Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy

powanie karne, albo prokuratora prowadzą-
cego lub nadzorującego postępowanie przygo-
towawcze. We wniosku należy podać przy-
czyny objęcia tymczasowo aresztowanego
szczególną ochroną oraz wskazać przewidy-
wany czas jej trwania.
§ 4. Dyrektor aresztu śledczego może objąć tym-
czasowo aresztowanego szczególną ochroną
na jego uzasadniony wniosek. Przed pod-
jęciem decyzji dyrektor aresztu śledczego
zasięga opinii sądu lub prokuratora, o którym
mowa w § 3.
§ 5. W decyzji o objęciu tymczasowo aresztowa-
nego szczególną ochroną należy określić
termin, do którego ochrona ma trwać, a także
wskazać sposób realizacji tej ochrony.
§ 6. Jeżeli po upływie terminu, o którym mowa
w § 5, zagrożenie dla życia lub zdrowia tym-
czasowo aresztowanego występuje w dalszym
ciągu, szczególną ochronę przedłuża się na
kolejny okres. Przepisy § 3 i 4 stosuje się.
§ 7. W wypadku ustania przyczyny objęcia tym-
czasowo aresztowanego szczególną ochroną,
na wniosek sądu, przed którym toczy się
postępowanie karne, albo prokuratora prowa-
dzącego lub nadzorującego postępowanie
przygotowawcze albo tymczasowo areszto-
wanego, dyrektor aresztu śledczego cofa
szczególną ochronę. W wypadku wniosku

tymczasowo aresztowanego stosuje się przepis
§ 4 zdanie drugie.


5
§ 8. Dyrektor aresztu śledczego zawiadamia sę-
dziego penitencjarnego o objęciu tymczasowo
aresztowanego szczególną ochroną, o jej prze-
dłużeniu lub o jej cofnięciu.
§
9. Szczególna ochrona udzielona tymczasowo
aresztowanemu jest stosowana także w razie
przeniesienia tymczasowo aresztowanego do
innego aresztu śledczego. Dyrektor aresztu
śledczego, w którym tymczasowo aresztowany
przebywa, informuje dyrektora aresztu śled-
czego, do którego tymczasowo aresztowany
zostaje przeniesiony, o objęciu go szczególną
ochroną oraz o dotychczasowym sposobie
ochrony i przyczynach jej zastosowania.
Dyrektor aresztu śledczego, do którego tym-
czasowo aresztowany zostaje przeniesiony,
zawiadamia sędziego penitencjarnego o stoso-
waniu wobec tymczasowo aresztowanego
szczególnej ochrony.
§ 10. Po zakończeniu postępowania karnego orga-
nem właściwym w zakresie składania wnios-
ków, o których mowa w § 3 i 7, jest sędzia
penitencjarny.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


________________
1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1083, z 1999 r. Nr 83,
poz. 931, z 2000 r. Nr 60, poz. 701 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 111, poz. 1194,
z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 142, poz. 1380 i Nr 179,
poz. 1750, z 2004 r. Nr 93, poz. 889, Nr 210, poz. 2135, Nr 240, poz. 2405, Nr 243, poz. 2426 i Nr 273,
poz. 2703, z 2005 r. Nr 163, poz. 1363 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i Nr 226,
poz. 1648, z 2007 r. Nr 123, poz. 849, z 2008 r. Nr 96, poz. 620 i Nr 214, poz. 1344 oraz z 2009 r. Nr 8,
poz. 39, Nr 22, poz. 119, Nr 62, poz. 504, Nr 98, poz. 817, Nr 108, poz. 911, Nr 115, poz. 963, Nr 190,
poz. 1475, Nr 201, poz. 1540 i Nr 206, poz. 1589.
10-04-aa

