Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białorusi o zasadach małego ruchu granicznego, podpisanej w Warszawie dnia 12 lutego 2010 r.

Postanowienia projektu określają m.in. zasady małego ruchu granicznego między
Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białorusi, w tym warunki przekraczania granicy
w ramach małego ruchu granicznego, zasady i czas pobytu w strefie przygranicznej, tryb
i warunki wydawania zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu
granicznego, wysokość opłat za wydanie zezwolenia oraz sankcje stosowane wobec osób
naruszających zasady małego ruchu granicznego.

2. Różnice między dotychczasowym i projektowanym stanem prawnym

Obecnie ruch osobowy między Rzecząpospolitą Polską i Republiką Białorusi jest
regulowany Umową między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki
Białorusi o ruchu osobowym, która weszła w życie dnia 21 grudnia 2007 r. W Umowie tej
brak jest uregulowań odnoszących się do małego ruchu granicznego. Zasady tego ruchu
stanowią odstępstwo od ogólnych zasad regulujących kontrolę graniczną osób
przekraczających zewnętrzne granice państw członkowskich Unii Europejskiej, określonych
w rozporządzeniu (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca
2006 r. ustanawiającym wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez
granice (kodeks graniczny Schengen). Odstępstwo to zostało prawnie usankcjonowane
przepisami wspomnianego wyżej rozporządzenia (WE) nr 1931/2006 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. ustanawiającego przepisy dotyczące małego
ruchu granicznego na zewnętrznych granicach lądowych państw członkowskich
i zmieniającego postanowienia Konwencji z Schengen.
Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady (WE) nr 1932/2006 z dnia 21 grudnia
2006 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 539/2001 wymieniające państwa trzecie,
których obywatele muszą posiadać wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te,
których obywatele są zwolnieni z tego wymogu, z obowiązku wizowego zostali zwolnieni
obywatele państw trzecich znajdujących się na liście w załączniku I do tego rozporządzenia,
którzy są posiadaczami zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu
granicznego, gdy korzystają oni ze swojego prawa w ramach zasad małego ruchu
granicznego. Oznacza to, że z ułatwień przewidzianych postanowieniami projektu
przedmiotowej Umowy będą mogli skorzystać nie tylko obywatele Republiki Białorusi
będący mieszkańcami białoruskiej strefy przygranicznej, ale również obywatele państw
trzecich będący mieszkańcami tej strefy. Ułatwienia te, na zasadzie wzajemności, będą

2
dotyczyły także obywateli państw trzecich będących mieszkańcami polskiej strefy
przygranicznej.
Artykuł 1 Umowy określa jej zakres przedmiotowy, natomiast w artykule 2 ustala się
definicje podstawowych pojęć stosowanych w Umowie, takich jak: mały ruch graniczny,
strefa przygraniczna, ważny dokument podróży, zezwolenie na przekraczanie granicy
w ramach małego ruchu granicznego, mieszkańcy strefy przygranicznej – zgodnie
z postanowieniami rozporządzenia (WE) nr 1931/2006. W celu uniknięcia ewentualnych
nadużyć przyjmuje się zasadę, że za mieszkańców strefy przygranicznej uznaje się osoby
posiadające tam miejsce stałego zamieszkania przez okres przynajmniej 3 lat.
W artykule 3 określa się warunki, po spełnieniu których mieszkańcy strefy
przygranicznej mogą przekraczać wspólną granicę państw Umawiających się Stron; są one
odwzorowane na zasadach ustanowionych w cytowanym wyżej rozporządzeniu (WE)
nr 1931/2006.
W artykule 4 określone zostały limity czasu pobytu w strefie przygranicznej
posiadaczy zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego;
mieszczą się one w ramach limitów określonych wspomnianym rozporządzeniem (WE)
nr 1931/2006.
W artykule 5 określa się warunki, jakie należy spełnić, aby otrzymać zezwolenie.
W odniesieniu do mieszkańców białoruskiej strefy przygranicznej uwzględniono w nich brak
wpisu do celów odmowy wjazdu w Systemie Informacyjnym Schengen oraz brak zastrzeżeń
w kwestiach zagrożeń dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia
publicznego i stosunków międzynarodowych, zgodnie z wymogami określonymi
w rozporządzeniu (WE) nr 1931/2006.
W artykule 6 wprowadza się zasadę, że pierwsze zezwolenie jest wydawane na okres
2 lat, a następne – po spełnieniu określonych warunków – na okres 5 lat, co pozostaje
w zgodzie z postanowieniami rozporządzenia (WE) nr 1931/2006.
W artykule 7 ustala się zakres zabezpieczeń i specyfikacji technicznych dokumentu
zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego oraz zakres
informacji w nim zawartych.


