Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej

U Z A S A D N I E N I E
Projekt ustawy ma na celu umożliwienie rolnikom nieopodatkowanej
i odformalizowanej produkcji i sprzedaży przetworzonych produktów rolnych (np. pieczywo,
wędliny, dżemy, kompoty, sery) w niewielkim zakresie.
W obowiązującym stanie prawnym rolnicy mogą wytwarzać a następnie sprzedawać,
bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej i płacenia podatku dochodowego
od osób fizycznych, jedynie nieprzetworzone produkty roślinne i zwierzęce. Obowiązujące
przepisy nie uwzględniają potrzeb obrotu. Co za tym idzie sprzedaż przetworzonej żywności
odbywa się obecnie poza legalnym obrotem, w tzw. szarej strefie. Z jednej strony występuje
popyt na żywność produkowaną w tradycyjny sposób, z drugiej strony, rolnicy odpowiadają na
ten popyt, sprzedając wytworzone przez siebie produkty. Skala tej produkcji jest na tyle
niewielka, że rolnicy nie decydują się na wyjście z "szarej strefy" w obawie przed podatkiem
dochodowym, którego zapłacenie czyniłoby ich działalność nieopłacalną. Innym czynnikiem
zniechęcającym rolników jest formalizm procedur administracyjnych i podatkowych
związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W efekcie zachowania niezgodne z prawem są
stosunkowo powszechne i spotykają się z akceptacją społeczną.
Rolą prawodawcy powinno być tworzenie prawa, które uwzględnia istniejące stosunki
społeczne. Dlatego należy prawnie usankcjonować działalność rolników.
Przyjęcie zaproponowanych rozwiązań ustawowych będzie skutkować objęciem
kontrolą sanitarną takiej działalności. Otworzy się też droga do zrzeszania się rolników
produkujących żywność przetworzoną, co przyczyni się do ulepszenia procedur wytwarzania
żywności i podniesienia jej jakości.
Dla osiągnięcia celu ustawy proponuje się zmienić ustawę o swobodzie działalności
gospodarczej w taki sposób, ażeby produkcja i sprzedaż przetworzonej przez rolników
żywności została wyłączona z zakresu pojęcia działalności gospodarczej. Obecnie, na
podstawie art. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jej przepisów nie stosuje się do
działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli
zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także
wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w
gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.
- 2 -
W doktrynie podkreślano, że zwrot "działalność wytwórcza w rolnictwie" nie zawiera
w sobie przetwórstwa.2) Stąd konieczność nowelizacji ustawy.
W redakcji art. 3 ust. 2 dodawanego projektowaną ustawą, uwzględniono ograniczony
charakter tej działalności.
Po pierwsze, oferta sprzedaży przetworzonych produktów ma być kierowana
do konsumentów. Zgodnie z treścią art. 221 Kodeksu cywilnego za konsumenta uważa się
osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością
gospodarczą lub zawodową.
Kolejnym warunkiem jest przetwarzanie osobiste lub przez domowników rolnika, a
więc z wyłączeniem podwykonawców i pracowników, i w sposób inny niż przemysłowy –
czyli z wyłączeniem linii produkcyjnych i technologii charakterystycznych dla produkcji na
dużą skalę. Produkcja ma być dokonywana z własnych surowców, aby wykluczyć podmioty
skoncentrowane na przetwórstwie a nie na produkcji roślinnej i zwierzęcej. Ostatnią przesłanką
jest uboczny charakter działalności.
Wszystkie wymienione wyżej warunki mają zagwarantować, że ta działalność będzie
miała bardzo ograniczony charakter i nie będzie miała wpływu na rynek handlu żywnością.
W trakcie prac nad projektem rozważano ograniczenie produkcji przetworzonych
produktów rolnych poprzez jej odniesienie do wielkości produkcji nieprzetworzonej danego
gospodarstwa. Mogłoby to jednak doprowadzić do zbytniego uprzywilejowania na rynku
żywności przetworzonej dużych gospodarstw rolnych, co w skrajnych przypadkach mogłoby
zaburzyć dotychczasową strukturę produkcji i dystrybucji żywności.
Przyjęcie techniki legislacyjnej polegającej na oznaczeniu dotychczasowej treści
normatywnej art. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i dodanie nowej treści w ust.
2, pozwoli zachować dotychczasowy dorobek judykatury i przedstawicieli doktryny w zakresie
interpretacji tego przepisu.
Aby wyłączyć omawianą działalność z opodatkowania podatkiem dochodowym
od
osób fizycznych, projektowana ustawa rozszerza katalog zwolnień przedmiotowych
określonych w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Opis zwolnienia jest
analogiczny do nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z uwzględnieniem
różnic terminologicznych pomiędzy obiema ustawami. Ponieważ zwolnienie będzie
adresowane do podatników dokonujących sprzedaży w niewielkich rozmiarach, będzie
limitowane kwotą 5
000 zł przychodu rocznie. Nadwyżka ponad tę kwotę będzie
opodatkowana jako przychód z tzw. innych źródeł (art. 20 ust. 1a). Nadwyżka nie będzie

