Senacki projekt ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej

-9-
Art. 23.
Traci moc ustawa z dnia 11 marca z dnia 11 marca 2004 r. o współpracy Rady Ministrów
z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w
Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 52, poz. 515 oraz z 2005 r. Nr 11, poz. 89 i Nr 160, poz. 1342).
Art. 24.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie
1. Cel ustawy
Celem ustawy jest dostosowanie ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i
Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii
Europejskiej do zmian wynikających z Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii
Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzonego w Lizbonie dnia
13 grudnia 2007 r. (Dz. Urz. UE C 306 z 17 grudnia 2007).
Ustawa opiera się na obowiązującej ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o współpracy
Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z
członkostwem
Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej i utrzymuje system niewiążących opinii Sejmu i
Senatu wobec stanowisk Rady Ministrów prezentowanych w trakcie procesu tworzenia prawa
Unii Europejskiej, jednak z uwagi na to, że zmiany wprowadzone w ustawie są dość liczne,
uznano, iż zgodnie z § 84 Zasad techniki prawodawczej, należy opracować projekt nowej
ustawy, a nie nowelizować dotychczasową.
2. Dotychczasowy stan prawny oraz różnice pomiędzy dotychczasowym a projektowanym
stanem prawnym
Ustawa została opracowana w oparciu o jeden z projektów nowelizacji
dotychczasowej ustawy kooperacyjnej zaprezentowany w Sejmie.
Pierwsze trzy artykuły ustawy stanowią powtórzenie dotychczasowej regulacji w
zakresie: określenia przedmiotu ustawy, określenia relacji na zasadzie współpracy oraz
określenia obowiązku zapewnienia informacji.
Rozdział drugi dotyczy zakresu współdziałania Sejmu i Senatu w zakresie
opiniowania aktów prawodawczych (oraz innych aktów prawnych Unii Europejskiej) oraz
ustalania (opiniowania) stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej prezentowanego w instytucjach
europejskich w tym, przede wszystkim, w Radzie (Unii Europejskiej) oraz Radzie
Europejskiej.
Omówienie poszczególnych przepisów:
Art. 4 – konieczność nowego określenia zakresu dokumentów przekazywanych przez
Radę Ministrów Sejmowi i Senatowi związana jest z postanowieniami Protokołu w sprawie roli
parlamentów narodowych w Unii Europejskiej oraz Protokołu w sprawie stosowania zasad
- 2 -
pomocniczości i proporcjonalności. Zgodnie z przepisami tych protokołów parlamentom
narodowym są przekazywane przez odpowiednio Komisję, Radę lub Parlament Europejski
zielone księgi, białe księgi i komunikaty, projekty aktów prawodawczych, pochodzące od
Komisji, projekty aktów prawodawczych pochodzące od grupy Państw Członkowskich,
Trybunału Sprawiedliwości, Europejskiego Banku Centralnego lub Europejskiego Banku
Inwestycyjnego oraz projekty aktów prawodawczych pochodzące z Parlamentu Europejskiego.
Przekazywane bezpośrednio są także są rezolucje legislacyjne Parlamentu Europejskiego oraz
stanowiska Rady.
Na podstawie art. 4 Rada Ministrów przekazuje obu izbom parlamentarnym także akty
prawne Unii Europejskiej inne niż akty prawodawcze. Akty te obejmują akty delegowane i
akty wykonawcze, o których mowa w art. 289 i 290 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii
Europejskiej, a także inne akty wydawane samodzielnie przez Radę lub Radę Europejską, w
szczególności w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (które nigdy nie
stanowią aktów prawodawczych).
Art. 5, w stosunku do dotychczas obowiązującej regulacji, wyłącza z obowiązku
przekazywania przez Radę Ministrów informacji w zakresie rocznych planów legislacyjnych
Komisji Europejskiej. Zgodnie z art. 1 Protokołu w sprawie roli parlamentów narodowych w
Unii Europejskiej Komisja przekazuje bezpośrednio parlamentom narodowym roczny program
prac legislacyjnych oraz wszelkie inne dokumenty dotyczące planowania legislacyjnego lub
strategii politycznej.