3
W artykule 8 przewiduje się wzajemne udostępnianie wzorów zezwoleń na
przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego oraz wzajemne informowanie się
przez Strony o zmianach w zezwoleniach.
W artykule 9 określa się terminy wydawania zezwoleń oraz przewiduje się prawo
Stron do ustalenia przepisami wewnętrznymi szczegółowych zasad wydawania zezwoleń.
W artykule 10 ustala się wysokość opłaty za przyjęcie i rozpatrzenie wniosku
o wydanie zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego na
20 euro. Kwota ta mieści się w granicach ustalonych postanowieniami rozporządzenia (WE)
nr 1931/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. ustanawiającego
przepisy dotyczące małego ruchu granicznego na zewnętrznych granicach lądowych państw
członkowskich i zmieniającego postanowienia Konwencji z Schengen (od 0 do 60 euro).
Ustalając opłatę w tej wysokości wzięto pod uwagę minimalne koszty administracyjne
związane z rozpatrywaniem wniosków. Wzorem umowy o zasadach małego ruchu
granicznego z Ukrainą uwzględniono następujące kategorie osób zwolnionych z opłaty:
a) osoby niepełnosprawne, b) emeryci i renciści, c) dzieci w wieku do lat 18.
W artykule 11 nakłada się na osoby przekraczające granicę w ramach małego ruchu
granicznego obowiązek przestrzegania porządku prawnego drugiego państwa oraz przewiduje
się stosowanie sankcji za naruszenie zasad małego ruchu granicznego, co odpowiada zasadom
ustalonym w prawie wspólnotowym.
W artykule 12 określa się zasady przyjmowania przez każdą z Umawiających
się Stron osób, które naruszyły zasady małego ruchu granicznego, ustanowione w Umowie.
Artykuł 13 ustala zasady postępowania w przypadku utraty, uszkodzenia

lub zniszczenia zezwolenia względnie dokumentu podróży.
W artykule 14 określa się przejścia graniczne, przez które można przekraczać granicę
w ramach małego ruchu granicznego oraz ustala się zasady kontroli osób przekraczających
granicę w ramach małego ruchu granicznego, zgodnie z prawem wspólnotowym.
W artykule 15 ustala się, analogicznie jak w zaaprobowanej przez Komisję Europejską
Umowie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy
o zasadach małego ruchu granicznego, że mieszkańcy strefy przygranicznej, przekraczający
wspólną granicę państw Umawiających się Stron w ramach małego ruchu granicznego,
powinni posiadać dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia zdrowotnego.
Ubezpieczenie to ma gwarantować placówce opieki medycznej zwrot poniesionych kosztów

4
leczenia w stanach nagłych i następstw nieszczęśliwych wypadków oraz kosztów transportu
sanitarnego do państwa stałego zamieszkania. Określono również warunki, jakie powinien
spełniać ten dokument.
W artykule 16 przewiduje się możliwość zawieszenia stosowania Umowy w całości
lub części i określa się warunki, na jakich można tego dokonać.
W artykule 17 ustanawia się możliwość odmowy wydania zezwolenia

na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego, odmowy wjazdu lub pobytu
mieszkańcowi strefy przygranicznej ze względu na przepisy prawa wewnętrznego.
W artykule 18 ustala się tryb wymiany informacji i konsultacji między Umawiającymi
się Stronami.
W artykule 19 określa się, że załączniki do Umowy stanowią jej integralną część.
Artykuł 20 ustala zasady wnoszenia zmian do Umowy, natomiast w artykule 21
określa się tryb wejścia w życie Umowy, a także jej wypowiedzenia.
Załącznik nr 1 zawiera wykaz jednostek podziału administracyjnego znajdujących się
w strefie przygranicznej. Jako jednostkę podziału administracyjnego najpełniej
odpowiadającą postanowieniom rozporządzenia (WE) nr 1931/2006 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. ustanawiającego przepisy dotyczące małego
ruchu granicznego na zewnętrznych granicach lądowych państw członkowskich
i zmieniającego postanowienia Konwencji z Schengen przyjęto po stronie polskiej gminy
i miasta, a po stronie białoruskiej – sielsoviety i miasta. W odróżnieniu od umowy o małym
ruchu granicznym z Ukrainą, w załączniku do przedmiotowej Umowy zrezygnowano
z wymieniania wszystkich miejscowości wchodzących w skład strefy przygranicznej. Spis
taki okazał się trudny do sporządzenia w praktyce z uwagi na niejednoznaczne rozumienie
terminu „miejscowość” oraz istotne rozbieżności między rejestrami miejscowości
prowadzonymi przez władze centralne i lokalne. Wymienienie w załączniku miast i gmin oraz
miast i sielsovietów dostosowuje treść załącznika do postanowień rozporządzenia (WE)
nr
1931/2006, które operuje pojęciem „jednostki podziału administracyjnego”, a nie
„miejscowości”. Wymienienie takich jednostek pozwala na pełną identyfikację miejsca
zamieszkania w strefie przygranicznej oraz wyklucza ewentualność pominięcia jakiejś
miejscowości.

5
Załącznik nr 2 zawiera wykaz dokumentów potwierdzających posiadanie miejsca
stałego zamieszkania w strefie przygranicznej.
W Załączniku nr 3 określono organy właściwe do przyjmowania wniosków o wydanie
zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego oraz do wydawania
zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego. Przewiduje się,
zgodnie z Założeniami do umów z Białorusią, Federacją Rosyjską i Ukrainą o małym ruchu
granicznym, że organami właściwymi do wykonywania tych czynności będą: Konsul
Rzeczypospolitej Polskiej w Brześciu i Konsul Rzeczypospolitej Polskiej w Grodnie, których
urzędy znajdują się w strefie przygranicznej. Po stronie białoruskiej będą to Konsulat
Generalny Republiki Białorusi w Białymstoku i Konsulat Generalny Republiki Białorusi
w Białej Podlaskiej.

3.
Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe, polityczne i prawne
związane z wejściem w życie Umowy
Ustanowienie zasad małego ruchu granicznego w stosunkach między Rzecząpospolitą
Polską a Republiką Białorusi będzie kolejnym, obok Umowy między Rządem
Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białorusi o ruchu osobowym, która weszła
w życie dnia 21 grudnia 2007 r., elementem infrastruktury prawnej tworzącej system ułatwień
w ruchu osobowym między obydwoma państwami. Rozwiązania przyjęte
w Umowie będą sprzyjać rozwojowi wszechstronnej współpracy transgranicznej

obu państw.
Postanowienia Umowy ustanawiają wymierne korzyści dla mieszkańców strefy
przygranicznej, w tym osób pochodzenia polskiego zamieszkałych w białoruskiej strefie
przygranicznej, polegające na ułatwieniu bezpośrednich kontaktów ze względów
społecznych, kulturalnych, rodzinnych i ekonomicznych.
Związanie się Umową nie będzie miało ujemnego wpływu na gospodarkę, rynek pracy
i rozwój regionalny; przeciwnie, może być elementem sprzyjającym rozwojowi w tych
dziedzinach.
Stosowanie Umowy nie będzie generować zagrożeń dla porządku publicznego
i bezpieczeństwa państwa. Wnioski o wydanie zezwolenia na przekraczanie granicy
w ramach małego ruchu granicznego będą rozpatrywane przez konsulów z wykorzystaniem

6