Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

7) art. 153 otrzymuje brzmienie:
„Art. 153. Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu
sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe
prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia.”;

8) w art. 154 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność lub
przewlekłe prowadzenie postępowania oraz w razie bezczynności organu lub przewlekłego
prowadzenia postępowania po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu
lub czynności strona, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do
wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę w tym przedmiocie,
żądając wymierzenia temu organowi grzywny.”;

9) art. 200 otrzymuje brzmienie:
„Art. 200. W razie uwzględnienia skargi przez sąd pierwszej instancji przysługuje
skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt lub podjął zaskarżoną czynność albo
dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania, zwrot kosztów
postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw.”;

10) w art. 232 w § 1 w pkt 1 lit. a otrzymuje brzmienie:
„a) pisma odrzuconego lub cofniętego, jeżeli odrzucenie lub cofnięcie nastąpiło przed
wysłaniem odpisu skargi – organowi, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe
prowadzenie postępowania zaskarżono, a także odpisu środka odwoławczego albo skargi
o wznowienie postępowania innym stronom,”;

11) w art. 239 w pkt 1 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:
„strona skarżąca działanie, bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie
postępowania:”.



10
Art. 3. W sprawach, w których do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy została wydana
decyzja, a zgodnie z obecnymi przepisami powinno być wydane postanowienie, właściwą
formą załatwienia sprawy jest decyzja.

Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509,
z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1188 i Nr 170,
poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682, Nr 181, poz. 1524, z 2008 r.
Nr 229, poz. 1539 oraz z 2009 r. Nr 195, poz. 1501 i Nr 216, poz. 1676.
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 94,
poz. 788, Nr 169, poz. 1417 i Nr 250, poz. 2118, z 2006 r. Nr 38, poz. 268, Nr 208, poz. 1536 i Nr 217,
poz. 1590, z 2007 r. Nr 120, poz. 1818, Nr 121, poz. 831 i Nr 221, poz. 1650, z 2008 r. Nr 190, poz. 1171
i Nr 216, poz. 1367 oraz z 2009 r. Nr 53, poz. 433, Nr 144, poz. 1179, Nr 178, poz. 1375, Nr 216, poz. 1676
i Nr 221, poz. 1736.



03/41rch

11

U Z A S A D N I E N I E


Proponowana nowelizacja ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania
administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.), zwanej dalej
„Kodeksem”, ma na celu usprawnienie postępowania administracyjnego przez eliminację
istniejących ograniczeń, stworzenie możliwości skarżenia nie tylko samej bezczynności
organu administracji publicznej, ale również prowadzenie przez te organy postępowania
w sposób przewlekły (długotrwale nieuzasadniony), przy jednoczesnym zmotywowaniu stron
postępowania, do bardziej czynnego ich udziału. Przedmiotowy projekt eliminuje istniejące
luki prawne w Kodeksie, dokonując ich wypełnienia w oparciu o ukształtowane orzecznictwo
i literaturę przedmiotu, mając również na względzie opinie praktyków.

Nowelizacja art. 7 zmierza do zaktywizowania stron. Chodzi o to, żeby nie
przerzucały one całego ciężaru postępowania na organ prowadzący postępowanie, z drugiej
zaś strony przyznaje im również prawo do aktywnego wpływania na wyjaśnienie stanu
faktycznego sprawy.

Celem proponowanej nowelizacji art. 8 Kodeksu jest dostosowanie tego przepisu do
demokratycznego systemu władzy państwowej Rzeczypospolitej Polskiej. Postępowanie
administracyjne w danej sprawie nie może służyć i faktycznie nie służyło celom
wychowawczo-edukacyjnym (pogłębianiu świadomości i kultury prawnej obywateli). Nie
ulega jednak wątpliwości, że postępowanie to powinno być prowadzone w taki sposób, ażeby
budziło zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, która ma wobec nich z jednej strony
charakter służebny, z drugiej zaś strony musi brać pod uwagę interes ogólnospołeczny
w sytuacji konfliktu tego interesu z interesem jednostki.

Proponowana zmiana art. 16 Kodeksu ma na celu rozstrzygnięcie istniejących
wątpliwości w zakresie decyzji wydawanych przez ministrów i samorządowe kolegia
odwoławcze. Zgodnie z obecnym brzmieniem tego przepisu, decyzje te, jako decyzje od
których nie służy odwołanie, są ostateczne. Jednocześnie zgodnie z art. 127 § 3 Kodeksu od
decyzji tych służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, do którego stosuje się
odpowiednio przepisy o odwołaniu. W praktyce powoduje to szereg wątpliwości co do
skutków prawnych, jakie wywiera decyzja jednego z ww. organów, w stosunku do której
w terminie został złożony wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W efekcie organy te
odmawiają nadania takiej decyzji klauzuli ostateczności, uzasadniając to wstrzymaniem
wykonania takiej decyzji z mocy odpowiedniego stosowania art. 130 § 2 Kodeksu.