6

U Z A S A D N I E N I E

I.
Część ogólna

Projektowana ustawa ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa osobistego szczególnej
kategorii osób przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych, które występują
jednocześnie jako ważni uczestnicy w trwających postępowaniach karnych. Ostatnie
przypadki zgonów w jednostkach penitencjarnych osadzonych, którzy zeznawali w istotnych
ze względu na bezpieczeństwo państwa i interes społeczny sprawach, wymagają zdaniem
projektodawcy pilnej interwencji ustawodawczej. Nie może bowiem dochodzić do sytuacji,
w której podstawowy uczestnik postępowania karnego, przebywający w warunkach izolacji
– a więc jak wydawać się powinno – poddany ścisłej kontroli organów państwowych, ponosi
śmierć w zakładzie karnym czy też areszcie śledczym.

Projektodawca wprowadza do Kodeksu karnego wykonawczego (zwanego dalej Kkw)
nowe przepisy, które określą szczegółowo tryb postępowania organów wymiaru
sprawiedliwości w przypadku przebywania w jednostce penitencjarnej skazanego lub tym-
czasowo aresztowanego biorącego jednocześnie udział w postępowaniu karnym,

w związku z którym wystąpiło zagrożenie dla jego zdrowia lub życia. Co istotne, projekt
zakłada ścisłą współpracę zarówno sądów i prokuratur, jak i Służby Więziennej
w zagwarantowaniu bezpieczeństwa tej szczególnej kategorii osadzonych.
Określone przez projektodawcę warunki, w jakich będą przebywać szczególnie
chronieni skazani i tymczasowo aresztowani w zakładach karnych oraz aresztach śledczych,
mają na celu zwiększenie ich bezpieczeństwa poprzez między innymi ograniczenie
możliwości dostępu do nich osób trzecich (współosadzeni, osoby przybywające na widzenia),
a także zintensyfikowanie kontroli ich zachowania podczas pobytu w jednostce penitencjarnej
(na przykład: oddzielne spacery, kontrola przy każdym wejściu i wyjściu z oddziału
mieszkalnego lub celi).
Dotychczas
szczególny
reżim przebywania w warunkach izolacji więziennej mógł być
w zasadzie – zgodnie z Kkw – zastosowany wyłącznie wobec osób stwarzających zagrożenie
dla bezpieczeństwa zakładu karnego lub zagrożenie dla bezpieczeństwa społecznego.
Zdaniem projektodawcy stosowanie tego reżimu należy obecnie rozszerzyć również na tych
skazanych, którzy nie zachowując się w sposób stanowiący zagrożenie, mogą sami znaleźć
się w sytuacji zagrażającej ich życiu lub zdrowiu, w związku z uczestnictwem w określonych
postępowaniach karnych.
II. Uwagi szczegółowe
Zmiany w art. 1 pkt 1 wprowadzają do Kkw nową instytucję szczególnej ochrony
skazanych (art. 88d). Objęci nią zostaną wszyscy skazani, uczestniczący jako oskarżeni,
świadkowie lub pokrzywdzeni w takim postępowaniem karnym, które niesie dla nich
poważne zagrożenie życia lub zdrowia. Szczególna ochrona polegać będzie na
przeprowadzaniu wzmożonej kontroli stanu zdrowia skazanego, objęciu go wzmożoną opieką
psychologiczną, przeprowadzaniu jego kontroli osobistej i kontroli cel i wszystkich innych
pomieszczeń, w których przebywa, a także przeprowadzaniu stałego nadzoru i cenzury jego
korespondencji oraz wzmożonego dozoru ograniczonej liczby widzeń i kontroli rozmów
telefonicznych. W ten sposób administracja jednostki penitencjarnej obejmie szczególnym,
tzn. bardziej systematycznym i szczegółowym nadzorem określoną grupę osadzonych. Ich
stan zdrowia fizycznego i psychicznego, w odróżnieniu od pozostałych skazanych, którzy
– co oczywiste – również mają zagwarantowaną bezpłatną opiekę medyczną i psycho-
logiczną, podlegać będzie wzmożonemu monitorowaniu i to bez względu na zgłaszane przez
osadzonych lub zaobserwowane przez administrację jednostki penitencjarnej dolegliwości
i objawy chorobowe. W trakcie pobytu w zakładzie karnym szczególnie chronieni skazani
będą przeszukiwani przy każdym opuszczaniu oddziału mieszkalnego i po powrocie do niego.
Podobnie postępować się będzie z celami i innymi pomieszczeniami, w których będą oni
przebywać. Tym samym kontrola osobista czy też kontrola celi nie będzie uzależniona od
wystąpienia ogólnych przesłanek, o których mowa w art. 116 § 2 Kkw (wypadki uzasadnione
względami porządku lub bezpieczeństwa), ale będzie wykonywana systematycznie i nie-
zależnie od zachowania skazanego. Również jego korespondencja, bez względu na rodzaj
jednostki penitencjarnej, w której przebywa (na przykład zakład karny typu półotwartego),
będzie poddana stałemu nadzorowi i cenzurze. W ten sposób zakłada się uzyskanie dostępu
do wszystkich informacji, które skazany zawrze w listach wysyłanych na zewnątrz jednostki
penitencjarnej, a które będą mogły mieć wpływ na zagwarantowanie jego bezpieczeństwa.
Podobne przesłanki przemawiają za wprowadzeniem stałego nadzoru widzeń skazanych
szczególnie chronionych, tym bardziej że w trakcie ich przeprowadzania może dochodzić do
próby przekazania grypsów i innych przedmiotów, których posiadanie w zakładzie karnym
jest zabronione.

