Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw

W związku z przekazaniem Prokuratorowi Generalnemu obowiązku jawnego infor-
mowania Sejmu i Senatu wyłącznie o danych dotyczących kontroli operacyjnej stosowanej
przez wszystkie uprawnione organy, kontroli utrwalania rozmów oraz danych związanych
z nadzorem sądu i prokuratora nad ich wdrażaniem, dokonano zmiany w art. 19 ust. 22
ustawy o Policji. Informacje wymienione w tym przepisie będzie przekazywać zgodnie
z propozycją, minister właściwy do spraw wewnętrznych.
W ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, w ustawie z dnia 12 pa dziernika
1990 r. o Straży Granicznej, w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej oraz
w ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym zmieniono
przepisy odwołujące się do najniższego wynagrodzenia za pracę. W te miejsca wprowadzono
pojęcie minimalnego wynagrodzenia za pracę, gdyż od dnia 1 stycznia 2003 r. weszła
w życie ustawa z dnia 10 pa dziernika 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
(Dz. U. Nr 200, poz. 1679). Takie brzmienie przepisów zawarte jest bowiem w pozostałych
ustawach kompetencyjnych.
Projekt przewiduje zmianę art. 36d ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli
skarbowej. Zgodnie z projektem materiały uzyskane w toku kontroli operacyjnej będą mogły
być wykorzystane w toku postępowania karnego w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo
skarbowe albo w postępowaniu kontrolnym, a nie jak dotychczas również w sprawie
o
wykroczenia lub wykroczenia skarbowe. Zmiana ta stanowi konsekwencję zakazu
dowodowego wprowadzonego w art. 237 § 8 K.p.k.
Dostrzeżono również potrzebę uzupełnienia ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, która w art. 27 w dodanym ust. 15f
przewiduje możliwość zachowania materiałów zgromadzonych podczas stosowania kontroli
operacyjnej, które wprawdzie nie stanowią informacji potwierdzających zaistnienie
przestępstwa, lecz są istotne dla bezpieczeństwa państwa. Projekt ustawy przewiduje, że
o zachowaniu takich materiałów będzie orzekał Sąd Okręgowy w Warszawie na wniosek
Szefa ABW, złożony po uzyskaniu zgody Prokuratora Generalnego. Uznano zatem
konieczność sprawowania, przez organy zewnętrzne, nadzoru nad podejmowaniem decyzji
o zachowaniu w dyspozycji uprawnionego organu materiałów pochodzących z kontroli
operacyjnej. Mając na uwadze projektowaną regulację, po jej wejściu w życie, Szefowie
Agencji ABW i AW, realizując obowiązki wynikające z art. 18 ustawy, dotyczące
przekazywania niezwłocznie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i Prezesowi Rady
Ministrów informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa

10
i międzynarodowej pozycji RP; w takiej informacji, przed wydaniem postanowienia przez
sąd, nie mogą zamieszczać materiałów z kontroli operacyjnej.
Ponadto w ustawach kompetencyjnych, w celu ujednolicenia stosowanych pojęć,
zmieniono również brzmienie przepisów odnoszących się do odpowiedniego stosowania
przepisu art. 393 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu postępowania karnego lub ustawy z dnia
6
czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego. Zastąpiono je wyrażeniem: „ …
art. 393 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu postępowania karnego.”.
W tym samym celu dokonano również zmian w ustawach kompetencyjnych
związanych z przekazywaniem prokuratorowi uzyskanych w toku czynności operacyjno-
-rozpoznawczych materiałów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego lub
mających znaczenie dla toczącego się postępowania, przez wyeliminowanie z tych przepisów
wyrażeń: „w razie potrzeby z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego”, „z wnioskiem
o wszczęcie postępowania karnego” lub „z wnioskiem o zarządzenie wszczęcia postępowania
karnego”. Należy zauważyć, że organ przesyła wyłącznie takie materiały, które pozwalają na
wszczęcie lub mają znaczenie dla toczącego się postępowania karnego, stąd też zbędne jest
utrzymywanie powyższych przepisów.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20 czerwca 2005 r. sygn. K 4/04,
zakwestionował konstytucyjność przepisu ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli
skarbowej, dotyczącego przechowywania przez okres dwóch miesięcy po zakończeniu
kontroli operacyjnej materiałów uzyskanych w czasie jej stosowania, „nieprzydatnych” dla
celów uzasadniających przeprowadzenie kontroli. Jak podkreślono w orzeczeniu, sposób
postępowania z materiałami uzyskanymi w wyniku kontroli operacyjnej należy do warunków
istotnych, z punktu widzenia ochrony prawa do prywatności i autonomii informacji oraz
wolności komunikowania się, a także zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie
prawa. Mając na uwadze tożsamą treść i zakres regulacji przepisów ustawy o kontroli
skarbowej oraz przepisów ustawy o Policji, ustawy o andarmerii Wojskowej i ustawy
o Straży Granicznej, w projekcie ustawy zawarto też propozycje znowelizowania m.in.
ust. 17 w art. 19 ustawy o Policji, ust. 18 w art. 31 ustawy o andarmerii Wojskowej oraz
ust. 6a w art. 9f ustawy o Straży Granicznej.
W ustawie o Straży Granicznej zrezygnowano ponadto, w przypadku występowania
o zarządzenie kontroli operacyjnej, z wymogu uzyskiwania zgody Komendanta Głównego
Straży Granicznej na pisemny wniosek komendanta oddziału Straży Granicznej, który