2) patrz: K. Kohutek: Komentarz do art. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
- 3 -
stanowiła przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej – tym samym podatnik nie
będzie zobowiązany chociażby do odprowadzania zaliczek na podatek, czy też do prowadzenia
odpowiednich ksiąg podatkowych.
Z uwagi na wprowadzenie limitu, zwolnienie będzie warunkowane prowadzeniem
ewidencji sprzedaży, w której wykazywana będzie wielkość przychodu. W celu maksymalnego
uproszczenia ewidencji przychód będzie rejestrowany raz dziennie w łącznej kwocie.
Dodatkowym warunkiem zwolnienia będzie sprzedaż przetworzonych produktów w miejscu
przetworzenia lub na targowiskach.
Dla zachowania spójności z w systemie podatkowym, zwolnienie nie będzie miało
zastosowania do produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, czyli np. napojów
alkoholowych oraz do przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w
ramach działów specjalnych produkcji rolnej.
Produkcja przez rolników przetworzonej żywności znajduje się obecnie w "szarej
strefie" i nie zasila fiscusa. Dlatego zwolnienie jej od podatku nie będzie rodzić wydatków ani
nie zmniejszy przychodów dla budżetu państwa. Można oczekiwać, że dzięki ustawie
producenci domowej żywności wyjdą z „szarej strefy” i zasilą budżet kwotami nadwyżek
ponad limit 5 000 zł przychodu rocznie.
Podczas prac nad projektem ustawy zwrócono się o opinię partnerów społecznych tj.:
Krajowego Związku Rolników Kółek i Organizacji Rolniczych, Federacji Branżowych
Związków Producentów Rolnych, Krajowej Rady Izb Rolniczych, Niezależnego
Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych "Solidarność", Związku
Zawodowego Centrum Narodowe Młodych Rolników, Ogólnopolskiego Porozumienia
Związków Zawodowych Rolników i Organizacji Rolniczych, Parlamentu Studentów
Rzeczypospolitej Polskiej oraz Związku Zawodowego Rolnictwa "Samoobrona".
Swoje stanowisko zaprezentował przedstawiciel Dolnośląskiej Izby Rolniczej,
opowiadając się przeciwko projektowi ustawy, uzasadniając je dodatkowymi komplikacjami w
stosowaniu prawa.
Przedmiot projektu nie jest regulowany prawem Unii Europejskiej.

(Dz.U.04.173.1807). Komentarz LEX/el. 2005.
Warszawa, 11 maja 2010 r.

BAS-WAPEiM-746/10


Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej senackiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz
ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (przedstawiciel
wnioskodawców: senator Krzysztof Głowski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r., Nr 5, ze
zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy zmienia ustawę z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. nr 51, poz. 37) oraz ustawę z
dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 3007 r. Nr
155, poz. 1095, ze zmianami. Zmiany mają na celu wyłączanie z opodatkowania
podatkiem dochodowym od osób fizycznych produkcji i sprzedaży produktów
rolnych w niewielkim zakresie. Ponieważ zwolnienie jest adresowane do
podatników dokonujących sprzedaży w niewielkich rozmiarach, będzie
limitowane kwotą 5000 zł przychodu rocznie.
Zgodnie z art. 3 projektu, ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od
dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Materia, której dotyczy projekt, nie jest objęta zakresem regulacji prawa
Unii Europejskiej.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Projekt nie reguluje kwestii objętych prawem Unii Europejskiej.



4. Konkluzje
Przedmiot projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie jest
objęty prawem Unii Europejskiej.


Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski




Deskryptory bazy Rex: Unia Europejska, projekt ustawy, podatek dochodowy, działalność gospodarcza, rolnictwo