2
W projekcie przewiduje się dodatkową możliwość umieszczenia szczególnie
chronionego skazanego w wyznaczonym oddziale lub celi zakładu karnego typu zamkniętego
i poddania jego zachowania stałemu monitoringowi kamer. Decyzję o umieszczeniu
osadzonego w takich szczególnych warunkach, o których mowa w art. 88b


lub 88c Kkw, podejmować będzie dyrektor zakładu karnego. On bowiem, zgodnie z art. 72
§ 1 Kkw kieruje zakładem karnym i – zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 5 ustawy z dnia
26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej – odpowiada za zapewnienie bezpieczeństwa
i porządku w podległej jednostce. I tak, szczególnie chronieni skazani będą mogli być
osadzani w następujących warunkach, mających zagwarantować ich bezpieczeństwo osobiste:
1) cele mieszkalne oraz miejsca i pomieszczenia wyznaczone do: pracy, nauki, prze-
prowadzania spacerów, widzeń, odprawiania nabożeństw, spotkań religijnych

i nauczania religii oraz zajęć kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu
będą wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia techniczno-ochronne,
2) cele mieszkalne pozostaną zamknięte przez całą dobę i będą częściej kontrolowane niż te,
w których przebywają inni osadzeni,
3) nauka, praca, uczestnictwo w nabożeństwach, spotkaniach religijnych i nauce religii oraz
korzystanie z zajęć kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu,
wykonywane będą tylko w oddziale, w którym są osadzeni,
4) poruszanie się po terenie zakładu karnego odbywać się będzie pod wzmocnionym
dozorem i będzie ograniczone tylko do niezbędnych potrzeb,
5) przy każdorazowym wyjściu i powrocie do cel będzie dokonywana kontrola osobista,
6) spacer będzie odbywać się w wyznaczonych miejscach pod wzmocnionym dozorem,
7) sposób osobistego kontaktowania się przedstawicieli instytucji zewnętrznych oraz osób
godnych zaufania określać będzie każdorazowo dyrektor zakładu karnego,
8) widzenia będą odbywać się w wyznaczonych miejscach pod wzmocnionym dozorem,
9) widzenia będą mogły być udzielane w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt
z osobami odwiedzającymi, w ich czasie nie będzie można spożywać artykułów
żywnościowych i napojów,
10) niemożliwe będzie również korzystanie z własnej odzieży i obuwia.


3