadań bibliotek publicznych i promujących to rozwiązanie musiałoby wiązać
się z wprowadzeniem odpowiednich zmian w ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r.
o bibliotekach, w tym przede wszystkim w części dotyczącej obowiązków gmin w
zakresie prowadzenia bibliotek publicznych oraz określeniem warunków zatrudnienia
w bibliotece szkolnej, pełniącej również funkcje biblioteki publicznej, bibliotekarzy na
stanowiskach niepedagogicznych.

Projektowana regulacja nie zawiera analizy finansowania działalności biblioteki
szkolnej w zakresie realizowania funkcji biblioteki publicznej, w tym np. pokrywania
kosztów wynagrodzenia zatrudnionej w tym celu osoby. Należy bowiem zauważyć,

3
że przejęcie funkcji biblioteki publicznej nie stanowiłoby realizacji przez szkołę, a w
dalszej kolejności przez organ prowadzący, zadań z zakresu oświaty.

Projektowany przepis art. 67b ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty, dotyczący zatrudniania nauczycieli w bibliotece szkolnej pełniącej funkcje
biblioteki publicznej, nie kreuje nowych możliwości i ogranicza się jedynie do
zestawienia obecnie obowiązujących przepisów dotyczących zatrudniania nauczycieli
i osób niebędących nauczycielami. Nawiązanie, zmianę i rozwiązanie stosunku pracy
nauczycieli, w tym nauczycieli bibliotekarzy, reguluje w rozdziale 4 ustawa z dnia 26
stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.).
Natomiast, wskazanie dotyczące obowiązku określenia w statucie szkoły zadań
nauczyciela bibliotekarza zawierają ramowe statuty poszczególnych typów szkół,
określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r.
w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.
U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.). Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów, z
nauczycielem posiadającym wymagane kwalifikacje dyrektor szkoły nawiązuje
stosunek pracy odpowiednio na podstawie umowy o pracę lub mianowania, na
stanowisku zgodnym z posiadanymi przez niego kwalifikacjami oraz zgodnie
z posiadanym przez nauczyciela stopniem awansu zawodowego.
W uzasadnionych przypadkach, na podstawie przepisów art. 7 ust. 1a ustawy z dnia
7 września 1991 r. o systemie oświaty w szkole publicznej może być, za zgodą
kuratora oświaty, zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem, posiadająca
przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia
danych zajęć. Osobę taką zatrudnia się na zasadach określonych w Kodeksie pracy.

Czas pracy nauczyciela bibliotekarza określają przepisy ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela. Zgodnie z art. 42 ww. ustawy, czas pracy nauczyciela, w
tym nauczyciela bibliotekarza, zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może
przekroczyć 40 godzin na tydzień. Jednakże tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin
zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio
z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, dla nauczycieli bibliotekarzy
bibliotek szkolnych wynosi 30 godzin. Pozostałe 10 godzin tygodniowo nauczyciel
przeznacza na inne zajęcia i czynności wynikające z przepisów art. 42 ust. 2 ustawy
z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela.

4