Nowelizacja art. 24 § 1 pkt 5 Kodeksu jest konsekwencją wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 15 grudnia 2008 r., sygn. akt P 57/07. W wyroku tym Trybunał
Konstytucyjny wskazał na niezgodność art. 24 § 1 pkt 5 w związku z art. 27 § 1 i art. 127 § 3
Kodeksu – w zakresie, w jakim nie wyłącza członka SKO z postępowania z wniosku
o ponowne rozpatrzenie sprawy, gdy członek ten brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji,
jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W uzasadnieniu wyroku (pkt 5.3.) TK wskazał, że przez „udział w wydaniu zaskarżonej
decyzji” w niższej instancji należy rozumieć nie tylko wydanie (podpisanie) decyzji przez
pracownika lub członka organu kolegialnego, lecz także podejmowanie czynności
procesowych mających lub mogących mieć wpływ na wynik (rozstrzygnięcie) sprawy. Celem
wyłączenia pracownika i członka organu kolegialnego jest zapewnienie bezstronności
w postępowaniu odwoławczym i jest bez znaczenia czy osoba ta brała udział w niższej
instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji, czy w tej samej instancji na mocy art. 127 § 3.

Skoro prawo do ponownego rozpatrzenia sprawy przez ten sam organ jest wyjątkiem
od klasycznego modelu postępowania odwoławczego, to zgodnie z zasadą exceptiones non
sum extentendae, wyjątku tego nie można interpretować rozszerzająco, a tym bardziej nie
można go przenosić na inne instytucje postępowania, jak np. wyłączenie pracownika lub
członka organu kolegialnego. Zawsze więc tam, gdzie dochodzi do ponownego rozpatrzenia
wniosku przez ten sam organ (art. 127 § 3 Kodeksu), trzeba oceniać, czy jest możliwe
zastosowanie przesłanki wyłączenia pracownika lub członka organu kolegialnego
przewidzianej w art. 24 § 1 pkt 5 Kodeksu. Samorządowe kolegium odwoławcze orzeka nie
w pełnym składzie, lecz w trzyosobowych składach orzekających, co znaczy, że istnieje
możliwość takiego ukształtowania osobowego składu SKO orzekającego ponownie w danej
sprawie, aby nie znaleźli się w nim członkowie składu orzekającego, który wydał pierwsze
rozstrzygnięcie w tej sprawie.

2

Z tych też względów konieczna okazała się nowelizacja art. 24 § 1 pkt 5 Kodeksu.
Celem tej nowelizacji jest wyłączenie pracowników, którzy brali udział w wydaniu
zaskarżonej decyzji, zarówno pracowników organu I instancji, jak również pracowników
ministerstw i urzędów centralnych, którzy przygotowują i podpisują decyzje ministrów
i kierowników urzędów centralnych wydawanych na skutek rozpatrzenia wniosku o ponowne
rozpatrzenie sprawy. Na konieczność nowelizacji ww. przepisu wskazują ostatnie orzeczenia
sądów administracyjnych, które uchylają decyzje organów wydane po rozpatrzeniu wniosku
o ponowne rozpatrzenie sprawy z uwagi na to, że podpisane zostały z upoważnienia organu
przez pracownika podlegającego wyłączeniu (np. wyrok WSA w Warszawie z dnia
16.04.2009 r., sygn. akt I SA/Wa 1805/08).

Celem nowelizacji art. 27 § 3 Kodeksu jest jednoznaczne określenie formy prawnej
wyznaczenia przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej (obecnie Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji) innego samorządowego kolegium odwoławczego.
W praktyce odbywa się to w drodze postanowienia. Dodatkowo, mając na uwadze oprócz
zapewnienia obiektywności postępowania przez ww. organ również szybkości postępowania,
proponuje się, żeby postanowienie to było niezaskarżalne (ostateczne).

Istotą nowelizacji art. 35 i 36 Kodeksu jest rozciągniecie stosowania tych przepisów
na ustawy szczególne określające krótsze (np. ustawa o dostępie do informacji publicznej) lub
dłuższe terminy załatwienia sprawy (np. w ustawie – Prawo budowlane), aniżeli określone
w art. 35, przy jednoczesnym nałożeniu na organ obowiązku informowania stron o każdym
niezałatwieniu sprawy w tym krótszym terminie i przyczynach tej zwłoki.

Proponowana zmiana treści art. 37 powoduje przyznanie stronom postępowania
administracyjnego prawa skarżenia nie tylko bezczynności organów administracji publicznej,
ale również przewlekłości prowadzonego przez te organy postępowania.
Obecne przepisy Kodeksu nie pozwalają na skarżenie przewlekłości postępowania, co
w efekcie powoduje, że organy administracji publicznej dość często prowadzą postępowanie
w sposób nieefektywny, wykonując szereg czynności w dużym odstępie czasu, bądź
wykonując czynności pozorne, co powoduje, że formalnie nie są bezczynne. Na lukę prawną

3