11
występuje o taką kontrolę. Dodatkowo w ustawie o Policji przewiduje się uproszczenie
procedury postępowania w tych wszystkich wypadkach, gdy wniosek o zastosowanie kontroli
operacyjnej zgłasza Komendant Główny Policji, wskazując, że wniosek kieruje on
bezpośrednio do prokuratora okręgowego. Powyższe rozwiązania powinny zatem przyczynić
się do usprawnienia procedowania w sprawach o zastosowanie kontroli operacyjnej.
Nowelizacja i uzupełnienie przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokura-
turze (art. 2 projektu ustawy) jest następstwem wcześniejszych zmian, które zmierzają do
zapewnienia merytorycznej i efektywnej kontroli nad czynnościami operacyjnymi organów
ścigania. Przepis umieszcza nadzór w tej sferze wśród innych, podstawowych zadań
prokuratury.

12

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Cel wprowadzenia regulacji
Celem projektowanej ustawy jest zapewnienie merytorycznej i efektywnej kontroli
sądu lub prokuratora nad ustawowo dozwolonymi czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi
organów ścigania, poddanymi kontroli sądu lub prokuratora, a ingerującymi w prawo
obywatela do prywatności oraz zapewnienie chronionych prawem interesów osób trzecich.
2. Podmioty, na które będzie oddziaływała ustawa
Z uwagi na zakres zmian zaproponowanych w projekcie ustawie, oddziaływać ona
będzie przede wszystkim na sądy powszechne i wojskowe, prokuraturę powszechną
i wojskową oraz na organy ścigania, tj. Policję, Straż Graniczną, organy wywiadu i kontroli
skarbowej,
andarmerię Wojskową, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne
Biuro Antykorupcyjne, Służbę Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego oraz osoby, wobec,
których stosowane są czynności operacyjno-rozpoznawcze.
3. Wyniki przeprowadzonych konsultacji społecznych

Projekt ustawy przesłano w ramach konsultacji społecznych: Helsińskiej Fundacji
Praw Człowieka, Krajowej Radzie Sądownictwa, Naczelnej Radzie Adwokackiej, Stowa-
rzyszeniu Prokuratorów RP, Niezależnemu Stowarzyszeniu Prokuratorów „Ad vocem”,
Stowarzyszeniu Sędziów Polskich „Iusticia”.
Krajowa Rada Sądownictwa i Stowarzyszenie Prokuratorów RP nie zgłosiły uwag do
projektu. Sąd Najwyższy w nadesłanej opinii generalnie pozytywnie ocenił projektowaną
regulację. Przychylnie oceniono instytucję zgody następczej, instytucję zakazu dowodowego
z art. 1 pkt 1 lit. b projektu oraz określenie, kto jest właściwym prokuratorem w ustawie
o Policji. Uwzględniono uwagi Sądu Najwyższego dotyczące zmiany brzmienia art. 237b
i art. 238 § 4 K.p.k. oraz dotyczące zaskarżalności postanowień sądu w przedmiocie kontroli
operacyjnej. Helsińska Fundacja Praw Człowieka pozytywnie oceniła kierunek propo-
nowanych w projekcie ustawy zmian, wskazując przy tym, że zakres przekazywanych
informacji statystycznych powinien być szerszy. Uwaga ta nie została uwzględniona.


13
4. Skutki finansowe i społeczno-gospodarcze ustawy
Projektowana ustawa nie spowoduje skutków na rynku pracy, w sferze kon-
kurencyjności wewnętrznej i zewnętrznej gospodarki oraz pozostanie bez wpływu na
sytuację i rozwój regionalny.
Projektowana ustawa nie spowoduje skutków finansowych dla budżetu państwa oraz
jednostek samorządu terytorialnego.
Projektowana ustawa wywoła pozytywne skutki społeczne w zakresie zapewnienia
efektywnej, merytorycznej kontroli sądu lub prokuratora nad czynnościami operacyjno-
-rozpoznawczymi poddanymi ich kontroli.
5. Zainteresowanie pracami nad projektem ustawy
Projekt ustawy udostępniono w Biuletynie Informacji Publicznej stosownie do
postanowień ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia
prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 337). Nie zostało zgłoszone zain-
teresowanie tym projektem w trybie powołanej ustawy.
6. Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Przedmiot projektowanej ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.



27-03-aa

14