Art. 6 stanowi realizację obowiązków informacyjnych Rządu wobec parlamentu i
dotyczy przekazywania stanowiska państwa członkowskiego w sytuacji, gdy państwo to, ze
względu na możliwość naruszenia istotnych aspektów jego systemu prawnego (w zakresie
zabezpieczenia społecznego (art. 48 akapit 2 zdanie 2 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii
Europejskiej) lub wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych (art. 82 ust. 3 zdanie pierwsze
i art. 83 ust. 3 zdanie pierwsze Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej) wnosi o
zawieszenie zwykłej procedury prawodawczej i przeprowadzenie dodatkowych konsultacji w
Radzie Europejskiej.
Art. 7 określa zasadniczy proces monitorowania projektów aktów prawodawczych
Unii Europejskiej przez Sejm i Senat. W stosunku do dotychczasowej regulacji wydłużono
termin do wydania oceny merytorycznej projektu aktu prawodawczego oraz rozszerzono zakres
przekazywanego stanowiska Rady Ministrów o informację stanowiącą ocenę zgodności
projektu aktu wykonawczego z zasadą pomocniczości. Ta informacja ma charakter pomocniczy
do realizacji autonomicznej kompetencji izb parlamentarnych – oceny zgodności aktu
prawodawczego z zasadą pomocniczości.
- 3 -
Tryb monitorowania aktu prawodawczego będzie miał odpowiednie zastosowanie do
monitorowania projektów innych aktów prawnych. Stanowisko Rządu nie będzie zawierało
oceny zgodności z zasadą pomocniczości (ze względu na brak kompetencji do badania
realizacji zasady pomocniczości w stosunku do innych niż prawodawcze aktów prawnych) a
przekazanie stanowiska będzie poprzedzone przekazaniem przez Radę Ministrów projektu
aktu.
Ponieważ negatywna ocena przestrzegania zasady pomocniczości jest bezpośrednio
kierowana do organów Unii Europejskiej i może wpłynąć na proces prawotwórczy Unii przez
zastosowanie tzw. żółtej lub pomarańczowej kartki, uznano, że regulaminy wewnętrzne izb
parlamentarnych mogą przewidywać, iż taką decyzję należy podejmować in pleno. Art. 8
ustawy umożliwia taką regulację z jednoczesnym nałożeniem obowiązku poinformowania
Rady Ministrów przez właściwego Marszałka o opinii Izby lub jej organu.
Art. 9 projektu ustawy stanowi odpowiednik dotychczasowego art. 7 i zakres jego
zmiany ma charakter jedynie formalny (po wejściu w życie Traktatu lizbońskiego istnieje
wyłącznie jedna Wspólnota – Energii Atomowej).
Art. 10 i 11, odpowiedniki dotychczasowych art. 8 i 9, zostały zmienione jedynie w
zakresie charakteru stanowiska prezentowanego w czasie procesu legislacyjnego Unii. Rząd
przygotowuje stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej, a nie jedynie stanowisko Rady Ministrów.
Art. 12 stanowi konsekwencję przyjętego modelu współpracy opartego na
niewiążących dla Rady Ministrów opiniach izb parlamentarnych. Ponieważ w dotychczasowej
regulacji opinia komisji sejmowej miała również charakter jedynie politycznego drogowskazu
dla rządu1) uznano, iż ten, w istocie rzeczy, surogat funkcji ustawodawczej powinien odnosić
się zarówno do opinii prezentowanych przez komisję sejmową jak i senacką. Przepis ten nie
wyklucza realizacji funkcji kontrolnej nad rządem realizowanej wyłącznie przez Sejm na
podstawie innych przepisów (przede wszystkim przepisów Konstytucji). Art. 12 stanowi
jedynie źródło informacji dla Sejmu i Senatu zawierające przesłanki jakie przyjęła Rada
Ministrów zajmując określone stanowisko.
Art. 13 i 14 nakładają obowiązek zasięgania opinii Sejmu i Senatu przede wszystkim
w sprawach związanych ze zmianą procedury uchwalania aktów prawnych (przejście z
jednomyślności na zwykłą procedurę prawodawczą lub zmiana uprawnień instytucji lub
zawieszenie zwykłej procedury prawodawczej w Radzie). Art. 13 nakłada obowiązek
zasięgnięcia opinii na Radę Ministrów, gdyż decyzje będą podejmowane w Radzie Unii

1) "Współpraca Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkowstwem Rzeczypospolitej
Polskiej w Unii Europejskiej, Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. z komentarzem" C. Mik, B. Pawłowski,
Warszawa 2009, str. 86.
- 4 -
Europejskiej, natomiast art. 14 na Prezesa Rady Ministrów, ze względu na fakt iż dotyczy
sytuacji gdy decyzja jest podejmowana w Radzie Europejskiej.
Art. 15 stanowi konsekwencję modelu niewiążących dla rządu opinii Sejmu i Senatu.
Art. 16 dotyczy mechanizmu zmiany traktatów określonego w art. 48 ust. 3 akapit
drugi Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z tym przepisem przy zwykłej procedurze zmiany
traktatów Rada Europejska może, zwykłą większością, po uzyskaniu zgody Parlamentu
Europejskiego, podjąć decyzję o niezwoływaniu konwentu, jeżeli zakres proponowanych
zmian nie uzasadnia jego zwołania. Przed podjęciem takiej decyzji na Radzie Europejskiej,
Prezes Rady Ministrów powinien zasięgnąć opinii Sejmu i Senatu. Ponieważ decyzja organu
wykonawczego nie powinna przesądzać o uprawnieniach organu ustawodawczego (konwent
rozpatrujący propozycje zmiany traktatów składa się m.in. z przedstawicieli parlamentów
narodowych) uznano, iż opinia którejkolwiek z Izb jest wiążąca dla stanowiska
prezentowanego w Radzie Europejskiej przez Prezesa Rady Ministrów.
W zakresie współpracy przy tworzeniu prawa polskiego wykonującego prawo Unii
Europejskiej projekt ustawy zakłada utrzymanie dotychczasowej regulacji; art. 17 stanowi
odpowiednik dotychczasowego art. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.
Utrzymano także dotychczasową rolę Sejmu w zakresie opiniowania kandydatów na
niektóre stanowiska Unii Europejskiej. Zmiany w art. 18 i 19, stanowiących odpowiednik
dotychczasowych art. 12 i 13, mają charakter jedynie porządkowy.
Rozdział 5 dotyczy współpracy w zakresie wnoszenia przez Sejm i Senat skarg do
Trybunału Sprawiedliwości. Uprawnienie do wnoszenia skargi przez izby parlamentu
narodowego wynika z art. 8 akapit pierwszy Protokołu w sprawie stosowania zasad
pomocniczości i proporcjonalności. Zgodnie z zaproponowaną regulacją skargę wnosi Prezes
Rady Ministrów a w postępowaniu przed Trybunałem Sprawiedliwości, Rzeczpospolitą Polską
reprezentuje Rada Ministrów. Sposób dojścia do odpowiedniej uchwały Sejmu lub Senatu w
sprawie skargi będzie uregulowany w regulaminach izb.
Rozdział 6 dotyczący współpracy w zakresie podjęcia przez Rzeczpospolitą Polską
decyzji o wystąpieniu z Unii Europejskiej zawiera przepisy szczególne dotyczące
wypowiedzenia umowy międzynarodowej. Ze względu na znaczenie takiego wypowiedzenia w
zakresie członkowstwa w Unii Europejskiej proponuje się, aby Rada Ministrów była
zobligowana do uzyskania zgody Sejmu i Senatu w tej sprawie. Wyrażenie zgody na
notyfikowanie oświadczania o zamiarze wystąpienia z Unii wymagałoby takiej samej
większości kwalifikowanej jak, ewentualna, późniejsza ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację
tego wystąpienia – 2/3 głosów członków każdej z Izb.
3. Skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne